Çoktan Seçmeli Sınavlar Yrd. Doç. Dr. Cenk Akbıyık

Yanıtlayıcıların bir dizi seçenek arasından seçerek yanıt verdikleri ölçme araçlarına çoktan seçmeli sınavlar ya da testler denmektedir.

Ölçme ve değerlendirme alanında yaygın kullanımı olan çoktan seçmeli sınavlar aslında yapılandırılması en zor olan sınav türüdür.

Çoktan seçmeli sınav maddelerinde asıl olan doğru seçeneği tanıma olduğundan öğrencinin yeni bir ürün ortaya koymasına olanak sağlamaz.

Çoktan seçmeli sınav maddelerinin genellikle tek doğru yanıtı bulunmaktadır. Ancak bazı durumlarda birden fazla doğru yanıtlı çoktan seçmeli maddelerin kullanıldığı da olmaktadır.

Çoktan seçmeli sınavların avantajları: Objektif olarak puanlanabilir Puanlaması kolaydır Makine ile puanlanabilir Uygulaması kolaydır Deneme uygulamasından sonra maddelerin özellikleri (güçlük, ayırt edicilik) belirlenip havuz oluşturulabilir Çok sayıda soru sorulabilir

Çoktan seçmeli sınavların sınırlılıkları: Genellikle alt bilişsel düzey ölçmeler için uygundur Çoktan seçmeli üst düzey bilişsel soruların hazırlanması zordur Öğrencilerin bir ürün oluşturmalarına izin vermez Çoktan seçmeli maddelerin yazılması güçtür, deneyim gerektirir Çoktan seçmeli sorularda tahminle doğru yanıt bulunabilir

Çoktan seçmeli maddelerde asıl sorunun bulunduğu kısma madde kökü denir. Bu maddelerde doğru olmayan seçenekler ise çeldirici olarak adlandırılır.

Aşağıdaki çoktan seçmeli madde üzerinde madde kökü, seçenek, çeldirici ve doğru seçeneği gösteriniz. Hangisi Bloom Taksonomisi’nin basamaklarından biri değildir? a) Bilgi b) Analiz c) Çıkarım d) Değerlendirme

İyi bir çeldirici öğrenmemiş ya da eksik öğrenmiş öğrencilere cazip gelecek biçimde oluşturulmalıdır.

Çoktan seçmeli sınavlarda seçenek sayısı hedef kitlenin özelliklerine göre değişmektedir. Genellikle bu tür maddelerin 3-5 seçenekli olduğu görülmektedir.

Sizce çeldirici gücü ile madde güçlüğü arasında bir ilişki var mıdır?

Eğer bir soruda çeldiriciler iyi öğrenmiş öğrencilere cazip geliyorsa ne yapmalı?

Düzeltilmiş Puan = Doğru – (Yanlış / (Seçenek Sayısı-1)) Şans başarısı çoktan seçmeli sınavlarla ilgili önemli bir sakıncadır. Çoktan seçmeli sınavlar şan başarısından arındırılabilir. Bunun için yanlış yanıt sayısı seçenek sayısının bir eksiğine bölünür. Bölme işleminin sonucu doğru sayısından çıkarılır. Düzeltilmiş Puan = Doğru – (Yanlış / (Seçenek Sayısı-1))

100 sorudan oluşan ve soruların 5 seçenekli olduğu bir testin uygulandığını varsayın. Aşağıdaki değerlere göre şans başarısının dikkate alındığı ve alınmadığı durumlarda öğrenci puanlarının ne olacağını bulunuz: Doğru Yanlış Boş Kadriye 80 10 Lütfiye 50 20 30 Aliye 70

Çoktan seçmeli maddeler farklı biçimlerde sınıflandırılmaktadır.

Cevap türüne göre çoktan seçmeli madde türleri şunlardır: Kesin cevaplı En doğru cevaplı Birleşik cevaplı Birden fazla doğru cevaplı Gizli cevaplı

Kesin cevaplı maddelerin doğru yanıtı bir tanedir.

En doğru cevaplı maddelerde tek bir doğru cevap yoktur En doğru cevaplı maddelerde tek bir doğru cevap yoktur. Ancak seçeneklerde sunulanlar arasından doğruluk bakımından derecelendirme vardır. Bu tür maddelerin soru kökleri “en doğrudur”, “en önemlidir” gibi ifadeler içerirler.

Birleşik cevaplı maddelerde birden fazla doğru yanıt bulunmaktadır Birleşik cevaplı maddelerde birden fazla doğru yanıt bulunmaktadır. Bu tür maddeler “yukarıdakilerden hangileri” gibi ifadeler içerir.

Birden fazla doğru cevabı olan maddelerde birden fazla seçenek doğrudur. Cevaplayıcı birden fazla seçeneği işaretler.

