Reoviruslar, Noroviruslar ve diğer enterik viruslar Dr Gökhan AYGÜN

Viral Gastroenteritler Viral gastroenteritler, özellikle fekal oral yolla bulaşır Alt yapı yetersizliği bulunan gelişmekte olan ülkelerde en yaygın hastalıklardan Tüm yaş gruplarında endemik ve zaman zaman epidemik Genellikle kendiliğinden iyileşir Yaşlılarda ve bebeklerde öldürücü olabilir ! Gelişmekte olan ülkelerde, beslenme bozukluğu olan çocuklarda ölümlerden birinci derecede sorumlu !

Viral Gastroenterit Bulantı-kusma, ishal Hızlı başlangıç Genelde salgınlar şeklinde Bazen solunum sistemi bulguları ile Ateş olabilir İshal sulu, kokulu, bol Dışkıda lökosit yok !!!

Viral Gastroenteritler Başlıca etkenler : RotaVirus (RV) Kalisiviruslar: Noroviruslar Sapoviruslar (SaVs), Astroviruslar (AsV), Enterik adenoviruslar (AdV 40/41) (DNA)

Fırsatçı patojen olarak ishal etkeni olabilen viruslar CMV HSV VZV HIV …..

Barsakta saptanan fakat ishal ile ilişkisi olmayan viruslar Polio Coxsackie A Coxsackie B Echo Enteroviruses 68-71 Hepatitis A Hepatitis E Adenoviruses 1-39 Reoviruses

Rotavirus

Rotavirus Yapısı Çıplak çift sarmal 11 segmentli RNA virus, 80 nm VP6 (grup ve alt grup epitopları) A-G grupları En fazla enfeksiyon etkeni A grubu , B,C daha az

Rotavirus Viral gastroenteritlerin % 50-80’inden sorumlu (İnfantil gastroenterit) Kışın daha sık Üç yaşında % 80 antikor pozitif Dünyada yılda 130 milyon dolayında ishal 500.000 -800.000 ölüm

Rotavirus Fekal-oral yol ile bulaşma Oda ısısında, sularda, elde stabil kalabiliyor Hastanelerde salgınlar !!! Dezenfektanlara nisbeten dirençli Dışkı ile kirlenmiş eller, çeşitli eşyalar ve oyuncaklarla kişiden kişiye direkt ya da indirekt temasla da bulaşabilir. 11

Rotavirus Genellikle primer enfeksiyonlar 6-24 aylık bebeklerde görülür. Primer enfeksiyonlar oldukça ağır seyreder. Bebeklerde ciddi dehidratasyonlara ve ölümlere neden olur. Farklı serotipler bulunması nedeniyle tekrar oluşabilir. Rotavirüs enfeksiyonlarında oluşan bağışıklık kısa süreli olmaktadır. Korunmada lokal IgA'lar ve interferon önemli

Rotavirus patogenez Sindirim yolu ile bulaşır Zarfsız olmaları nedeniyle mide asiditesine karşı dirençlidirler. Virüs ince barsaklardaki villüslerin hücrelerinin sitoplazmasında çoğalırlar. Virüs çoğalmasına bağlı olarak barsak hücrelerinin transport mekanizmaları bozulur. Enfekte hücreler içindeki virüsler barsak lumenine dökülürler. Buna bağlı olarak da virüs dışkı ile bol miktarda dışarı atılır. Enfekte hücrelerin transport mekanizmaları bozulduğu için sodyum ve glikoz absorbsiyonunda aksamalar olur. Yani emilim tam olarak gerçekleşemez. Dökülen enfekte hücrelerin yerlerini hemen yeni hücreler almasına rağmen, bu hücreler olgunlaşmamış oldukları için bozulan transport mekanizmasını düzeltemezler. Buna bağlı olarak da hastalarda uzun süreli bol sulu ishal görülür.

Rotavirus Klinik İnkübasyon ortalama 48 saat Kusma, ishal, karın ağrısı Dışkıda kan ve mukus bulunmaz. Ateş 38,5°C'ye kadar yükselebilir. İshal ortalama 5-8 gün devam eder (uzun süren ishal ) Genellikle 6-24 aylık bebeklerde ağır seyreder. Erişkin grupta asemptomatik olabilir.

