SOSYAL KURALLAR Diğer Hukuk Kuralları Sosyal Maddi Yaptırım Din Kuralları Sosyal Hukuk Kuralları Maddi Yaptırım Ahlak Kuraları Manevi Yaptırım Görgü Kuraları Kuralları

İlâhî irade tarafından konulduğuna inanılan ve DİN KURALLARI İlâhî irade tarafından konulduğuna inanılan ve insan davranışlarını düzenleyen, ölünce öbür dünyada cehennem azabı çekileceği korkusuyla müeyyidelendirilen emir ve yasaklardır. 1. Özü itibarıyla hukuk kuralları gibi emir ve yasak içermektedir. Her iki tür kural da normatif niteliktedir. 2. Din kuralları da hukuk kuralları gibi insan davranışlarını düzenlemeye yöneliktir. 3. Din kurallarının koyucusunun genel olarak “ilâhî irade”dir. 4. Din kurallarının müeyyidesi, ölünce öbür dünyada cehennem azabı çekme korkusudur.

AHLÂK KURALLARI Ahlâk kuralları, kişinin kendi vicdanı tarafından konulan ve yine kişinin kendi davranışlarını düzenleyen ve vicdan azabı ile müeyyidelendirilmiş emir ve yasaklardır. 1. Ahlâk kuralları da özü itibarıyla hukuk ve din kuralları gibi emir ve yasak içermektedir. 2. Ahlâk kuralları da hukuk kuralları gibi insan davranışlarını düzenlemeye yöneliktir. 3. Ahlâk kurallarının koyucusu, insanın kendi vicdanıdır. 4. Ahlâk kurallarının müeyyidesi, vicdan azabıdır.

Hukuk Kuralları Din Kuralları Ahlâk Kuralları Örf ve Âdet Kuralları ÇİZELGE. Toplumsal Düzen Kuralları Arasında Karşılaştırma Hukuk Kuralları Din Kuralları Ahlâk Kuralları Örf ve Âdet Kuralları Normatiflik Var Muhatabı İnsanlar İnsanın Kendisi Koyucusu Devlet İlâhî İrade Toplum Müeyyide Cebrî Nitelikte Cehennem Azabı Çekme Korkusu Vicdan Azabı Ayıplama, Kınama, Dışlama, Dövme, Linç, vs

HUKUK KURALLARININ ÖZELLİĞİ Yaptırım Herhangi bir kuralın koymuş olduğu emir ve yasaklara uygun surette Hareket etmeme, onun yap dediğini yapmama veya yapma dediğini yapma halinde karşılaşılacak olan tepkidir. HUKUKSAL YAPTIRIMLAR Maddi Yaptırım Din, Ahlak Görgü Kuralları Manevi Yaptırım

HUKUKUN YAPTIRIMI Ceza Cebri İcra Tazminat Hükümsüzlük İptal

Yaptırım Herhangi bir kuralın koymuş olduğu emir ve yasaklara uygun surette hareket etmeme, onun yap dediğini yapmama veya yapma dediğini yapma halinde karşılaşılacak olan tepkidir. Hukuk kuralının ihlaline tepki olarak gösterilen ve hukuk düzeni tarafından öngörülen ve devlet tarafından uygulanan bir cebirdir. * Kişinin hayatına (örneğin ölüm cezası), * hürriyetine (örneğin hapis cezası), * mal varlığına (örneğin para cezası, tazminata mahkûmiyet…)

Hukukun Yaptırımları Ceza Hukuk kurallarından bazılarının koymuş oldukları emir ve yasaklara aykırı davranışta bulunan kimselerin karşılaşacakları tepkilerdir. * Özgürlükleri bağlayıcı; Ölüm cezası, ağır ya da hafif hapis cezası… * Belli bir meslek veya sanatın yerine getirilmesinde geçici olarak tatil edilmesi ya da disiplin cezası

Cebri İcra / Aynen ve Zorla Yaptırma Hukukun Yaptırımları Cebri İcra / Aynen ve Zorla Yaptırma Bir kimseyi o hukuk kuralının emirlerini yerine getirmeye zorlama; borcunu yerine getirmeyen kimseyi borcunu yerine getirmeye zorlama biçiminde ortaya çıkan bir yaptırımdır. Borçlu borcunu yerine getirmediğinde, alacaklı mahkemeye başvurarak alacağının zorla alınmasını isteyebilir.

