Meme Kanserinde Yayılım Korunma ve Erken Tanı Yard.Doç.Dr. Gülbeyaz Can İstanbul Üniversitesi Florence Nightingale Hemşirelik Yüksekokulu İstanbul

Meme Kanseri Meme Kanserinde Yayılım

Tümör Benign (İyi huylu) Malign (Kötü uylu) Normal hücreler Anormal hücreler Normal hücreler If cells grow out of control they can form a mass of cells called a tumour. There are two types of tumours - those that are harmless and those that are cancerous. Benign tumours are just a mass of inactive cells and are not cancer. Malignant tumours, which can spread and damage other tissues, are cancerous tumours. Tümör Benign (İyi huylu) Malign (Kötü uylu)

Malign vs Benign Malign Tümörler Benign Tümörler Normal dokuyu istila eder, sıkıştırır, tahrip eder Memedeki kitlelerin %80’ini oluşturur Hücreler yeni tümör oluşturmak için kitleden ayrılabilir İstila etmez veya yayılmaz Yaşamı tehdit eder Yaşamı tehdit etmez Cancerous vs Noncancerous Tumors in the breast can be classified as Malignant (cancerous) or Nonmalignant (benign). Malignant Tumors The cancer cells grow out of control to form a mass of extra tissue called a tumor. Tumors that contain cancer cells are malignant tumors. Cancer cells can also break away from the tumor and travel through the bloodstream or lymphatic system to other parts of the body.  Benign Tumors Tumors are formed by noncancerous cells and are benign tumors. They do not spread and are not life threatening.

Meme Kanseri

Meme Kanseri

Meme Kanserinin Türleri İnvasiv kanserler Non-invasiv kanserler (in situ) Meme kanseri kanallardan veya loblardan memenin yağ dokusuna doğru yayılır Meme kanseri kanallara veya loblara hapsedilmiştir ve memenin yağ dokusuna doğru yayılmaz Types of Breast Cancer There are a number of different types of breast cancer cells. Each type grows at a different rate and responds differently to available treatments. Breast cancer can be invasive or noninvasive. Invasive Breast Cancer Cancer has spread from the lobes or ducts of the breast into the fatty tissue of the breast. These tumors may or may not have spread to lymph nodes. Noninvasive Breast Cancer Cancer has not spread into the fatty tissue of the breast. This disease is confined to the ducts or lobes of the breast.

Non-invasiv Duktal Karsinom Non-invasiv Lobular Karsinom

İnvasiv Duktal Karsinom İnvasiv Lobular Karsinom

Hastalığın Yaylımına Göre Sınıflandırma Tumor (Tümör) Nodes (Lenfler) Metastasis (Metastaz) Evre TNM Kriter I II III IV Tis N0 M0 T1 N0 M0 T2 N1 M0 T3 N2 M0 T N M+ Karsinoma in situ Tümör kaynaklandığı dokuda sınırlanmış; lokal tümör gelişimi Yaşama şansı %70-90 Çevredeki dokulara ve ilk lenf noduna lokal yayılım mevcut Yaşama şansı %50+5 Geniş lokal ve bölgesel yayılım Yaşama şansı %20+5 Metastaz Yaşama şansı <%5

Meme Kanseri – Evre I Tümör < 2.0 cm Lenf nodu tutulumu yok (N0) Metastaz yok (M0) (T1, N0, M0) Stage 1 breast cancer involves primarily small tumors (less than or equal to 2 cm) with no known lymph node involvement and no metastases to other organs. About 40 to 50% or women present at this stage. 30% will relapse following local regional treatment.

Meme Kanseri – Evre IIa Tümör > 2.0 < 5 cm Aksiller lenf nodu tutulumu yok/var (N0/1) Metastaz yok (M0) (T1/T1mic, N1, M0) (T2, N0, M0) (T0, N1, M0) Evre IIa The tumor is less than or equal to 2 cm and has spread to the axillary lymph nodes under the arm (T1 or T1mic, N1, M0). The tumor is larger than 2 cm but not larger than 5 cm but has not spread to the axillary lymph nodes (T2, N0, M0). There is no evidence of a tumor in the breast, but there is cancer in the axillary lymph nodes (T0, N1, M0).

Meme Kanseri – Evre IIb Tümör > 2.0 < 5 cm veya >5 Aksiller lenf nodu tutulumu yok/var (N0/1) Metastaz yok (M0) (T2, N1, M0) (T3, N0, M0) Stage IIb: Any one of these conditions: The tumor is larger than 2 cm but not larger than 5 cm and has spread to the axillary lymph nodes (T2, N1, M0). The tumor is larger than 5 cm but has not spread to the axillary lymph nodes (T3, N0, M0).

