Bebek beslenmesi VE BEBEK DOSTU HASTANE ANNE SÜTÜ Prof.Dr.Ayşe Sevim Gökalp Kocaeli Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Anabilim Dalı Kocaeli - 24.09.2007

ANNE SÜTÜNÜN TEŞVİKİ ve BDH PROGRAMI-1991 den beri AMAÇLAR BESLENME BOZUKLUKLARININ ÖNLENMESİ , BEBEK ÖLÜMLERİNİN AZALTILMASI Kocaeli - 24.09.2007

Beslenme: Çocuklar zihinsel ve fiziksel büyüme potansiyellerine ancak yeterli ve dengeli beslenme ile ulaşabilirler. Kocaeli - 24.09.2007

ERKEN BEBEKLİK DÖNEMİNDEKİ BESLENME BEBEĞİN YAŞAMINI PROGRAMLAR Beyin yapısı ve nörolojik gelişme Bilişsel fonksiyonlar, öğrenme Kan basıncı, kan lipidleri Barsak fonksiyonları Obezite, insülin direnci Kemik sağlığı Atopik hastalıklar Kocaeli - 24.09.2007

Bebeklerin yaşam pasaportu ANNE SÜTÜ Kocaeli - 24.09.2007

Tarihçe Sanayide kadın işçiler- 20. yy.- mamalar 1980 den sonra anne sütünün önemi 1990 İtalya- Floransa DSÖ/UNICEF Innocenti bildirgesi (İtalya): Anne sütünü teşvik, bebek dostu hastaneler Kocaeli - 24.09.2007

429 HASTANE BDH PLAKETİ ALDI (2005) KONYA, MANİSA, BALIKESİR, TRABZON, ISPARTA, BOLU, YALOVA, AYDIN BEBEK DOSTU 8 İL MANİSA SOMA İZMİR KEMALPAŞA BEBEK DOSTU 2 İLÇE Kocaeli - 24.09.2007

PROGRAMIN UYGULANMASI Bilgilerin Uygulanması DOĞUM ÖNCESİ DOĞUM SIRASI DOĞUM SONRASI Anne Sütünün Önemi Emzirme Teknikleri Bilgilerin Uygulanması Meme Bakımı Emzirme Sıklığı Uygulamanın Değerlendirilmesi Anne Beslenmesi Laktasyonun Devamı Emzirme Teknikleri Kocaeli - 24.09.2007

Bebek beslenmesi Yaşamın ilk iki yılı büyüme ve gelişmenin en hızlı olduğu dönemdir. DSÖ anne sütü ile beslenmeyi 2 yaşına kadar önermektedir.. Anne sütü 0-6 ay arasındaki süt çocuğunun ihtiyacı olan kalori ve besinlerin %100’ünü karşılayabilir. 6-12 ay arasında %35’ini karşılayabilmektedir ve bu nedenle 6. ayda ek besinlere geçilir. İlk 6 ayda su dahil hiçbir ek besin verilmemesi önerilmektedir (Doğal beslenme). Kocaeli - 24.09.2007

Anne Sütünün yararları Bebek sağlığı yönünden anne sütü ile beslenmenin avantajları İshal Solunum yolları enfeksiyonları,otitis media İdrar yolu enfeksiyonları Nekrotizan enterokolit (6 kat) Yenidoğan sepsisi, bakteriyemi ve menenjit Mekonyum ileusu Ani bebek ölümü sendromu Aneljezik etki Kocaeli - 24.09.2007

Anne Sütünün yararları Anne sağlığı yönünden Doğum sonrası kanama azalmaktadır (aneminin önlenmesi) Kemik mineralizasyonunda gelişme (osteoporoz önlenmesi) Kanserlere karşı koruyucu (meme, uterus) Doğum öncesi kiloya daha kolay erişme Kocaeli - 24.09.2007

Anne Sütünün yararları Besin içeriği ve beslenme avantajları Anne sütünün biyolojik yapısındaki üstünlükler Düşük böbrek solit yükü Sindirim kolaylığı İmmünolojik avantajlar Antimikrobial ajanlar Antiinflamatuar ajanlar İmmünomodülatörler Kocaeli - 24.09.2007

