TÜRKİYE-AB İLİŞKİLERİ

AB İLE ORTAKLIK İLİŞKİLERİMİZİN GELİŞİMİ Ankara Anlaşması (12.9.1963): Ortaklık İlişkisinin Kuruluşu Katma Protokol (1970): Geçiş Dönemi Tam Üyeliğe Başvuru: (1987) Gümrük Birliği’nin Yürürlüğe Girişi: (1 Ocak 1996) Helsinki Zirvesi (Aralık 1999): Adaylık Statüsü Kopenhag Zirvesi: (Aralık 2002) Brüksel Zirvesi (17 Aralık 2004): Katılım Müzakeresi Kararı AB Komisyonu (29 Haziran 2005) : Taslak Müzakere Çerçevesi 3 Ekim 2005: Müzakere Çerçevesinin kabulü ve müzakerelerin resmen başlaması 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir.

AB İLE ORTAKLIK İLİŞKİLERİMİZİN GELİŞİMİ Ankara Anlaşması Ortaklık İlişkisini; 5 yıl sürecek bir Hazırlık Dönemi (Uzatmalarla 10 yıla çıkabilecek) 12 yıl sürecek bir Geçiş Dönemi (bazı istisnalarla 22 yıla çıkabilecek) Gümrük Birliği’ne dayalı Son Dönem Nihai Hedef TAM ÜYELİKTİR. 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir.

AB İLE ORTAKLIK İLİŞKİLERİMİZİN GELİŞİMİ ORTAKLIK KOMİTESİ (3/64 sayılı OKK) KARMA PARLAMENTO KOMİSYONU (1/65 sayılı OKK) ORTAKLIK KONSEYİ (Ankara Anlaşması) GÜMRÜK İŞBİRLİĞİ KOMİTESİ (2/69 sayılı OKK) Teknik Mevzuat Çalışma Grubu (1/2004 sayılı GBOK Kararı) 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir. GÜMRÜK BİRLİĞİ ORTAK KOMİTESİ (1/95 sayılı OKK) Ortak Ticaret Politikası Bilgilendirme Top. (25 GBOK Top.-2011) 8 ALT KOMİTE (3/2000 sayılı OKK) Avrupa Komisyonu Teknik Komiteleri

AB İLE ORTAKLIK İLİŞKİLERİMİZİN GELİŞİMİ Katma Protokol Geçiş Dönemine ilişkin şartları belirler. Ticari hükümleri 1 Eylül 1971 tarihinde, diğer hükümleri 1.1.1973 tarihinde yürürlüğe konulmuştur. Türkiye sanayi ürünlerinde AB pazarına gümrüksüz giriş imkanı elde etmiştir. Tarım ürünlerinde Türkiye’ye ad-valorem vergi muafiyeti sağlanmıştır Protokol’e göre, taraflar arasında 22 yıl sonunda bir “Gümrük Birliği” tesis edilecektir. 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir.

TÜRKİYE-AB GÜMRÜK BİRLİĞİ

TÜRKİYE-AB GÜMRÜK BİRLİĞİ GÜMRÜK BİRLİĞİ KARARI (1/95 SAYILI ORTAKLIK KONSEYİ KARARI) 1/95 sayılı OKK 1 Ocak 1996 tarihinde yürürlüğe girmiş böylece taraflar arasında Gümrük Birliği fiilen tesis edilmiştir. 1/95 sayılı OKK ile Gümrük Birliği’ne ilişkin şartlar belirlenmiştir. Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği’ne dayalı “Son Dönem”e geçilmiştir. 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir.

TÜRKİYE-AB GÜMRÜK BİRLİĞİ 1/95 SAYILI OKK Malların serbest dolaşım (TR&AB) Ortak Ticaret Politikası Mevzuatın Yakınlaştırılması Teknik Düzenlemeler Gümrük vergileri & eş etkili vergilerin kaldırılması Miktar kısıtlamalarının kaldırılması -OGT İthalatta Ortak Kurallar İhracatta Ortak Kurallar AB’nin Tercihli Rejimleri Menşe Kuralları Rekabet Kuralları (Devlet Yardımları, Devlet Tekelleri) - Fikri& Sınai Mülkiyet Hakları Vergilendirme Standartlar ve Teknik Mevzuat Uyumu (StandardizasyonMetroloji ve kalibrasyon, kalite, akreditasyon, sertfikasyon) 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir. Diğer Hükümler : Kurumsal Hükümler, Danışma ve Karar Alma Mekanizmaları, Anlaşmazlıkların Halli

