6.Örnek Olay Çalışması Yaya Sürücü İlişkisi: Sürücü yayanın halinden anlamaz! Tartışma Soruları: Olay nerede, ne zaman, hangi şartlarda oluşmuştur? Sorunun nedenlerini açıklayınız? Fark edilen tehlike faktörleri hangileridir? Bu tehlikelerden korunmak, olayı engellemek için olay kişilerine düşen sorumluluklar nelerdir? Bu olayda hangi trafik güvenliği kuralının kaza ve kayıplardan koruyucu olacağını belirtiniz. Zonguldak'ın Ereğli ilçesinde spastik engelli bir gence karşıdan karşıya geçerken araba çarptı. Kazada yaralanan genç olay yerine gelen ambulansla hastaneye kaldırıldı. Solak köyü Yeşiltepe mevkiinde oturan Veli Ö, 26 yaşındaki spastik engelli oğlu Ali Ö. ile hem gezmek hem de alışveriş yapmak için ilçe merkezine geldi. Oğlu ile alışverişlerini tamamladıktan sonra biraz dinlenmek için bir çay ocağına oturdular. Veli Ö. bir süre sonra yolun karşı tarafındaki ekmek fırınından ekmek almak için oğlunu beraber oturdukları arkadaşlarına bırakarak karşıya geçti. Babasının fırına gitmesinin ardından Ali Ö, beraber oturduğu kişilerin dalgınlarından da faydalanarak çay ocağından kalktı ve babasının yanına gitmek istedi. Ancak Ali Ö, yola çıktığı anda araçların arasında kaldı. İlk araçtan kurtulan spastik engelli genç, ikinci araçtan kurtulamadı ve aracın çarpması sonucu yere düştü. Olay yerine gelen ambulansla hastaneye kaldırılan gencin sol ayağında kırık tespit edildi. Kazaya sebep olan sürücü Sabri K, ifadesi alınmak üzere polis karakoluna götürüldü.
Örnek olay konusu Örnek olayın içeriği Müfredata göre ilgili kazanım numarası Sağlayacağı kazanım 6-Yaya-sürücü ilişkisi Sürücü ve yayaların uyması gereken kurallar Öncelik hakları 21 - Sürücü ve yayaların okul, demir yolu ve yaya geçitlerinden geçerken dikkat etmesi gereken kuralları açıklar
Duyarlılık kazandırılması gereken kavramlar Dünya Sağlık Örgütü (WHO), düşük ve orta sosyoekonomik düzeye sahip ülkelerde trafik kazalarına bağlı ölümlerle baş etmek için aşağıdaki faktörlere odaklanılmasını önermektedir: - Hız Alkol Emniyet kemeri ve çocuk güvenlik koltukları Kask Görünürlük - Kolay zarar görebilen/kendi kendine yetemeyen kişiler
Trafik ve birey • Kendi kendine yetemeyen/zorlanan birey - Çocuklar - Engelliler - Yaşlılar • Kendi kendine yetebilen birey Taşıt sürücüleri Bisikletliler Motosikletliler - Yayalar - Yolcular
Trafikte bulunmak, herkes ancak özellikle çocuklar, yaşlılar ve engelli bireyler için oldukça tehlikelidir Bu tehlike, yaya olarak trafikte bulunulduğunda ve caddelerden karşıdan karşıya geçişlerde daha da artar Yayalar her ne kadar öncelikli olsalar da, buna özen göstermeyen sürücüler olabilir. Kişilerin dikkatlerini toplayarak seri biçimde karşıdan karşıya geçmeleri gerekir İlköğretim öğrencileri yaşları gereği, ortaöğretim öğrencileri ise çevre ve arkadaşlarıyla diyalogları gereği bu yoğun konsantrasyonu sıklıkla sağlayamazlar Yapılan özel uyarı ve bilgilendirmenin sıklığı güvenli davranışların kazandırılması için gereklidir
Karşıya geçerken asla dikkatinizi dağıtmayınız
Kara yolunda karşıya geçmek isteyen yayalar için • Tehlike kaynakları nelerdir? Riskler nelerdir? - Hata ve ihlal davranışları neler olabilir? - Tehlikeden korunmak için neler yapılmalıdır? - Engellenmesi gereken kritik davranışlar neler olabilir? - Hangi durumlar kıl payı atlatılan kaza tanımı içine girer? - Ne yapmalı?