Anne Sütünün yararları Gelişimle ilgili avantajları Anne-bebek arasındaki duygusal yaklaşım Zihinsel gelişme ve yeteneklerde, okul başarısı, zeka düzeyinde Ekonomik avantajlar Bebek beslenmesinde en ucuz yöntem Toplum sağlığı maliyetinde azalma Çevresel avantajlar Atık azaldığı için çevre dostu Kocaeli - 24.09.2007

Anne Sütünün yararları Erişkin sağlığına etkisi Büyüme – gelişme Şişmanlığın önlenmesi Kalb hastalıklarının önlenmesi Diş sağlığı, çene-ağız gelişmesi Otitis medianın azalması Atopik hastalıklar ve astımda azalma, Malign hast., çöliak, ülseratif kolit Kocaeli - 24.09.2007

Bebek beslenmesinde hedef: İlk 6 ay “sadece” anne sütü 2 yaşına kadar ek gıda+anne sütü Kocaeli - 24.09.2007

Gerçekler: Emzirilen % 95 % 97 İlk 1saatte emzirme % 50 % 54 1998 2003 Emzirilen % 95 % 97 İlk 1saatte emzirme % 50 % 54 “Tek başına” anne sütü 0-1 ay %14 %44 2-3 ay % 6 % 16 4-5 ay % 2 % 11 6.ay % 1,8 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırmaları Enstitüsü Kocaeli - 24.09.2007

6 aydan küçük bebeklerin: Sadece % 11’i tek başına anne sütüyle besleniyor Kocaeli - 24.09.2007

BAŞARILI EMZİRME ve BEBEK DOSTU HASTANE OLMAK İÇİN 10 ADIM 1.Yazılı emzirme politikası oluşturmak 2.Sağlık görevlileri için eğitim programı geliştirmek 3.Tüm hamile kadınları emzirme hakkında bilgilendirmek 4.Annelere doğum sonrası ilk yarım saatte emzirmeye başlamaları için yardım etmek 5.Annelere nasıl emzireceklerini göstermek, bebeklerinden ayrı kalsalar da emzirmeyi nasıl sürdüreceklerini öğretmek 6.Tıbbi bir gereksinme olmadıkça anne sütü dışında besin vermemek 7.Anne ve bebeğin 24 saat aynı odada kalmasını sağlamak 8.İsteğe bağlı emzirmeyi özendirmek 9.Biberon veya emzik vermemek 10.Emzirme destek gruplarının oluşmasını, annelerin hastaneden çıktıktan sonra bu organizasyonlara başvurmasını sağlamak Kocaeli - 24.09.2007

Emzirme odalarının veya bölümlerinin oluşturulması AYRICA; Sağlık Kuruluşlarında mamayı özendirici afiş, broşür bulundurulmaması Anne sütünün önemini vurgulayan afişlerin koridorlara ve annelerin görebileceği alanlara asılması Emzirme odalarının veya bölümlerinin oluşturulması Üzerinde mama reklamı olan büyüme eğrisi, aşı kartı, takvim, kalem , poster vb. araç ve gereçlerin kullanılmaması veya mama ismi ve firma adının kapatılarak kullanılması Kocaeli - 24.09.2007

Neler yapmalıyız? Eğitim Anneler Toplum Doktorlar Kocaeli - 24.09.2007

ANNE SÜTÜNDE ISRARCI OLMALIYIZ Kocaeli - 24.09.2007

NASIL BDH OLUNUR ? BDH Adayı Hastaneler Öncelikle Anne Sütünün Teşviki ve BDH Danışmanlık Eğitimine Alınır, Eğitim Alan Hastaneler Kendi Hastanelerindeki Diğer Sağlık Personelini de Eğitirler ve uygulamalarını düzenlerler. Kocaeli - 24.09.2007

NASIL BDH OLUNUR ? BDH Olmaya Hazır Hastaneler Sağlık Müdürlüğü Tarafından Değerlendirilerek Genel Müdürlüğe Bildirilir. Bu Hastaneler Ulusal Değerlendirme Ekibi Tarafından Yeniden Değerlendirilerek 80 ve Üstünde Alanlar Üst Komitenin Onayına Sunulur. Kocaeli - 24.09.2007

