Elektrik Mühendisleri Odası Ankara Şubesi Konya İli Enerji Formu

Elektrik Enerjisinin Tarımsal Sulamada önemi ve KOP Projesinde Ekonomiye Katkısı Ali Kemal Başaran Elektrik Mühendisi

Tarım: Uzun yıllar Türkiye ve Konya ekonomisinde büyük öneme sahip olan ve ülke kalkınmasına değişik yollardan katkı yapan tarım sektörünün son yıllarda önceliğinin sanayi sektörüne kayması sonucu giderek azalmaktadır.

Tarım sektörü, ülke nüfusunun, zorunlu gıda maddeleri ihtiyacını karşılaması, sanayi sektörüne hammadde sağlaması sanayi ürünlerine talep yaratması, ulusal gelir ve ihracata katkıları ve işsizliğe karşı istihdam yaratma gibi özellikleri nedeniyle büyük öneme sahiptir. Tarım sektörü ulusal gelirin yaklaşık %15’ini, istihdamın %45’inı, ihracatın %14’ünü oluşturması nedeniyle ekonomik olduğu kadar sosyal sektör olma özelliğini de taşımaktadır.

Sulama: Sulamanın Önemi: Yeryüzünde susuz bir hayat düşünmek mümkün değildir.Günümüzde su ve sulama önemini korumakta olup, su arzının giderek artan dünya nüfusunun taleplerini karşılayamaz hale gelmesi ile suyun stratejik bir meta haline geldiğini görmekteyiz. Türkiye’nin yüzölçümü 78 milyon hektar olup tarım arazileri bu alanın yaklaşık 1/3’ü, yani 28 milyon hektar mertebesindedir. Ekonomik olarak sulanabilecek alan 8.5milyon hektar olan Türkiye’de 2004 yılı itibari ile toplam 4.9 milyon hektar arazi sulanmaktadır.

Sulanabilir bu arazilerin 2. 8 milyon hektarı DSİ tarafından 1 Sulanabilir bu arazilerin 2.8 milyon hektarı DSİ tarafından 1.1 milyon hektarı,Köy hizmetleri tarafından yapılan sulama tesisleri ile sulanmaktadır. Yaklaşık 1 milyon hektar alanda çiftciler tarafından yapılan tesislerle sulama yapılmaktadır.

Konya’da Sulama: Konya Ovası’nın su kaynakları açısından yetersiz bir bölge oluşu mevcut su kaynaklarının etkin bir şekilde kullanımını zorunlu kılmaktadır.Konya Ovası tarımsal üretim açısından Türkiye’de önemli bir yere sahiptir.Ovada yıllık yağışın yetersiz olmasından dolayı özellikle yağışın yetersiz olduğu yaz aylarında sulama bitkisel üretim için büyük önem taşımaktadır.

Konya Ovası’nın işlenebilir tarım arazisi 2.136 milyon hektar olup bunun 1.90 milyon hektarı (%89) sulanabilir niteliktedir. Halen sulamaya açılmış araziler 0.30 milyon hektardır ve bu miktar sulanabilir arazilerin %15-16’sını oluşturmaktadır.Konya Ovası’nda toplam yer altı ve yerüstü su potansiyeli 6.0 milyar m3 / yıl olup bunun 3.80 milyar m3/yıl ekonomik olarak kullanılabilir niteliktedir. Halbuki sulanabilir arazilerin tamamının sulanması için 12 milyar m3/yıl suya ihtiyaç vardır.Konya Ovası’nda sulanabilir olduğu halde su potansiyeli yetersizliğinden dolayı sulanamayan arazi varlığı 1.35 milyon hektardır.

Sulama Yöntemleri: Yüzey sulama yöntemleri ve basınçlı sulama yöntemleri olmak üzere iki genel grup altında incelenebilir.Yüzey sulama yöntemleri çok eski zamanlardan beri uygulanmaktadır. Basınçlı sulama yöntemlerinde ise, basınçlı boru hatları ile tarlalara dağıtılan su belirli bir basınç altında toprak içerisine ya da toprak yüzeyine verilmektedir. Yüzey sulama yöntemlerinde karşılaşılan kayıpların çokluğu basınçlı Yöntemlere hızla yönelmemizin gerekliliğini ortaya koymaktadır.Diğer bir deyişle su ilavesi yapmadan sadece sulama yöntemini değiştirmekle sulanacak alan yağmurlama yöntemi kullanılırsa %66, damla sulama yöntemi kullanılırsa %88 artacaktır.