Hukukun Yaptırımları Tazminat Hukuka aykırı bir yönetsel işlemle Bir kişinin hukuka aykırı bir eylemle, başkalarına zarar vermesi durumunda, bu zararın ödettirilmesi yoluyla giderilmesine yönelik bir (MADDİ - MANEVİ) yaptırımdır. Hukuka aykırı bir yönetsel işlemle başkasına zarar veren kimse bu zararı ödemeye zorunlu kılınır.

Hükümsüzlük / Geçerli Saymama Hukukun Yaptırımları Hükümsüzlük / Geçerli Saymama Bir hukuksal işlemin, yasanın öngördüğü şekilde yapılmaması veya kanuna aykırı olarak yapılması halinde ortaya çıkan yaptırımdır. Hükümsüzlük, bazen yokluk bazen butlan (mutlak ve nispi butlan) bazen de tek taraflı bağlamazlık şeklinde ortaya çıkar.

Hukukun Yaptırımları Yönetsel işlemlerin unsurlarından bazılarının noksan olması, işlemi hükümsüz kılar, yani yokluk hali doğurur. Yokluk, hukuki işlemin hiç yapılmamış sayıldığı durumdur. Örneğin, evlendirme memuru önünde yapılmayan bir işlem «yok» hükmündedir. Yokluk halinde usul ve şekil açısından emredici hükümlere aykırılık söz konusudur. Yoklukta işlem ya da karar hukuken geçersizdir; yani hüküm ve sonuç doğurmaz. Yokluk halinde dava açmaya gerek yoktur. Süreye de tabi değildir. Ama uygulamada yokluk halinin tespiti için dava açmak mümkündür. Bu durumda hakim yokluğu belirler ve davayı reddeder.

Hukukun Yaptırımları Butlan (Geçersiz Sayılma hali), ehliyet, biçim ve konu gibi yasanın aradığı zorunlu öğelerden birinin eksikliğinden veya bu öğelerden en az birinin yasaya aykırı olarak yerine getirilmesinden oluşan geçersizlik halidir. Kanuna, kamu düzenine ahlaka aykırılık halidir. Sonuçları yokluk ile aynıdır. Hakim resen de gözetir. Dava için süresi yoktur.

Mutlak Butlan Nispi Butlan Hukukun Yaptırımları BUTLAN Mutlak Butlan Nispi Butlan

Mutlak Butlan İşlemin ölü doğumu demektir. Ortada bir işlem var ancak işlem hukuki bir hüküm ifade etmez. * Evlenme merasiminde taraflardan biri evli, akıl hastası vb. daimi bir sebepten mümeyyiz değilse, evlenme butlanla batıldır. * Mutlak butlanla sakat olan bir hukuksal işlemin iptal edilmesini yalnız hukuksal işlemin tarafları değil herkes isteyebilir. 

Nispi Butlan Yararı korunan kişinin lehine konulan bir koşulun gereği yerine getirilmeden yapılmış olan işlemlerde karşımıza çıkar. Nispi butlan 'la sakat bir hukuksal işlemin iptal edilmesi zorunlu değildir. Nispi butlan nedenleri yalnızca hukuksal işlemin ilgili taraflarına bu işlemi iptal ettirme olanağı sağlar. Bu nedenler kamu düzenini bozucu nitelikte sayılmadığı için nispi butlanla sakat bir işlemin iptal edilmesi de yasalarca zorunlu görülmemiştir. Bir davada yargıç nispi butlan nedenlerini kendiliğinden dikkate almaz; ancak ilgili taraflar böyle bir nedeni ileri sürerlerse bunu değerlendirir ve karara bağlar. İrade bozuklukları (hata, hile, korkutma ve gabin) ehliyet eksikliği durumudur. Ehliyet eksikliği temyiz kudretinden yoksunluk derecesinde olursa, nispi butlan değil mutlak butlan sözkonusu olur.