İlde mama kodu uygulamaları ile ilgili çalışmalar yapılması, BEBEK DOSTU İL KAVRAMI GEREKLİ KRİTERLER İl merkezinde bulunan Çocuk Hastaneleri ile Doğum Yaptırılan Hastanelerin (Devlet Has.,Doğumevleri,SSK Has., Üniversite Has.,Askeri Has.,Özel Has. v.b) tamamının BDH olmasının sağlanması, İlde mama kodu uygulamaları ile ilgili çalışmalar yapılması, İlde 1.basamak sağlık hizmeti veren sağlık kuruluşlarının en az % 10 ‘unun Bebek Dostu olmasının sağlanması , 4) Topluma anne sütü uygulamalarını yaygınlaştırmak ve bilinçlendirmek için en az 3 faaliyette bulunulması. Kocaeli - 24.09.2007

Hayvanlarda, Kocaeli - 24.09.2007

Yavru memeye kendi ulaşıyor! Kocaeli - 24.09.2007

İnsanda, Özgüven Doğru teknik Kocaeli - 24.09.2007

Annenin özgüveni Tek başına anne sütüyle beslenme süresinin en güçlü belirleyicisi Ertem İÖ,Votto N,Leventhal JM. Pediatrics 2001;107 Kocaeli - 24.09.2007

Teknik “ Erken dönemde doğru teknikle emzirmenin öğrenilmesi tek başına anne sütüyle beslenme süresini artırıyor” Turan M,Coşkun A,Gökçay G.İst Tıp Fak Mec 2000;63 Kocaeli - 24.09.2007

PROLAKTİN Her emzirme sonrasında salgılanır. 18 PROLAKTİN Her emzirme sonrasında salgılanır. Bir sonraki emzirme için süt oluşturur Meme başından duygusal uyarı Kandaki prolaktin ·    Gece daha fazla prolaktin salgılanır Ovulasyonu baskılar Kocaeli - 24.09.2007

Meme başından duygusal uyarı 19 OKSİTOSİN REFLEKSİ : Boşalma refleksi Emzirmeden önce veya emzirme sırasında oluşur. Sütün oluşmasını sağlar. Meme başından duygusal uyarı Kandaki oksitosin Annenin fazla yemek içmesinden önemlisi emzirmesi: sık ve doğru Bebek emiyor Uterusun kasılmasını sağlar Kocaeli - 24.09.2007

Süt salgılayan hücreler 17 Kas hücresi Oksitosin Kasılmayı sağlar Süt salgılayan hücreler Prolaktin süt salgısını uyarır Süt kanalları Laktiferöz sinüsler (süt sinüsleri) Süt burada birikir Meme başı Areola Montgomeri bezleri Alveol Destek bağ ve yağ dokusu Kocaeli - 24.09.2007

Nasıl Emzirelim? Kocaeli - 24.09.2007

Bebeği emzirmeye başlamadan; Anne, ellerini su ve sabunla yıkamalı, Meme başları temiz olmalı, Çocuğun altı temiz olmalıdır. Kocaeli - 24.09.2007

Teknik Başarılı bir emzirme için öncelikle annenin rahat bir pozisyonda olması sağlanmalıdır. Kocaeli - 24.09.2007

Pozisyonlar Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmenin Aşamaları -1 Bebeğin dudakları uyarılır. Meme başı bebeğin dudaklarına temas ettirilir. Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmenin Aşamaları -2 Bebeğin ağzını açarak meme başını ve areolayı ağzının içine alması sağlanır. Koyu renkli kısım dudakları ile çevrelenmelidir Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmenin Aşamaları -3 Anne göğsünü desteklerken, memesini bebeğe doğru sıvazlayabilir. Kocaeli - 24.09.2007

Teknik DOĞRU YANLIŞ Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmenin Aşamaları -4 Bebek emerken ağzında meme, yüzü annesine dönük eliyle memeye temas eder. Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmenin Aşamaları -5 Bebek bedeninin anneye yakın durması sağlanır. Bedeni ile de temas halinde olması bebeğe güven verir. Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmenin Aşamaları-6 Emzirme eylemi hem anne hem de bebek için keyif verici bir olay olmalıdır. Doyan bebek memeyi bırakabilir Kocaeli - 24.09.2007

Kocaeli - 24.09.2007

Anne sütü dinamik bir sıvıdır Emzirmenin başladığı günden itibaren Emzirme esnasında Günün farklı zamanlarında değişiklik gösterir. Kocaeli - 24.09.2007

Anne sütü Kolostrum Olgun süt Doğumdan sonraki ilk birkaç günde üretilir. Yüksek protein içerir. Bağışıklığı sağlayan faktörler mevcuttur. Olgun süt Doğumdan birkaç gün sonra üretilmeye başlar. Kocaeli - 24.09.2007