Meme Kanseri – Evre IIIa Tümör < 5 - >5 cm Aksiller lenf nodu tutulumu var (N1/2) Metastaz yok (M0) (T1, N2, M0 veya T2, N2, M0) (T3, N1, M0 veya T3, N2, M0) Evre IIIa The tumor is smaller than 5 cm and has spread to the axillary lymph nodes (T1, N2, M0 or T2, N2, M0). The tumor is larger than 5 cm and has spread to the axillary lymph nodes (T3, N1, M0 or T3, N2, M0).

Meme Kanseri – Evre IIIb Tümör - göğüs duvarına yayılmış Aksiller lenf nodu tutulumu yok/var (N0-2) Metastaz yok (M0) (T4, N0, M0) (T4, N1, M0) (T4, N2, M0) Stage IIIb: The tumor has spread to the chest wall or caused swelling or ulceration of the breast or is diagnosed as inflammatory breast cancer. It may or may not have spread to the lymph nodes under the arm, but has not spread to other parts of the body (T4, N0, M0; T4, N1, M0; or T4, N2, M0).

Meme Kanseri – Evre IIIc Tümör – farklı boyutlarda Lenf nodu tutulumu var (N3) Metastaz yok (M0) (Herhangi T, N3, M0) Stage IIIc: A tumor of any size has not spread to distant parts of the body, but has spread to the lymph nodes in the N3 group (any T, N3, M0).

Kanser Hücresinin Yayılımı HAREKET & İNVAZİYON DÖNÜŞÜM ANJİOGENEZ Kapillerler, Venüller, Lenfler KAPİLLER YATAKLARDA TUTULMASI EMBOLİZM & DOLAŞIM BAĞLILIK NAKİL 7. Cancer Biology: Pathogenesis A series of complex, interdependent, and interactive steps must take place before a single tumor cell evolves into cancer metastasis. Following neoplastic transformation, the proliferation of cancer cells must first be supported by the host organ. In order for the tumor mass to exceed 1 to 2 mm in diameter, angiogenesis must take place. Some tumor cells develop motility and are then able to invade the host stroma, typically gaining entry to the circulation system through capillaries and thin-walled venules (eg, lymphatic channels). While the vast majority of circulating cells die, the detachment and embolization of single tumor cells or multicell aggregates occurs, and the surviving cells arrest in the capillary cells of distant organs, where they adhere to either capillary endothelial cells or to exposed endothelial membranes. This is followed by the extravasation of tumor cells into organ parenchyma, where tumor cell receptors respond to paracine growth factors and proliferate. For metastases to progress, the tumor cells must continue to evade host defenses and angiogenesis must again take place. Tumor cell attachment Neovascularization Disruption of basement membrane Invasion of malignant cells into host stroma Intravasation into blood or lymphatic circulation Survival and transport Extravasation Growth within new environment Çoklu hücre agregasyonu (Lenfositler, trombositler) ORGAN PARANHİMASINA SIZMA METASTAZ MİKROORTAMA CEVAP METASTAZLARIN METASTAZI TÜMÖR HÜCRESİNİN ÇOĞALMASI & ANJİOGENEZ

Meme Kanseri – Evre IV Tümör – herhangi Lenf nodu tutulumu - herhangi Metastaz var (M1) Stage IV: The tumor can be any size and has spread to distant sites in the body, usually the bones, lungs or liver, or chest wall (any T, any N, M1).

Evre’ye Göre Sağkalım Evre 5 yıllık sağkalım oranı %100 I % 98 IIA %100 I % 98 IIA % 88 IIB % 76 IIIA % 56 IIIB % 49 IV % 16 Kaynak: ACS

Meme Kanserinde Korunma

Meme Kanserinde Korunma 20-40-50 YAŞ Hassasiyet ? ? ? ? ? Doğum Kanserojenlere maruziyet Önleme (Primer Korunma) Miller AB. General principles of early detection of cancer. Oncore Ontaro 13:8-14, 1993.

Meme Kanserinden Korunma PRİMER KORUNMA Risk Faktörü Relatif Risk Atfedilen Risk Davranış Değişikliği İlk doğum yapma yaşı 30’dan sonra Akciğer grafisinde yüksek doz kullanımı Hiç evlenmemiş olma Hiç çocuk sahibi olmama Menopoz sonrası obesite Alkol kullanımı Yağdan zengin diyet Düşük fiziksel aktivite Diethylstilbestrol kullanımı Oral kontraseptif veya HRT kullanımı Orta Düşük Çok az Cok az %7 %2 - %5 Sağlıklı yaşam Hormonal faktörlerin kontrolü

Meme Kanserinden Korunma Egzersiz - genç yaşta Genç yaşta radyasyona maruz kalmayı önlemeli İlk çocuk 20 yaşından önce doğurmalı Gebelik miyadında tamamlanmalı Çocuk uzun süreli emzirilmeli HRT ve oral kontraseptif kullanımı engellenmeli Alkol kullanmamalı Postmenapozal dönemde kilo almamalı A ve C ? Vit. Yüksek riskli gruplara Profilaktik mastektomi Tamoxifen veya Raloxifene Tek veya çift taraflı ooferektomi

Meme Kanserinde Erken Tanı

Meme Kanserinde Erken Tanı 20-40-50 YAŞ Hassasiyet ? ? ? ? ? Ölüm Doğum Kanser başlar Kanser belirlenebilir Hastalık Semptomları Kanserojenlere maruziyet Önleme (Primer Korunma) Tarama ve Erken Tanı (Sekonder Korunma) Tedavi Miller AB. General principles of early detection of cancer. Oncore Ontaro 13:8-14, 1993.

