Kalp Siklusu ve Kalpteki Basınç Değişiklikleri Yrd.Doç.Dr. Ercan ÖZDEMİR

Tanım Kalp Siklusu: Bir kalp atımının başlangıcından, bir sonraki kalp atımının başlangıcına kadar gerçekleşen kalp olaylarına kalp siklusu (kardiyak siklus) denir. Her bir döngü sinüs düğümünde bir aksiyon potansiyelinin kendiliğinden oluşması ile başlar. Erişkin kalp atım sayısı ortalama 70-80 /dak. dır Bir kalp döneminin ortalama süresi 0.83 saniyedir.

Kalp Siklusu Kalp sağ ve solda bulunan iki adet pompadan oluşur. Bu pompaların çalışmasında sağda triküspit solda ise mitral kapak önemli rol oynar Kalp pompası çalışırken başlıca iki evre meydana gelir: Sistol→ Kalp kasının kasılması Diyastol→Kalp kasının gevşemesi Dolaşım sisteminde kan akışı daima yüksek basınçlı alandan düşük basınçlı alana doğru gerçekleşir Kalp kontraksiyonu ise basıncı oluşturur

Kardiyak Siklus Diyastol Sistol Kalbin gevşeme fazıdır Sistolün yaklaşık 2 katı kadar sürer Sistol = 0.3 s Diyastol = 0.5 s Süresi kalp frekansından etkilenir Sistol Kalbin kontraktil fazı Elektriksel ve mekanik değişiklikler meydana gelir Kan P değişiklikleri olur Kan volumü değişir Süresi kalp frekansından fazla etkilenmez

Kalp Siklusu Sırasında Mekanik Olaylar 1.Ventrikül Diyastolü . Protodiyastol (Erken diyastol): Ventrikül sistolünün sonuna doğru görülür Büyük arter basıncı ventrikül basıncını aşar Semilunar kapakların açılmasına kadar sürer İzometrik Gevşeme: Semilunar ve A-V kapaklar kapalıdır İntraventriküler basınç oldukça düşüktür Hızlı Dolma Fazı: İntraatrial basınç intraventriküler basıncı aşar A-V kapaklar açılır Yaklaşık 0.11 saniye sürer

Kalp Siklusu Sırasında Mekanik Olaylar . Yavaş Dolma (Diyastazis): Ventrikülde girdap akımları oluşur Bu akımlar A-V kapakların kendiliğinden kapanmasına neden olur Yaklaşık 0.18 san. sürer . Atrium Sistolü: Kanın %30 nun dolmasını sağlar Atrium kaslarının kasılması kanın geri kaçışını engeller

Kalp Siklusu Sırasında Mekanik Olaylar 2. Ventrikül Diyastolü . İzometrik Kontraksiyon Fazı: Ventikül kasının gerimi artar Kasların boyunda değişim gözlenmez Semilunar ve A-V kapaklar kapalıdır Kalp volumü sabit kalır Ortalama 0.05 san. kadar sürer Fırlatma Fazı (Sistolik ejeksiyon): Sol ventrikül 80 mmHg, sağ ventrikül ise 10 mmHg diyastolik basıncı aşar Semilunar kapaklar açılır Ventriküllerin transvers çapı küçülür Fırlatma başlangıçta hızlı sonra yavaş gerçekleşir Fırlatma sistolün 3/4 ü kadardır Kanın ½ si bu fazın ilk ¼’lük kısmında fırlatılır

Kardiyak Siklus

Kalp Siklusu

Kardiyak Siklus

Kalp Kapaklarının Görevleri Ventrikül sistolünde A-V kapaklar kapanarak ventriküldeki kanın atriumlara geçişine engel olur. Sigmoid kapaklar ise diyastolde izometrik gevşeme fazında kapanarak arter kanının geri kaçmasını engeller. Kapakların açılıp kapanmasında boşluklar ve damardaki basınç farkları belirler.

Papiller Kasların Görevleri A-V kapaklar chorda tendina ile papiller kaslara tutunmuştur Ventrikül kasları gibi papiller kaslar da kasılarak chorda tendinayı gerer Bu ise kapakların atriumlara kaçışını engeller Papiller kaslarda haraplanmalar kalp yetersizliğine neden olur

Kalp Siklusu ve EKG Atrium depolarizasyonu –> P dalgası P dalgasından 0.16 san. sonra QRS dalgası belirir QRS ise ventriküler depolarizasyonunu gösterir QRS ventrikül kasılmasından hemen önce ortaya çıkar (izometrik kasılma fazı) Atrium repolarizasyonu QRS içinde kaybolur T dalgası –> Ventrikül repolarizasyon dalgasıdır. Ventrikül kasılmasının bitmesinden hemen önce meydana gelir.

