DÜNYANIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ Özden ÖZDEMİR-Zeynal SIRMA Aygül F DÜNYANIN ŞEKLİ ve HAREKETLERİ Özden ÖZDEMİR-Zeynal SIRMA Aygül F. ZEYREK-Nail KARAKOYUN

Ekvator yarıçapı – 6378 km. (fark 21 km) DÜNYA Dünyanın şekli ekvatordan şişkin, kutuplardan basıktır. Bu özel şekle Geoid denir. Bu şeklin oluşmasının sebebi, Dünyanın kendi ekseni etrafındaki dönüşüdür. Kutuplar yarıçapı – 6357 km. Ekvator yarıçapı – 6378 km. (fark 21 km)

GEOİD DÜNYA 6357 km 6378 km

Dünyanin Şeklİnİn Sonuçları: Güneş ışınlarının düşme açısı Ekvatordan Kutuplara doğru daralır. Güneş ışınlarının düşme açısına göre Sıcaklık İklim Kuşakları oluşur. Dünyanın dönüş hızı (çizgisel hız) kutuplara doğru azalır. Güneş ışınlarının atmosferde tutulma oranı Ekvatordan Kutuplara doğru artar.

GÜNEŞ IŞINLARI

SICAKLIK İKLİM KUŞAKLARI

ÇİZGİSEL HIZ EKVATORDA EN FAZLA

GÜNEŞ IŞINLARININ ATMOSFERDE ALDIĞI YOL (TUTULMA)

atmosfer tarafından daha fazla emilir ve geri gönderilir. Kuzey Kutbu Ekvator Atmosfer Güney Kutbu Güneş ışınlarının atmosferde aldığı yol kutuplarda (c), ekvatordan (a) daha uzun olduğundan, atmosfer tarafından daha fazla emilir ve geri gönderilir. a b c

Kutuplardaki yer çekimi Ekvatordan daha fazladır. Ekvator çemberi, bütün meridyen ve paralellerden daha büyüktür. İki meridyen arasındaki uzaklık Kutuplara gidildikçe azalır (111km’den 0 km’ye) Termik basınç kuşakları oluşur.(0-90) Paralellerin uzunluğu Kutuplara doğru azalır.

MERİDYENLER ARASI MESAFE KUTUPLARA DOĞRU DARALIR

BASINÇLAR

Aşağıdakilerden hangisi Dünyanın şeklinin sonuçlarından değildir? A. Çizgisel hızın Kutuplara doğru azalması B. Yerçekiminin Kutuplara doğru artması C. Termik Basınç alanlarının oluşması D. Güneş ışınlarının geliş açısının Kutuplara doğru daralması E. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesi

Aşağıdakilerden hangisi Dünyanın şeklinin sonuçlarından değildir? A. Çizgisel hızın Kutuplara doğru azalması B. Yerçekiminin Kutuplara doğru artması C. Termik Basınç alanlarının oluşması D. Güneş ışınlarının geliş açısının Kutuplara doğru daralması E. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesi

DÜNYANIN HAREKETLERİ YILLIK HAREKET (YÖRÜNGE HAREKETİ- GÜNEŞ ETRAFINDA) GÜNLÜK HAREKET (EKSEN HAREKETİ- KENDİ ETRAFINDAKİ HAREKET)

1. Dünyanın Günlük Hareketi Dünyanın Hareketleri 1. Dünyanın Günlük Hareketi (Eksen hareketi) Gece-Gündüz oluşur ve birbirini izler, Günlük sıcaklık farkları meydana gelir, bunun sonucunda meltem rüzgarları ve mekanik (fiziksel) çözülme meydana gelir. Gün içerisinde güneş ışınlarının geliş açısı değişir.

DÜNYANIN GÜNLÜK HAREKETİ BATIDAN DOĞUYA DOĞRUDUR

MELTEMLER

MELTEMLER

ÇÖL (FİZİKSEL-MEKANİK ÇÖZÜLME İLE OLUŞUR)

Sürekli rüzgarlar (Alize, Batı, Kutup) ile okyanus akıntılarının yönlerinde sapmalar oluşur. Yerel saat farkları oluşur. Cisimlerin gölge boyları günün saatine göre değişir. Her iki yarım kürede 30º ve 60º enlemlerinde Dinamik basınç alanları oluşur.