Yaya olarak uyulması gereken kurallar Cadde ve sokaklarda her zaman yaya kaldırımında yürümeliyiz. Karşı kaldırıma ancak yaya geçitlerinden, alt ve üst geçitlerden geçmeliyiz. Kaldırımdan inerken, karşıdan karşıya geçerken önce sola, sonra sağa yine sola bakıp öyle geçmeliyiz. Karşıdan karşıya geçerken zikzaklar çizmemeliyiz. Duran bir taşıtın hemen önünden ve arkasından geçmemeliyiz. Yaya kaldırımı olmayan yerlerde yolun solundan yürümeliyiz. Trafik polislerinin işaretlerine uymalıyız. Trafik polisinin olmadığı yerlerde trafik işaretlerine dikkat etmeliyiz. Trafik lambası kırmızı yanarken kesin olarak karşıya geçmemeliyiz. Taşıt araçlarından inerken taşıtın tam olarak durmasını beklemeliyiz. Taşıt araçlarına binerken sıramızı beklemeliyiz. Taşıt aracından iner inmez hemen karşıya geçmemeliyiz. Taşıtlara hiçbir nedenle asılmamalıyız. Yolda gruplar oluşturup geçişe engel olmamalıyız.
07-17 yaş grubunun özellikle bilmesi gereken trafik işaretleri Yaya Geçidi işareti: Karşıdan karşıya geçişlerde kullanabileceğiniz yaya geçidini belirtir. Alt Geçit işareti: Karşıdan karşıya geçişlerde kullanabileceğiniz alt geçidin yerini gösterir. Üst Geçit işareti: Karşıdan karşıya geçişlerde kullanabileceğiniz üst geçidin yerini gösterir Taşıt Trafiğine Kapalı Yol işareti: Araçların kullanamayacakları ya da giremeyecekleri sokakları, yol kesimlerini belirtir. Dikkatli olmanız gereken bir nokta, eğer fiziksel önlemlerle sokağın giriş ve çıkışı kapatılmadıysa, bu yolun yine de izinli ve izinsiz olarak kullanıldığıdır. Bu izin, bazı durumlarda işaretin altına asılan panellerde yer alan saat aralıklarıyla belirtilir. Bazen işinizi daha da karmaşıklaştıran şekillerde, bu panellerde “Resmi araçlar hariç” gibi ifadeler yer alabilir. Bu durumda bazı araçlara özel giriş izinleri veriliyor demektir ve bu yol kesimi tümüyle yayalara ayrılan bir “yaya bölgesi” değildir. Kavşak işareti: İki ya da daha fazla yolun birbiriyle kesiştiklerini belirtir bilgi levhası. Sinyalizasyon işareti: Yaklaşılan geçit ya da kavşakta sinyalizasyon bulunduğunu belirten bilgi levhası. Bisiklet Yolu işareti: Bisikletlilerin geçebileceği, kullanabileceği kesimi belirtir bilgi levhası. Dikkat işareti: Özellikle sürücülerin dikkatini çekmek ve özel bir durumu belirtmek için kullanılır. Yangın, polis veya hastane gibi...
07-17 yaş grubunun özellikle bilmesi gereken trafik işaretleri
Karşıdan karşıya geçmek için Yapılması gereken en uygun davranış yaya geçidinin kullanılmasıdır. Ancak bazen yaya geçidinin işaretlerle belirlenmediği bir kesimden karşıya geçmek gerekebilir. Eğer yakında trafik ışıklarıyla kontrollü yaya geçidi ya da alt-üst geçitler bulunmuyorsa, herhangi bir yer yerine yaya geçidinden geçmek daha güvenlidir. Geçişe başlamadan önce trafik sağ ve sola bakılarak kontrol edilmeli, geçişin güvenli olacağına kanaat getirilirse yola çıkılmalıdır. Yaklaşan araçların uzaklıkları ve hızları doğru tahmin edilerek, hızlı (ancak acele ederek ve koşarak değil) adımlarla karşıya geçilmelidir. Özellikle 07-12 yaş öğrencilerinin bu tahmin ve değerlendirme becerisinin yeterince gelişmemiş olabileceği bilinmelidir.