Rotavirus mortalite Ölüm özellikle beslenme yetersizliği olan çocuklarda yüksek ( % 30 mortalite) Sıvı ve elektrolit kaybında ve özellikle tedavide yetersizlik yaşandığında mortalite yüksek

Rotavirus tanı Örnekler hastalığın 3.-5. günlerinde alınmalı 7. günden sonra virus miktarı azalmakta Elektron mikroskobu İmmünelektron mikroskobisi (IEM) * Teknik sorun !

Rotavirus tanı Hücre kültüründe üretim Zor, süre uzun Nükleik asid temelli testler Dot Blot Hibridizasyon, PCR , RT-PCR, multipleks PCR vb..,Sekans analizi (Dizi Analizi) Serolojik Tanı Serum ve dışkıda antikor ELISA ile (Ig A,M,G) Genelde epidemiyolojik ve aşı takibi

Rotavirus tanı Antijen saptanması: Sıklıkla tercih edilen yöntem ELISA yöntemi Hızlı kromotografik yöntemler

Rotavirus tedavi Rehidratasyon (oral, intravenöz) Spesifik antiviral tedavi yok Rehidratasyon (oral, intravenöz) Uzamış olgularda oral Immunglobulin ?

Rotavirus aşı Canlı, oral yoldan uygulanan aşılar 2-3 doz halinde 2-6 ay arasında 8 ay üzerinde yapılmamalıdır ! Barsak tıkanması (intususepsiyon) riski !?

Kalisiviruslar

Kalisiviruslar Ufak RNA virusları, yüzeyde tipik çukurları olan 35nm çapında, zarfsız viruslar Norovirus ve Sapovirus genusları Besin ve su yolu ile bulaş Aerosoller ile bulaş mümkün ! >5 yaş %70-100 antikor

Norovirus 35 nm çapında Esas yapısal protein (VP1)’e göre 5 genogrubu (GI, GII, GIII, GIV, GV) GI, GII ve GIV insanlar için patojen Gastroenterit epidemik salgınlarından sorumlu, genellikle erişkinler çocuklardan daha fazla etkilenir

Norovirus Tek rezervuarı insan Kabuklu deniz hayvanları ve diğer kontamine gıdalarla bulaş Fekal-oral bulaş Aerosol yayılım da mümkün ‘Kış kusma hastalığı’ Kusma belirgin, ishal şiddetli değil

Norovirus Hastaneye yatan çocuklarda Norovirus gastroenterit prevalansı %6-48 CDC: Yılda 23 milyon akut gastroenterit olgusu Bütün olguların 1/3’ü İmmunsupresif olgularda( öz transplantasyon) uzamış viral salınım ( >10 gün)

Hastane kaynaklı Norovirus Viral antijenler donmuş gaita örneklerinde ELISA ile araştırılmış Virus (%)olgu Rv 20 NoV 60 NoV+RV 13 NoV+astrovirus 7 RV, AdenoV, NoV ve AstroVların araştırılması hastane kaynaklı pediatrik viral gastroenterit enfeksiyonlarının önlenmesinde gerekli J. Clin. Microbiol. 48:5; 2010

Norovirus tanı Dışkı, kusma örneğinde virus: RT-PCR Elektron miksoskopisi Antijen tayini (ELISA) Antikor tayini: tanı için uygun değil

Sapovirus Esas olarak küçük çocuklar etkileniyor Norovirusa kıyasla daha hafif seyretmekte 5 yaş civarındaki çocukların çoğunda antikor var **Sapovirus enfeksiyonunun çok yaygın **Genelde sporadik ve asemptomatik Fekal-oral bulaşma İnkübasyon 24-48 saat Yıl boyu , kış mevsiminde pik Pediatr Infect Dis J 30; 2011

Astrovirus Yıldız görünümünde, 28 nm Küçük çocuklar ve yeni doğanlarda gastroenterit Klinik RV ve adenovirusa benzer Üç yaş civarındaki çocukların çoğunda antikor E.M ile tanı zor Son yıllarda ELISA testleri

Diğer Muhtemel Diyare Etkeni Virusları Coronaviruslar, Toroviruslar, Aichi Virus RNA virusları taç görünümünde Halen gastroenteritle ikna edici bir ilişkisi gösterilmemiş Small Round Viruses Ufak virus benzeri partiküller , 22-28nm çapında Muhtemelen parvoviruslar, enteroviruslar, veya Kübik bakteriofajlar Endemik ve epidemik gastroenterit olgularında görülmekte ??