Sulama Randımanları Orta Anadolu’da sulama randımanları salma sulama metotlarında ortalama %55 , yağmurlama sulamada %75’ten fazla, damlama sulama metodunda %90 üzerine çıkmakta, bazı uygulama metotlarında % 100 ’ e yaklaşabilmektedir. 1 L/sn su ile yüzey sulama yöntemleriyle 1.02 hektar, Yağmurlama sulama ile 1.69 hektar, damlama sulama ile 1.92 hektar alan sulanabilecektir. Su ilavesi yapmadan sadece sulama yöntemini değiştirmekle sulanacak alan, yağmurlama yöntemi kullanılırsa %66, damla sulama yöntemi kullanılırsa %88 artacaktır.

Çeşitli sulama yöntemlerinde su kayıpları: Sulama Yöntemi: Toplam Su Kaybı (%): Yüzey Sulama 20-50 Yağmurlama Sulama 20-25 Damla Sulama 10 DSİ tarafından açılan sulama alanlarının %48’i klasik kanal, %46’sı kanalet,%6’ sı borulu şebeke tipine göre projelendirilmiştir. 2002 yılı değerlendirme sonuçlarına göre, DSİ ile işletmeye açılan alanlarda sulama randımanı %48 olarak gerçekleşmiştir.

ELEKTRİK ENERJİSİNİN TARIMSAL SULAMADA KULLANILMASININ KONYA ÇİFTÇİSİNE VE ÜLKE EKONOMİSİNE KATKISI Çiftçiler DSİ ve sulama birliklerinin istediği zamanda ve miktarda şebekeye su vermemeleri sebebiyle kendi kuyularını açma gereği duymuşlardır. Çiftçiler yer altı suyunu yağmurlama sulama sistemine pompalayabilmek için farklı tipte pompalar kullanılmakta ve bu pompaların çalıştırılmasında elektrik,traktör ve dizel motorlar kullanılmaktadır.

Bunlar arasında en ekonomik olanının sulama maliyeti açısından elektrik motorları ile sulama yapmanın çok avantajlı olduğu görülmektedir. Elektrik motorları ile sulama yapmanın diğer avantajları çok az değişen basınç sağlaması münasebetiyle sistemdeki yağmurlayıcıların büyük çoğunluğunun eşit miktarda su dağılımını sağlaması.

Elektrik motorlarına bağlanmış dalgıç pompalar ile istenilen seviyeden suyu çıkartıp aynı anda sulama sistemindeki yağmurlama tabancalarına basınçlı şekilde suyu basmak yalnızca elektrik motoru ve elektrik enerjisi ile mümkündür. Traktör ve dizel motorlar ile derin kuyulardan su milli pompalar ile çıkarılmakta. İşletme maliyetleri yüksek, randımanları düşüktür.

Elektrik Enerjisi ile çalışan dalgıç pompalar, traktörle çalıştırılan milli pompalara nazaran 6 kat daha az enerji tüketmektedir. Tarımda kullanılan elektrik enerji bedelleri yılda bir defa faturalandırılmakta.Motorin fiyatı devamlı değişmekte ve peşin ödenmekte. Elektrik Enerjisinin bu özelliklerinden dolayı tarımsal sulamada kullanımı her geçen gün artmaktadır.

KONYA’DA SANAYİ VE TARIMSAL SULAMADA TÜKETİLEN ELEKTRİK ENERJİSİ (2000-2006) (milyon kilowatt saat) YIL Konya Toplam Tüketimi Sanayi Tüketimi % Tarımsal Sulama Türkiye Toplamı 2000 1.627 472 29 229 14 128.295 2001 1.712 429 25 307 18 126.872 2002 1.687 463 27.5 278 16.5 132.553 2003 1.843 516 28 331 141.151 2004 2.005 521 26 397 20 150.018 2005 2.462 675 27.4 530 21.5 160.794 2006 2.664 767 28.8 494 18.5 171.500 Toplam 13.000 3.843 27.3 2.566 1.011.183

TARIMSAL SULAMADA KULLANILAN ELEKTRİK ENERJİ BEDELİ İLE MOTORİN BEDELİNİN KARŞILAŞTIRILMASI 75 DÖNÜM PANCAR TARLASI (187500 m2 ) a)-Traktörle sulama yapılırsa: Her gün ortalama 10 saat sulama yapılarak 25 günde tamamlanıyor.Bir sezonda 7 sefer sulama yapılıyor. Motorin bedeli: 10 saat x 10 Lit /saat x 25 gün x 7 x 2.2YTL = 38.500,00 YTL

b)- Elektrik enerjisi ile sulama yapılırsa: Her gün ortalama 10 saat sulama yapılarak 22 günde tamamlanıyor.Bir sezonda 7 sefer sulama yapılıyor. Elektrik enerji bedeli: 10 saat x 37 kw x 0.70 x 22 gün x 7 x 0.145=5.783,00 YTL Elektrik enerjisi ile sulama yapan çiftçi aynı tarlayı motorinle sulama yapsaydı,6 kat daha fazla enerji bedeli ödeyecekti. Bir sezonda kazancı 32.717,00 YTL.