Hava şartlarına dikkat Karlı ve yağmurlu havalar, sürücülere olduğu kadar yayalara da olumsuz, trafik güvenliğini azaltıcı ortamlar hazırlar. Görüşün kısıtlanması tehlikeler yaratır. Ancak bu hava şartlarının getirdiği en önemli risk, yol yüzeyinin ıslanması, kar ya da buzla kaplı olması nedeniyle fren mesafesinin uzamasıdır. Daha da olumsuz koşullarda, araçların yayaların beklemediği, ters manevralar, savrulmalar ve taklalar ile frenin hiç etkili olamadığı kayma durumlarıdır. Bu tür havalarda, yaya olarak trafikte bulunurken, çok daha dikkatli ve araçlardan gelebilecek riskleri dikkate alacak davranışlar içinde olmamız gerekir. Araçlarla geçişlerde aramızda olacak mesafenin uzun tutulması, ani hareketlerden kaçınılması ilk akla gelen önlemlerdir. Bu tür havalar, yayaların kendi hareketlerini de güçleştirir. Beklenmedik kaymalar, düşmeler kaldırımda yürürken, karşıya geçerken ve araçlara binip-inerken ilave tehlikeler yaratır. Koşullara uygun ayakkabılar giyilmesi ve ani hareketlerden kaçınılması yararlı olabilir.
Alt ve üst geçitleri kullanma Yaya olarak trafikte güvenle karşıdan karşıya geçmek istiyorsak varsa, mutlaka alt ve üst geçitleri kullanmamız gerekir. Trafik ışıklarıyla kontrol edilen kavşaklar ve geçitler yakınınızda olsa bile alt ve üst geçitler varsa, bunları tercih edin. Çoğu kez, hemen hepimize bu geçitleri kullanmak biraz zahmetli ve zaman kaybettirici gelir. Bu doğrudur. Biraz zahmet çekersiniz, biraz da zaman kaybedersiniz. Ancak kesinlikle güvende olursunuz. Size ve yakınlarınıza onulmaz acılar verecek, yeri doldurulamaz can kayıplarınızdan ya da sizleri sakat bırakacak yaralanmalardan kurtulmuş olursunuz. Aileniz ve ülkeniz için yapacağınız en önemli şey, yaşamınızı sağlıklı sürdürmenizdir. Bu nedenle, hiçbir zaman alt ve üst geçitlerde geçecek birkaç fazla dakikayı, birkaç fazla merdiveni ya da yürünecek birkaç metre fazla mesafeyi sorun yapmayın.
Trafik ışıklarının bulunduğu yaya geçitleri Trafik ışıklarının bulunduğu yaya geçitlerinde de, göz kontağı sağlanması yararlı olabilir. Sürücülerin, bu tür yerlerde bile yaya güvenliğine yeterince ve kurallar çerçevesinde özen gösterdikleri söylenemez. Bu nedenle, sürücülere kendinizi göstermeniz ve niyetinizi belli etmeniz gerekir. Bütün bunların kaldırım üzerinde size ve sürücüye dikkat dağıtıcı olmadan yapılması gerekir.
Kaldırımın olmayan alanlarda yürüme Özelikle iki küçük yerleşim yeri arasındaki taşıt yollarında bazen kaldırım olmaz ve yolun hemen yanlarında dar banketler bulunabilir. Bazen şehir ya da kasabanız içinde de böyle caddeler bulunabilir. Bazen de sürücüler araçlarını kaldırım üzerine park etmişler ve yayalara yürümek için çok sınırlı bir yer bırakmışlardır. Yolun her iki tarafında da yayalara ayrılan imkanlar birbirinin aynı ise yani sağ soldan daha güvenli değilse, yolun soluna geçin ve yolun sol tarafındaki kaldırım ya da banketleri kullanın. Böylece yürürken karşıdan gelen trafiği görme ve olası tehlikelere biraz önlem alma şansınız olacaktır.
Servise binmek için ya da servisten indikten sonra karşıya geçmek Hemen birçok şehirde, yerleşimlerin gelişimi ve trafiğin artmasıyla, evden okula ya da okuldan eve gitmeniz için okul servisleri çalıştırılmaya başlanmıştır. Belki de birçoğunuz bu servisleri kullanıyorsunuz. Genel olarak servis araçlarınızın her dört tarafından yaklaşık 3’er metrelik mesafeler, araçla ilgili potansiyel tehlike alanlarıdır. Kaldırım üzerinde, güvenli bir yerde servisi bekliyorsunuz ya da kötü şans, geç kaldınız. Evinizden servisinizin kornasını duydunuz ya da pencereden gördünüz. Hemen aşağıya iniyorsunuz. Çoğunlukla da servisi yakalamak için hızla, dikkatsizce karşıya geçiyorsunuz. O sırada aniden geçen bir başka aracın yaratacağı tehlikeler çok açık.