Emzirme süresince Önsüt : Çok miktarda üretilir, yüksek miktarda protein ve laktoz içerir. Bebeğin tüm sıvı ihtiyacını karşılar. Sonsüt: Yüksek oranda yağ içerir, enerjinin büyük bölümünü karşılar. Kocaeli - 24.09.2007

Emzirme süresi: Bebeği memeden kısa sürede ayırmamak, kendi bırakana kadar memede tutmak gerekir. İlk günler toplam süre 45 dk Daha sonra 10-15 dk Kocaeli - 24.09.2007

Anne sütü yeterli mi? Tartı: 20-30 g/gün İdrar / gayta çıkışı: İlk 3-5 gün: 3-5 kez idrar, 3-5 kez gayta Tartı: 20-30 g/gün 3-5.günde >%7 tartı kaybı olmamalı 10-14.günde doğum ağırlığını yakalamalı Kocaeli - 24.09.2007

Sıkca sorulanlar Sağlıklı bir annenin günlük süt üretimi ne kadardır? 750-1000 cc, ortalama 850 cc Bebek hangi sıklıkla emzirilmelidir? İlk 2 hafta süt az gelebilir. Yarım saatte bir emzirilmelidir. İlk 6 hafta her istediğinde meme almalıdır. 6 haftadan sonra 1-4 saatte bir (kendisi düzenler). Bir meme ne kadar sürede boşalır? Term bebek 10-15 dakikada boşaltır. Kocaeli - 24.09.2007

Anneler de çalışmak zorunda, Kocaeli - 24.09.2007

Doğum sonrası izni bitince, Sağılmış anne sütü ile beslemeye devam etmelidir. Kocaeli - 24.09.2007

Anne sütünün sağılması Kocaeli - 24.09.2007

Sağılmış sütün saklanması-1, Sıradan kaba konmamalı, steril kapta biriktirilmelidir. Anne sütü oda ısısında 4-6 saat dayanır. Buzdolabının rafında ise 24-48 saat saklanabilir. 24 saatte kullanılmayacak süt dondurulmalı, üzerine tarih yazılmalıdır Anne sütü, derin dondurucuda 6 ay saklanabilir. Kocaeli - 24.09.2007

Sağılmış sütün saklanması-2, Bir defada 60-120 ml süt dondurulabilir Donmuş süte taze süt asla eklenmemelidir Buzdolabına indirilerek veya ılık suda bekleterek çözülmelidir Kesinlikle mikro dalgaya konmamalıdır Çözülen süt 24 saat içinde kullanılmalıdır Çözülmüş süt tekrar dondurulmamalıdır Kocaeli - 24.09.2007

Sağlıklı term bebek için öneriler (AAP,2005) Kontrendikasyon olmadıkça, tüm yenidoğanlar için emzirme önerilmeli Anne-babaya güncel bilgiler verilmeli Doğrudan emzirme mümkün değilse sağılmış anne sütü verilmeli Kontrendikasyon geçici ise anne sütü sağılarak süt yapımı devam ettirilmeli Kocaeli - 24.09.2007

Sağlıklı term bebek için öneriler Doğum öncesi ve sonrası hem anne hem baba eğitilmeli Annenin kullandığı ve bebeğin uyanıklığını etkileyebilecek ilaçlar azaltılmalı/değiştirilmeli Bebeğe agresif oral aspirasyon yapılmamalı Doğumhanede ten-tene temas sağlanmalı Su, şekerli su, mama, diğer sıvılar ve emzik verilmemeli Kocaeli - 24.09.2007

Sağlıklı term bebek için öneriler Bebek günde en az 8-12 kere emzirilmeli Anne bebekteki erken “açlık” belirtilerine dikkat etmeli: ağlama geç belirti ! Bebek kendiliğinden uyanmıyorsa en geç 4 saat sonra uyandırılmalı Kocaeli - 24.09.2007

Sağlıklı term bebek için öneriler Hastanede kaldığı sürece emzirme sistematik olarak değerlendirilmeli Bebek 3-5. günde kontrole çağrılmalı: bebekte tartı, sarılık, idrar-dışkı özellikleri, annede meme sorunları değerlendirilmeli Kontrol 2-3 hafta sonra tekrarlanmalı Kocaeli - 24.09.2007