TÜRKİYE-AB GÜMRÜK BİRLİĞİ UYUM ÇALIŞMALARI - I 1 Ocak 1996 itibariyle: AKÇT (kömür ve çelik) ürünleri hariç tüm sanayi ürünlerinde taraflar arasında ithalatta uygulanan gümrük vergileri ve eş etkili vergiler kaldırılmıştır. İşlenmiş tarım ürünleri ithalatında karşılıklı olarak ad-valorem vergi muafiyeti uygulanmaya başlanmıştır. Taraflar arasındaki ticarette uygulanan miktar kısıtlamalarına son verilmiştir. Üçüncü ülkelerden yapılan ithalatta Ortak Gümrük Tarifesi uygulanmaya başlanmıştır. 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir. 10

TÜRKİYE-AB GÜMRÜK BİRLİĞİ UYUM ÇALIŞMALARI - II Ticarette teknik engellerin kaldırılması Topluluğun serbest ticaret anlaşmalarının (STA) üstlenilmesi Topluluk Genelleştirilmiş Tercihler Sistemine (GTS) uyum Otonom rejimler çerçevesinde Kosova’ya tek taraflı taviz 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir. 11

KATILIM MÜZAKERELERİ

MÜZAKERE FASILLARI 1 Malların serbest dolaşımı 2 İşçilerin serbest dolaşımı 3 İş kurma hakkı ve hizmet sunumu serbestisi 4 Sermayenin serbest dolaşımı 5 Kamu alımları 6 Şirketler Hukuku 7 Fikri mülkiyet hukuku 8 Rekabet politikası 9 Mali Hizmetler 10 Bilgi toplumu ve medya 11 Tarım ve kırsal kalkınma 12 Gıda güvenliği, hayvan ve bitki sağlığı politikası 13 Balıkçılık 14 Ulaştırma 15 Enerji 16 Vergilendirme 17 Ekonomik ve parasal birlik 18 İstatistik  19 Sosyal politika ve istihdam 20 İşletme ve sanayi politikası 21 Trans-Avrupa ağları 22 Bölgesel politika ve yapısal araçların koordinasyonu 23 Yargı ve temel haklar 24 Adalet, özgürlük ve güvenlik 25 Bilim ve araştırma 26 Eğitim ve kültür 27 Çevre 28 Tüketicinin ve sağlığın korunması 29 Gümrük birliği 30 Dış ilişkiler 31 Dış politika, güvenlik ve savunma politikası 32 Mali kontrol 33 Mali ve bütçesel hükümler 34 Kurumlar 35 Diğer konular  1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir. 13

MÜZAKERE SÜRECİ CARİ DURUM Müzakere Sürecinde, Bu güne kadar toplam 13 Fasıl açılmış 1 Fasıl Geçici olarak kapatılmıştır. Geçici Olarak Kapatılan Fasıl (25) Bilim ve Araştırma (12 Haziran 2006) Açılan Fasıllar (12 Fasıl) (4) Sermayenin Serbest Dolaşımı (18 Aralık 2008) (6) Şirketler Hukuku (12 Haziran 2008) (7) Fikri Mülkiyet Hukuku (12 Haziran 2008) (10) Bilgi Toplumu ve Medya (18 Aralık 2008) (12) Gıda Güvenliği, Veterinerlik ve Bitki Sağlığı (30 Haziran 2010) (16) Vergilendirme (30 Haziran 2009) (18) İstatistik (26 Haziran 2007) (20) İşletme ve Sanayi Politikası (28 Şubat 2007) (21) Trans Avrupa Şebekeleri (19 Aralık 2007) (27) Çevre (21 Aralık 2009) (28) Tüketicinin ve Sağlığın Korunması (19 Aralık 2007) (32) Mali Kontrol (26 Haziran 2007) 14 14

MÜZAKERE SÜRECİ CARİ DURUM- 2 GKRY ile ilgili Ek Protokolün Uygulanmaması Gerekçesiyle Müzakerelere Açılmayacak Fasıllar (8 Fasıl) (1) Malların Serbest Dolaşımı (13) Balıkçılık (3) İş Kurma Hakkı ve Hizmet Sunumu Serbestisi (14) Ulaştırma (9) Mali Hizmetler (30) Dış İlişkiler (11) Tarım ve Kırsal Kalkınma (29) Gümrük Birliği Fransa Tarafından Açılmasının Veto Edileceği Açıklanan Fasıllar (5 Fasıl) (17) Ekonomik ve Parasal Politika (22) Bölgesel Politika ve Yapısal Araçların Eşgüdümü (33) Mali ve Bütçesel Hükümler (34) Kurumlar GKRY Tarafından Açılmasının Veto Edileceği Açıklanan Fasıllar (6 Fasıl) (2) İşçilerin Serbest Dolaşımı (15) Enerji (23) Yargı ve Temel Haklar (24) Adalet, Özgürlük ve Güvenlik (26) Eğitim ve Kültür (31) Ortak Dış, Güvenlik ve Savunma Politikası 15 15