a)-Traktörle sulama yapılırsa: 10 DÖNÜM FASULYE EKİLİ TARLAYI BİR SEZONDA SULAMAK İÇİN HARCANAN ENERJİ BEDELİ a)-Traktörle sulama yapılırsa: Günde 10 saat sulama yapılarak 1,5 günde bitiriliyor. Bir sezonda 11 sefer sulama yapılıyor. Motorin bedeli: 10saat x 1.5gün x 10Lit/sn x 11sefer x 2,2YTL=3650YTL

b)-Elektrik enerjisiyle sulama yapılırsa: Günde 12 saat sulama yapılarak 1 günde bitiriliyor. Bir sezonda 11sefer sulama yapılıyor. Elektrik enerji bedeli: 12sa x 1gün x 37kw x 0.70 x 11sefer x 0.145YTL=495YTL Elektrik enerjisi ile sulama yapan çiftçi aynı tarlayı motorinle sulama yapsaydı, 7 kat daha fazla enerji bedeli ödeyecekti. Bir sezonda çiftçinin kazancı 3155 YTL.

2005 Yılında 18,864 adet tarımsal sulama abonesi toplam 530 milyon kwh elektrik enerjisi tüketti. Parasal değeri 1 kwh enerji bedeli 0,145 YTL / kwh 76.850.000,00 YTL . Ortalama 10 cent / kwh 53 milyon dolar. 2005 yılında elektrik enerjisi ile tarımsal sulama yapan çiftçiler motorinle sulama yapsa idi yaklaşık 6 katı yakıt bedeli 461.100.000,00 YTL veya 318 milyon dolar ödemek zorunda kalacaklardı.

Elektrik enerjisi kullanarak tarımsal sulama yapan 18,864 adet çiftçinin kazancı 384,15 milyon YTL veya 265 milyon dolar Konya’da tarımsal sulama aboneleri bir yılda toplam 4 – 5 ay gibi kısa sürede toplam elektrik enerjisinin % 21.5 tüketmişler. 2005 Yılında Konya’da 5270 adet sanayi abonesi 12 ayda toplam 675 milyon kwh elektrik enerjisi tüketti. Konya’daki toplam elektrik tüketimi içerisindeki payı % 27,4’dür

2006 Yılında 19,650 tarımsal sulama abonesi toplam 494 milyon kwh elektrik enerjisi tüketti parasal değeri toplam 71.630.000,00 YTL ortalama 10 cent / kwh 49,4 milyon dolar 2006 yılında elektrik enerjisi ile tarımsal sulama yapan çiftçiler motorinle sulama yapsa idi. Yaklaşık 6 kat motorin bedeli olarak 358.150.000,00 YTL veya 247 milyon dolar ödeyeceklerdi.

2005 -2006 Yıllarında Konya’da elektrik enerjisi ile tarımsal sulama yapan 19,650 abone motorinle sulama yapsa idi, toplam 742,3 milyon YTL veya 512 milyon dolar daha fazla motorine enerji bedeli ödeyecekti.

Konya’da 2006 yılında sanayi aboneleri toplam 767 milyon kwh enerji tüketmişler. Genel tüketim içerisindeki oranı % 28,8’dir. Görüldüğü gibi Konya’da tarımsal sulamada yılda 4 – 5 ay gibi kısa bir sürede kullanılan elektrik enerjisi , sanayide 12 ayda kullanılan Elektrik enerjisine yakın olduğu görülmektedir.

Konya’da 2000 – 2006 yılları arası 7 yılda tarımsal sulama aboneleri toplam 2,566 milyar kwh elektrik enerjisi tüketmiş. Toplam enerji bedeli ortalama 0,145 YTL / kwh veya 10 cent / kwh hesaplarsak 256,6 milyon dolar ödemişler.

Konya çiftçisi 7 yılda elektrik enerjisi ile yaptığı tarımsal sulamayı traktörle yapsaydı 6 kat daha pahalı yüzde yüzü ithal motorine toplam 1,539 milyar dolar ödeyecekti. Konya çiftcisi 7 yılda tarımsal sulamada elektrik enerjisi kullandığı için 1,282 milyar dolar motorine göre daha az ödeme yaptı.

Elektrik Enerjisi ile tarımsal sulama yapan çiftçiler Enerji nakil hattı, trafo,pano,motor pompa ve teçhizatları kendileri yaptırmakta.Devletten hiçbir yardım ve katkı almamakta.