Gizli yanıtlı maddelerde seçenekler açık açık değil kodlanmış biçimde sunulur. Burada amaç yanıtlayıcının doğru yanıtı sadece tanımasının değil hatırlamasının ölçülmeye çalışılmasıdır. Bilişsel hedeflerin sınıflandırılmasında sıklıkla kullanılan taksonomiyi oluşturan bilim insanının adının ve soyadının baş harfleri nedir? a) MM b) JFK c) BB d) JB

Madde köküne göre çoktan seçmeli maddeler şöyle sınıflandırılmaktadır: Kökü soru tipinde olan Kökü olumsuz soru tipinde olan Kökü eksik cümle biçiminde olan

Maddelerin gruplanışına göre ise çoktan seçmeli maddeler şu biçimde sınıflandırılır: Ortak köklü Ortak seçenekli

Çoktan seçmeli maddelerin yazılmasında aşağıdaki noktalara dikkat edilmelidir: Soruların bağımsız olarak yanıtlanabilmeli Madde kökünde açık, anlaşılır bir sorunun sorulmalı Seçenekler uzunluk, ifade bakımından benzer olmalı Seçenekler ifade olarak soru köküyle uyumlu olmalı Birbirini açıklayan seçenekler kullanılmamalı

Seçeneklerde birbirinin zıddı olan seçenekler kullanılmamalı Seçeneklerde “hepsi” ve “hiçbiri” seçenekleri dikkatli kullanılmalıdır Sayısal seçenekler sıralı olarak verilmelidir Seçenek sayısı düzeye göre belirlenmelidir Çeldiriciler mantıklı görünmelidir Çoktan seçmeli maddelerde kişisel görüş sorulmamalıdır

Çoktan seçmeli maddeler çeşitli biçimlerde puanlanır: 0-1 olarak puanlama Maddeleri ağırlıklandırma Seçenekleri ağırlıklandırma Madde yapısına göre puanlanma Seçeneklerin sıralanmasına göre puanlama Güven ağırlıklandırması Kabul edilebilir seçenekleri seçme Kabul edilemeyecek seçenekleri reddetme

0-1 puanlama Bu puanlama türünde sınavdaki tüm çoktan seçmeli maddeler 0 ya da 1 olarak puanlanır.

Maddeleri ağırlıklandırma Bu teknikte sınav kapsamındaki maddeler güçlük düzeylerine ya da başka bir niteliğe göre farklı farklı ağırlıklandırılırlar. Bu teknik az sayılı (<10) maddeden oluşan testlerde daha iyi sonuçlar vermektedir.

Seçenekleri ağırlıklandırma Bu teknikte her maddenin seçenekleri farklı puanlarda ağırlıklandırılır. Ağırlıklandırma işi uzman kanısına ya da sınavın denenmesinin ardından belirlenen çeldiricilerin gücüne dayalı olarak yapılır.

Madde yapısına göre puanlama Bu teknik birden fazla doğru yanıtlı maddelerde kullanılır. Bu tür maddelerde her bir doğru seçenek için 1 puan ya da tüm doğru yanıtlar seçildiğinde 1 puan verilebilir.

Seçeneklerin sıralanmasına göre puanlama Bu teknikte yanıtlayıcı seçenekleri doğru olabilme durumuna göre sıralar. Doğru yanıta verdiği sıra puanını belirler.

Güven ağırlıklandırması Yanıtlayıcı doğru düşündüğü seçeneği seçer ve emin olma derecesini işaretler. Doğru yanıtı seçer ve %100 emin olursa 1 puan alır. Doğru yanıtı seçip %50 emin olursa 0,5 puan alır. Yanlış yanıtı seçip %100 emin olursa -1 puan alır. Yanlış yanıtı seçip %50 emin olursa -0,5 puan alır.

Kabul edilebilir seçenekleri seçme Bu teknikte yanıtlayıcı doğru olarak düşündüğü tüm seçenekleri işaretler. Seçilenler arasında doğru yanıtlar varsa puanı artar. Seçilenler arasında yanlış yanıtlar varsa puanı düşer.

Kabul edilemeyecek seçenekleri reddetme Bu teknikte yanıtlayıcı yanlış olduğunu düşündüğü yanıtları seçer. İşaretlediği çeldiriri sayısı kadar puan alır. Seçilenler içinde doğru yanıt varsa çeldirici sayısı kadar eksi puan alır.

Aşağıdaki çoktan seçmeli maddeleri eleştiriniz:

Soru 1 Aşağıda verilen değerlere göre ortalamadan en az sapma gösteren dağılım hangisidir? Soru2 Önceki soruda bulduğunuz en az sapma gösteren dağılımla ilgili değişim katsayısı nedir.

Mustafa Kemal’in Samsun’a çıktıktan sonra Anadolu’da gittiği şehirler hangi seçenekte doğru sıralanmıştır? Amasya, Erzurum, Samsun Erzurum, Samsun, Sivas Samsun, Amasya, Erzurum Ankara, Sivas, Samsun

Bir miktar gazın basıncı sabit tutulup hacmi artırıldığında ne olur? Gazın sıcaklığı düşer Gazın sıcaklığı aynı kalır Gazın sıcaklığı artar

Demiri paslanmadan korumak için niçin çinko kaplama kalaydan daha iyidir? Çinko daha ucuzdur Kalay zehirlidir Çinko kolay ulaşılabilirdir Çinko demirden daha reaktiftir. Kaplama kırılsa bile demiri paslanmaktan korur.

Bir dik üçgende kısa dik kenar 3, uzun dik kenar 4 cm ise hipotenüs kaç cm’dir? a) 0 b) 1 c) 4 d)5

Testin güvenirliğini hangisi artırır? Madde sayısının artırılması Grubun heterojen olması Uygulama koşullarının standartlaştırılması Yukarıdakilerin tamamı

Zamanı kazanmak adlı metinle ilgili olarak; Uygulama Zamanı kazanmak adlı metinle ilgili olarak; kesin cevaplı en doğru cevaplı birleşik cevaplı birden fazla doğru cevaplı ortak köklü ortak seçenekli çoktan seçmeli maddeler hazırlayınız.