TÜRKİYE-AB MÜZAKERE SÜRECİ UYUM ÇALIŞMALARI DTM Malların Serbest Dolaşımı ve Dış İlişkiler Fasıllarında koordinatör kurumdur. Ayrıca Ulusal Program ve 2010-2011 Eylem Planı Kapsamında; Rekabet, Gümrük Birliği, Tüketicinin ve Sağlığın Korunması, Tarım ve Kırsal Kalkınma Fasıllarında da DTM’nin sorumluluk alanına giren konular bulunmaktadır. Söz konusu fasıllara ilişkin konular kapsamında önemli bir mevzuat uyumu gerçekleştirilmiş olup, mevzuat uyum süreci devam etmektedir. 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir. 16

TÜRKİYE-AB TİCARİ İLİŞKİLERİ

AB’NİN DIŞ TİCARETİNDE TÜRKİYE’NİN YERİ 1996-2010 döneminde, AB'nin toplam ithalatı içinde Türkiye’nin payı %1,7'den %2,8’e yükselerek 7. sırada yer almıştır. 1996-2010 döneminde, AB'nin toplam ihracatı içerisinde Türkiye'nin payı %2,6'dan %4,5’e yükselerek 5. sırada yer almıştır. 18 18

AB’NİN DIŞ TİCARETİNDE TÜRKİYE’NİN YERİ (2010) İHRACAT (5.) İTHALAT (7.) ÜLKE Milyar € Pay Milyar € Pay 1- ABD 242.4 %18,0 169,3 %11,3 2- Ç.H.C 113.1 %8,4 281,9 %18,9 3- İSVİÇRE 105.4 %7,8 84,1 %5,6 4- RUSYA 65.7 %6,4 154,9 %10,4 5- TÜRKİYE 61.2 %4,5 42,0 %2,8 6- JAPONYA 43.7 %3.2 64,8 %4,3 7- NORVEÇ 41.8 %3,1 79,1 %5,3 8- HİNDİSTAN 34.8 %2,6 32,9 %2,2 9- BREZİLYA 31.3 %2,3 32,3 %2,2 10- GÜNEY KORE 27.9 %2,1 38,6 %2,6 The significant exports markets of Turkey in 2004 were Germany, UK, USA, Italy, France, Spain, Netherland, Russia, Iraq and Israel. The countries that have remarkable shares in Turkey’s imports in 2004 were Germany, Russia, Italy, France, USA, China, UK, Switzerland, Spain and Japan. 19 19

TÜRKİYE’NİN İHRACATINDA AB’NİN YERİ AB'nin Türkiye'nin toplam ihracatı içerisindeki payı 1996’da %50 iken, 2007’de %56’ya yükselmiş, 2010’da %46’ya gerilemiştir.

TÜRKİYE’NİN İTHALATINDA AB’NİN YERİ 1996-2010 döneminde, AB'nin Türkiye'nin toplam ithalatı içerisindeki payı %53‘ten %39’a gerilemiştir.

TÜRKİYE-AB DIŞ TİCARETİNİN GELİŞİMİ 1996-2010 AB’ye en çok ihraç edilen ürünler otomobil, ticari araçlar, kara taşıtları için aksam ve parçalar, konfeksiyon ve ev tekstil ürünleri, televizyon, buzdolabı ve çamaşır makineleri, demir-çelik ürünleri, mobilya kabuklu ve yaş meyvelerden oluşmaktadır. Türkiye, 2010 yılı itibariyle AB’nin toplam ithalatı içerisinde, Kara taşıtları, tekstil iplikleri, kumaş ve hazır giyimde ikinci, Güç üreten makinelerde beşinci, Demir-çelikte altıncı, Elektrikli makineler ve deniz taşıtlarında sekizinci sırada yer almaktadır. 1964 yılında yürürlüğe giren Ankara Anlaşması Türkiye ile AB arasındaki ortaklık ilişkisini tesis etmiştir. Anlaşma, Türkiye’nin tam üyelik yolunu açık tutmakta ve yürürlük süresine ilişkin hüküm içermemektedir. Katma Protokol, Gümrük Birliği esasına dayandırılmış olup, geçiş döneminin sıra, süre ve usullerini belirlemektedir. Katma Protokol esasen tam üyelik öncesi dönemi düzenlemekte ve müteakip aşamanın tam üyelik olduğunu belirtmektedir. 1/95 sayılı Türkiye-AT Ortaklık Konseyi Kararı ile Katma Protokol’de öngörülen geçiş dönemi sona ermiş ve Gümrük Birliği ile başlayan son döneme geçilmiştir.

Türkiye’nin AB’ye İhracatında İlk 5 Ülke (2010) (Milyon$) Pay(%) ALMANYA 11.453 22,1 İNGİLTERE 7.224 13,9 İTALYA 6.508 12,5 FRANSA 6.038 11,6 İSPANYA 2.824 5,4 Türkiye’nin AB’den İthalatında İlk 5 Ülke (2010) ALMANYA 17.530 24,3 İTALYA 10,203 14,1 FRANSA 8.176 11,3 4.840 6,7 İSPANYA 4.677 6,5 İNGİLTERE 23