YOK SAYILMA - GEÇERSİZ SAYILMA Yok sayılma; * Dava ile kanıtlama zorunluluğu yok! Çünkü işlem hiç doğmamıştır. * İşlem başından beri sonuç doğurmamaktadır. Geçersiz sayılma; * İşlem doğmuş, ancak ölü doğmuştu. Yargıç kararına gereksinim vardır. * İşlemin geçersiz olduğu an önemli.

hukuka aykırı işlem ortadan kaldırılır. Hukukun Yaptırımları İptal Hukuk kuralına aykırı biçimde yapılmış olan yönetsel işlemin yargı organı kararıyla ortadan kaldırılmasıdır. Bir yönetsel makamın hukuk kurallarına ters düşecek biçimde yapmış olduğu yönetsel işlemlerin, bu yüzden menfaati zarara uğrayan kimseler tarafından yetkili yargı organına dava yoluyla başvurulmak suretiyle iptal ettirilmesi yaptırımıdır. Örneğin, fakülte yönetim organlarının hukuka aykırı bir kararı Danıştay tarafından iptal edilir; hukuka aykırı işlem ortadan kaldırılır. Böylece kamu kuruluşlarının hukuka uygun hareket etmeleri sağlanmış olur.

HUKUKUN KAYNAKLARI Asıl Kaynaklar Yardımcı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar   Asıl Kaynaklar Yardımcı Kaynaklar Yazılı Kaynaklar Yazısız Kaynak Doktrin İçtihat 1. Anayasa 2. Kanun 3. KHK 4. Uluslararası Antlaşma 4. Tüzük 5. Yönetmelik Örf ve Adet (Bilimsel Görüşler) (Yargı Kararları) HUKUKUN KAYNAKLARI

(330 MV) 3/5 ≤ Çoğunluk < 2/3 (366 MV) Anayasa Değişikliği Usûlü   Teklif > 1/3 (184 MV) Görüşme (İki defa) Kabul (Gizli Oy) (330 MV) 3/5 ≤ Çoğunluk < 2/3 (366 MV) Çoğunluk ≥ 2/3 (367 ve daha fazla Milletvekili) Cumhurbaşkanı Halkoylaması Geri Gönderme Onay Aynen Kabul ≥ 2/3                             Halkoylaması       Onay                            Halkoylaması        Onay

TABLO 3-1: Hukukun Yazılı Kaynakları   KANUN OLAĞAN DÖNEM KHK’Sİ OLAĞANÜSTÜ HÂL KHK’Sİ TÜZÜK YÖNETMELİK Yetki TBMM Bakanlar Kurulu  +Yetki Kanunu Cumhurbaşkanın Başkanlığında Bakanlar Kurulu (Yetki Kanununa Gerek Yok) Bakanlar Kurulu Başbakanlık, Bakanlıklar ve Kamu Tüzel Kişileri Konu Sınırlama Yok Temel Hak ve Hürriyetler Düzenlenemez (Sosyal Haklar Hariç) Konu Sınırlaması Yok “Kanunun Uygulanmasını Göstermek” veya “Emrettiği İşleri Belirtmek” Kanunların ve Tüzüklerin Uygulanmasını Sağlamak Cumhurbaşka-nının İmzası Var Yok Resmî Gazetede Yayın Hepsi İçin Şart Değil TBMM'nin Onayı Danıştayın İncelemesi Yargısal Denetim Anayasa Mahkemesi Anayasa Mahkemesi Denetim yok Danıştay Danıştay / İdare Mahkemeleri