SAPMA

YEREL SAAT

BOYLAM (MERİDYEN) BATIDA YEREL SAAT GERİ DOĞUDAYEREL SAAT İLERİ

GÖLGE BOYU SIFIR (GÜNEŞ DİK AÇI İLE GELİYOR)

ÖĞLEDEN SONRA (GÖLGE BOYU UZADI)

A. Mekanik çözülme B. Meltem rüzgarları C. Yerel saat farkları Aşağıdakilerden hangisi günlük hareketin bir sonucu değildir? A. Mekanik çözülme B. Meltem rüzgarları C. Yerel saat farkları D. Mevsimler E. Dinamik basınçlar

A. Mekanik çözülme B. Meltem rüzgarları C. Yerel saat farkları Aşağıdakilerden hangisi günlük hareketin bir sonucu değildir? A. Mekanik çözülme B. Meltem rüzgarları C. Yerel saat farkları D. Mevsimler E. Dinamik basınçlar

II. DünyanIn YIllIk Hareketİ (Yörünge Hareketi) Dünya, güneş etrafında bir turunu 365 gün 6 saatte tamamlar. Bu yörünge Elips şeklinde olduğu için, Dünya Güneşe yaklaşır ve uzaklaşır. Güneşe en yakın olduğu gün 3 Ocak (Günberi), en uzak olduğu gün 4 Temmuz (Günöte).

YILLIK HAREKET

EKLİPTİK (YÖRÜNGE DÜZLEMİ) EKİNOKS TARİHLERİ

Dünyanin Elİpsoİd Yörüngesİnİn Sonuçlari: **Mevsim süreleri değişir, sebebi dünyanın yörüngedeki dönüş hızıdır. Bu hız 3 Ocakta en fazla, 4 Temmuzda en azdır. (Yaz mevsimi KYK’de 94, GYK’de 89 gündür). **Kuzey Yarım Kürede Sonbahar Ekinoks’u 2 gün gecikmeyle yaşanır (23 Eylül). **Şubat ayı 28 gün çeker.

Eksen EĞİklİĞİ Ekvator ile yörünge düzlemi (Ekliptik) arasında 23º27' lık açının bulunması yer ekseni ile yörünge düzlemi arasında 66º33' lık açı olmasına yol açar. Bunun sonucunda Güneş ışınlarının düşme açıları yıl içinde değişir.

EKSEN EĞİKLİĞİ

GÜNEŞ IŞINLARININ GELİŞ AÇISI (ANKARA)

Gece-Gündüz süreleri değişir. ****** Mevsimler oluşur. Eksen Eğ. ve Yıllık Har.Sonuçları: Gece-Gündüz süreleri değişir. ****** Mevsimler oluşur. Aynı anda farklı yarım kürelerde farklı mevsimler yaşanır. Bir noktaya güneş ışınlarının gelme açıları yıl içinde farklılaşır.

21 HAZİRAN ve 21 ARALIK

21 ARALIK TARİHİ GYK YAZ KYK KIŞ

23 EYLÜL TARİHİ

Aydınlanma çemberi yıl içinde değişir. Dönenceler ve Kutup daireleri oluşur. Matematik iklim kuşakları oluşur. (Tropik, orta, kutup). Güneşin yıl içinde doğuş ve batış saatleri değişir.

MATEMATİK İKLİM KUŞAKLARI

Normal şartlarda yeryüzündeki sıcaklık, Ekvator’dan kutuplara doğru giderek azalır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A. Yerin şeklinin B. Yerin hareketlerinin C. Hava hareketlerinin D. Deniz etkisinin E. Yükseltinin

Normal şartlarda yeryüzündeki sıcaklık, Ekvator’dan kutuplara doğru giderek azalır. Bu durum aşağıdakilerden hangisinin bir sonucudur? A. Yerin şeklinin B. Yerin hareketlerinin C. Hava hareketlerinin D. Deniz etkisinin E. Yükseltinin

A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesi Aşağıdakilerden hangisi Eksen eğikliğinin sonucudur? A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesi B. Güneş ışınlarının geliş açısının kutuplara doğru değişmesi C. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl D. Gece-gündüzün oluşması E. Gece-gündüzün birbirini takip etmesi

A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesi Aşağıdakilerden hangisi Eksen eğikliğinin sonucudur? A. Güneş ışınlarının geliş açısının gün içerisinde değişmesi B. Güneş ışınlarının geliş açısının kutuplara doğru değişmesi C. Güneş ışınlarının geliş açısının yıl D. Gece-gündüzün oluşması E. Gece-gündüzün birbirini takip etmesi