Kardiyak Siklus Sırasındaki Olaylar

Kalpteki Basınç Değişiklikleri Basınç değişikliklerini kaydetmek için V. basilica’dan sokulan bir politen kateter fluoroskopik ekran altında sağ atriuma ve sağ ventriküle yerleştirilir Başka bir kateter A. Pulmonalise kadar uzatılır Uzun bir iğne sağ 8. interkostal aralıktan girerek sol atriuma sokulur Elektromanyetik manometrelerle basınç kaydedilir Kardiyometre, EKG ve fonokardiyogram da tabloya eklenir

Ventriküldeki Basınç Değişiklikleri İzovolümetrik Kontraksiyon Fazı: Ventrikül sistolünün başında Atrium P = Ventrikül P Ventrikül kontraksiyuonu A-V kapakları atriumlara doğru hafifçe yükseltir ve Atrium P ↑ Fırlatma Fazı: Sağ ve sol ventrikül P, Aorta ve pulmoner arter P’i aşar Ventrikül hacimleri hızla küçülür Aortada diyastolik P = 80 mmHg, A. Pulmonaliste 10 mmHg kadardır Atrium içi P ↓ Sol ventrikülde basınç maksimal 120 mmHg, sağda 25 mmHg kadar yükselir Sistol sonu hacmi: 50 ml kadardır

Ventriküldeki Basınç Değişiklikleri Ventriküllerin Diyastol Fazı: İntraventriküler P ↓ Bu fazda bir miktar kan akışı devam eder (Protodiyastol) Kanın geri akışı kapakların kapanmasına neden olur, tüm kapaklar kapalı durumdadır A-V kapaklar açılır, %70 kan geçişi sağlanır Geri kalan %30 kan, atrium sistolü ile fırlatılır

Atriumda Basınç Değişiklikleri 1) a dalgası → Atrium sistolüne karşılık gelir. Bir miktar kan büyük venlere geri döner. Sonuçta venöz P de artma (a) dalgasına katkıda bulunur. 2) c dalgası → Ventrikül sistolünün başında oluşur 3) v dalgası → A-V kapaklar açılmadan önce atri- umlarda biriken kan üçüncü pozitif dalgayı oluşturur.

Juguler Nabız Sağ atrium P değişiklikleri çoğu zaman V. Jugularise de yansır V. Jugularisdeki basınç yazdırılarak atrium içi basıncı hakkında bilgi sahibi olabiliriz Hasta üzerinde jugular venlerin palpasyonu önemli klinik bilgiler verir Örneğin triküspit yetmezliğinde dev c- dalgaları gözlenir Tam kalp bloğunda atriumlarla ventriküller farklı hızda atarlarken radiyal nabızla uyumsuz a-dalgaları gözlenir

Aortadaki Basınç Değişiklikleri 1. Sistol Sistolle birlikte aorta P artmaya başlar Fırlatma fazında aorta P maksimale yükselir Sistolün sonlarına doğru aortadaki P biraz düşer Çünkü bu sırada arterlere gönderilen kan miktarı aortaya gönderilenden daha fazladır

Aortadaki Basınç Değişiklikleri 2. Diyastol Ventrikül P hızla düşer Bu düşme aortada insusura adı verilen ani düşüş dalgası ile kendini gösterir İnsusuradan sonra basıncın dikrotik dalga şeklinde artışı söz konusu olur Dikrotik dalganın oluşmasında semilunar kapakların ani kapanması rol oynar Diyastolün geri kalan kısmında basınç daha yavaş düşüş gösterir

Sağ ve Sol Kalp Arasında Farklar Sağ atrium sistolü soldan önce, sol ventrikül sistolü de sağdan önce başlar Fırlatma sağ ventrikülde daha çabuk sağlanır Sol A-V kapaklar inspirasyon sırasında sağa göre daha önce kapanır Ekspirasyon sırasında her iki taraf kapakaynı zamanda kapanır

Arteryel Nabız Sistol sırasında aortaya şiddetle itilen kan arterler boyunca ilerleyen bir basınç dalgası meydana getirir Basınç dalgası arter duvarını genişletir bu nabız olarak elle hissedilir Dalganın hareket hızı kan akış hızından çok daha fazla aortada yaklaşık 4 m/s, küçük arterlerde 16 m/s’dir Nabız kuvveti nabız basıncı ile tayin edilir Ortalama basınçla ilgisi yoktur

Arteryel Nabız Corrigan nabız (darbeci nabız): Aort yetmezliğinde görülür. Sıçrayıcı karakterdedir Filiform nabız: Kalp yetmezliğinde görülür. Zayıf karakterde bir nabızdır. Dolgun nabız: Egzersizde görülür. Özellikle nabız basıncının arttığı durumlarda gözlenir. Aort yetmezliğinde nabız başın sallanmasına ve palpitasyona neden olabilir.

Arteriyel Kan Basıncı Sistolik/diyastolik olarak ifadesi Normal – 120/80 mmHg Yüksek – 140/90 mmHg Sistolik basınç Ventriküler kontraksiyon sırasında meydana gelir Diyastolik basınç Kardiyak gevşeme sırasında oluşur

Kan Basıncı Nabız P (Pulse Pressure-PP) Sistolik ve diyastolik basınç arasındaki fark PP = systolic - diastolic Ortalama Arter P (Mean Arterial Pressure -MAP) Arterlerdeki ortalama arter basınç MAP = diyastolik + 1/3 (sistolik – diyastolik)

Kalp Siklusu Sırasında Basınç-Volüm Eğrisi: End-systolic volume (ESV) End-diastolic volume (EDV) İsovolumic relaxation İsovolumic contraction Stroke volume (SV): SV = EDV - ESV

Kalp Siklusu

Kalp Siklusu

Basınç ilişkisi:

Frank-Starling Yasası Miyokard fibrillerinin uzunluğu yeterince bir düzeye geldiğinde kontraksiyon kuvveti de o oranda artış gösterir (EDV artışı SV yükselmesine neden olur.)

Uzunluk-Gerim İlişkisi Kalp kası yeterince gerilirse o derecede daha çok kasılabilir. Bu aktin-miyozin çapraz köprülerinin birbiri üzerine binme oranının maksimum olması ile mümkündür. Bu özellik iskelet kasındakine benzerdir.

Kardiyak Debi