Prematüre ve diğer yüksek riskli yenidoğanlar için ek öneriler Prematüreler için de en iyisi anne sütü Anne sütü sağılmalı Anneyle ten-tene temas mümkün olan en erken zamanda sağlanmalı Fincanla besleme denenmeli Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmeye kontrendikasyon oluşturan durumlar Bebekte galaktozemi Annede Aktif, tedavi edilmemiş tüberküloz HTLV pozitif Tanı/tedavi amaçlı radyoaktif izotop alımı Antimetabolit/kemoterapötik alımı Uyuşturucu, sigara kullanımı Memede herpes lezyonu (diğer memede yoksa o memeden emebilir) - HIV ± Kocaeli - 24.09.2007

Emzirmeye kontrendikasyon oluşturmayan durumlar Annede: HBsAg /HCV pozitifliği Ateş CMV seropozitifliği Annenin kullandığı ve aslında kontrendikasyon oluşturmayan ilaçlar ! Bebekte sarılık Kocaeli - 24.09.2007

MEME BAŞI PROBLEMLERİ Düz içe çökük meme Şiş meme: Mastit Dolu meme Tıkanık meme Mastit Memede mantar enfeksiyonu Meme başı çatlakları Kocaeli - 24.09.2007

Düz, içe çökük meme ucu Çökük meme uçları için masaj yararsızdır. Yapay meme uçları faydasızdır. Süt akışını azaltır. Meme enfeksiyonuna yol açar. Operasyon önerilmez. Kocaeli - 24.09.2007

Şiş meme Dolu meme Tıkanık meme Kocaeli - 24.09.2007

Dolu meme Memeler sıcak, ağır ve serttir. Süt gayet güzel akar. Meme ucu serttir. Ateş yoktur. Dolu memeler yumru yumru olur. Çözüm: Daha sık emzirmeyle memenin boşaltılmasıdır. Kocaeli - 24.09.2007

Tıkanık meme Meme parlak, ödemlidir. Memeler kırmızı görülebilir. Meme ucu gevşektir. Süt akmaz. Ateş olabilir. Kocaeli - 24.09.2007

Tıkalı kanal ve mastit Tıkalı kanal Sütün birikmesi İnfektif olmayan iltihap İnfektif iltihap Kocaeli - 24.09.2007

Tıkalı kanal tedavisi ÖNCE ÖNERİ Süt akışı artırılmalıdır. Neden düzeltilmelidir: Kötü yerleşme Giysi ya da parmak baskısı Büyük memede az akış ÖNERİ Sık emzirme Meme ucu doğrultusunda masaj Sıcak yaş pansuman Emzirmenin sağlam taraftan başlatılması Pozisyon değiştirme Kocaeli - 24.09.2007

Tıkalı kanal tedavisi SONRA Belirtiler şiddetlenmiş Çatlak oluşmuş veya İyileşme olmamış ise (>72 saat), Antibiyotik tedavisi Tam istirahat Ağrı kesiciler Kocaeli - 24.09.2007

Hamilelik ve emzirme Hamilelik hormonları sütün tadını değiştirir, bebek emmek istemez. Emzirme gebelikten korumaz. Egzersizden sonra laktik asit birikeceğinden anne sütünün tadı değişir. Memeden keserken buz torbası, diüretik, 1-2 doz östrojen denenebilir. Kocaeli - 24.09.2007

Süt anne: Gebelik yaşı uygunsa NEK ten kendi anne sütü kadar koruyucu ( Lucas A. Lancet 1990, 36:1519-1523) Kocaeli - 24.09.2007

Bebeğini emzirmek annenin, anne sütü ile beslenmek ise bebeğin en doğal hakkıdır. Kocaeli - 24.09.2007

SONUÇ: Anne sütü kimyasal olarak taklit edilse de biyolojik üstünlükleri taklit edilememiş bir besindir. Bebeğin yaşaması, fiziksel ve zihinsel gelişimi, hastalıklardan korunması, ruh sağlığı, annenin sağlığı, ailenin ve toplumun ekonomik gelişmesi, çevre sağlığı açısından anne sütü ile beslenme desteklenmeli ve teşvik edilmelidir. Doğum yapılan her hastane anne bebek dostu hastane unvanını almalıdır. Kocaeli - 24.09.2007