Meme Kanserinde Erken Tanı PRİMER KORUNMA SEKONDER KORUNMA Risk Faktörü Relatif Risk Atfedilen Risk Davranış Değişikliği Erken Tanı İlk doğum yapma yaşı 30’dan sonra Akciğer grafisinde yüksek doz kullanımı Hiç evlenmemiş olma Hiç çocuk sahibi olmama Menopoz sonrası obesite Alkol kullanımı Yağdan zengin diyet Düşük fiziksel aktivite Diethylstilbestrol kullanımı Oral kontraseptif veya HRT kullanımı Orta Düşük Çok az Cok az %7 %2 - %5 HRT hekim kontrolü altında alınmalı Günde en az 30 dk egzersiz yapılmalı Sağlıklı kilo sürdürülmeli Yeterli miktarda sıvı ve bol sebze ve az yağ tüketilmeli Alkol kullanımı kısıtlanmalı 20-39 yaş Aylık KKMM 3 yılda bir KMM 40 yaşından itibaren Yıllık mammografi Yıllık KMM

Kendi Kendine Meme Muayenesi (KKMM)

KKMM Ne zaman yapılmalı? Adet görüyor ise: Adet görmüyor ise: En iyi dönem adet bitiminden 5-7 gün sonra Adet görmüyor ise: Her ayın belli bir günü

KKMM

KKMM - Gözlem Gözlem 3 yönden (ön-yan) Ciltte renk değişikliği Meme: Büyüklüğü Şekli Kontür – hatları Simetri Meme uçları: Yön Ciltte renk değişikliği Ciltte çökme/çekilme Meme ucunda akıntı

Belirti ve Bulgular

Belirti ve Bulgular

KKMM - Palpasyon Basınç Hafif – alttaki dokuyu hareket ettirmeden cilt üzerine Orta – o bölgedeki dokuya Güçlü – kaburgalara doğru

KKMM - Palpasyon Meme Lenf bezleri 9/10 kitle kanser değil

Bulgular Hassas, yumrulu meme Menstruasyon sırasında su tutulumuna bağlı memenin şişmesi ve gerilmesinden dolayı normal bir bulgu Oldukça küçük kitleler Her iki memede meme ucunun etrafında ve memelerin üst dış kadranında yer alıyorlarsa fibrokistik memeyi düşündürür.

Bulgular Oval ve dıştan sert, fakat içi ezilebilen tek bir kitle Kist Hareketli Dolgunluk ağırısı Farklı boyut – iğne ucu-nohut 35-50 yaş sık Kauçuktan yapılmış topa benzeyen ve hareket ettirilebilen tek sert bir kitle Fibroadenom Bağ dokusu Ağrısız Boyutu farklı olabilir – bilye – limon 20 y. veya HRT alan sık

Bulgular Hareket etmeyen tek sert bir kitle Sert, Kenarları düzensiz, Tek memede Adet - boyutu değişmiyor, Ciltte çökme Hareketsiz Meme kanseri olabilir Hareket etmeyen tek sert bir kitle Kitle sert, kenarları düzensiz ise, tek memede ise ve adet kanaması sırasında boyutu değişmiyorsa, ciltte çökme oluyorsa ise ve hareketli değil ise. Meme kanseri düşünülebilir

Memede Anormal Bulgular Memenin büyüklüğünde ve şeklinde değişiklik Memede kitle Hekime başvurmalı Meme ucunda akıntı veya hassasiyet Meme dokusunda değişiklikler

Klinik Meme Muayenesi (KMM)

KMM 20-39 yaş 3 yılda bir > 40 yaş Yıllık

Klinik Meme Muayenesi

Mammografi

Mammografi > 40 y. Yıllık

Mammografi ve KKMM ile belirlenen tümörlerin boyutu Figure 7.4 Mammografi ve KKMM ile belirlenen tümörlerin boyutu

Yüksek Riskli Kadınlarda Göğüs ışınlaması almış olanlarda KMM - her 6-12 ayda bir Mammografi – yıllık - ilk RT 8-10 yıl sonra veya 40 y. (>25 y.) Güçlü aile hikayesi veya genetik yatkınlık Mammografi – tanıdan 5-10 yıl önce (>25 y.)

Yüksek Riskli Kadınlarda Özgeçmişinde atipik hiperplazi veya LCIS KMM - her 6-12 ayda bir Mammografi – yıllık - tanı yılından itibaren (>25 y.) 4. Özgeçmişinde meme kanseri hikayesi Mammografi – yıllık