Elektrik Enerjisi ile çalıştırılacak bir kuyu için 500 mt ENH Trafo-Pano motor pompa (sulama teçhizatı hariç) ortalama 15.000 dolarlık yatırım yapmak gerekir. Konya’da tarımsal sulama yapan 20.000 çiftçi bu tesisler için ortalama toplam 300 milyon dolarlık yatırım yaptı. Bu malzemelerin % 80’ ini Konya sanayicisi üretmekte. Konya ekonomisine büyük katkısı var.

Konya’da tarımsal sulama yapılan ruhsatlı, ruhsatsız kuyu sayısı yaklaşık 50,000 adet olduğu tahmin edilmektedir. Bu kuyulardan 20,000 adedi elektrik enerjisi ile çalıştırılmaktadır. Kalan 30,000 kuyu traktör ile motorin kullanılarak sulama yapılmakta. Çiftciler DSİ ‘ce verilen kuyu kullanma belgeleri olmadığı için elektrik enerjisi ile sulama yapamamaktadır.

Motorin ile sulama yapılan bu kuyulardan 20,000 adedinde elektrik enerjisi kullanılarak sulama yaptırılsa, her yıl Konya çiftçisi sulama için motorine 250 milyon dolar daha az enerji bedeli ödeyecektir.

KONYA’DA,TÜRKİYE’DE VE DÜNYA’DA TARIMSAL SULAMADA KULLANILAN ELEKTRİK ENERJİ MİKTARLARI Konya’da tarımsal sulamada kullanılan elektrik enerjisi toplam tüketim içerisindeki payı ortalama:%20. Türkiye’de tüketilen toplam elektrik enerjisinin %1.5 tarımsal sulamada kullanılmakta Bazı ülkelerin tarımsal sulamada kullandıkları elektrik enerji miktarı toplam tüketim içerisindeki oranları Kanada’da %10 , Almanyada % 8 , İtalyada % 6, İspanya ve Polanyada % 5

Hedefimiz Konya’da tarımsal sulamada kullanılan elektrik enerji miktarını artırarak genel tüketim içerisindeki % 40 seviyelerine çıkartacak tesisleri acilen yapmamız gerekir. Aksi takdirde Konya ovasında yapılan açık kanal sulamanın önüne geçmemiz mümkün olamaz.

Çumra %62 3323 Altınekin %85 2642 Yunak %60 1404 Emirgazi %50 1306 Konya İlçelerinden bazıları tarımsal sulamada elektrik enerjisini yüksek oranda kullanmakta.Bu ilçelerin GSMH’sı Konya ortalaması 1540 dolara yakın veya daha yüksek. İlçe Adı Tarımsal Sulama Aboneleri Elektrik Tüketimi Gayri Safi Milli Hasıla (Dolar) Çumra %62 3323 Altınekin %85 2642 Yunak %60 1404 Emirgazi %50 1306 Karapınar % 69 1067

TARIMSAL SULAMA TESİSLERİNDE ETKİN BİR SU KULLANIMINI SAĞLAMAK İÇİN YAPILMASI GEREKENLER 1) Yüzey sulama yöntemleri yerine (salma sulama),sulama randımanı yüksek olan yağmurlama, damla sulama sistemleri yaygınlaştırılmalıdır. Bunun için bu sulama yöntemlerine özel,düşük faizli krediler oluşturularak çiftçiler teşvik edilmelidir. 2) Öncelikle Devlet yatırımları DSİ ve Köy Hizmetleri tarafından yaptırılan açık kanal sulama tesisleri basınçlı sistemlere dönüştürülmelidir.

3) Yer altı sulama (YAS) sahalarında su kullanımı kuyu açılması,kuyu ruhsatı disiplin altına alınmalı, bu konuda sulama kooperatifleri daha etkin bir çalışma düzeyine getirilmelidir. 4) Basınçlı sistemle yağmurlama , damla sulama sistemleri yapan çiftçilere indirimli elektrik enerji ve su fiyatları uygulanmalıdır.

5) Sulama oranlarının yükseltilebilmesi için DSİ ve Konya Ovası’nın yer altı su rezervleri yeniden tespit edilerek kuyu kullanma ruhsatları müsait olan yerlere verilmelidir. 6) Ruhsatlı ve ruhsatsız kaçak kuyuların sayısı kullandıkları su miktarları DSİ tarafından tespit edilmeli. Salma su ile açık kanal ile sulama yapanları basınçlı yağmurlama ve damla sistemlerine dönüşüm yapmaya çalışılmalıdır.

7) Elektrikle tarımsal sulama yapılacak bölgelerin,makro planda enerji dağıtım projeleri Enerji Bakanlığı , Tarım Bakanlığı’nca müştereken hazırlanmalı,mevcut enerji nakil hatları da dikkate alınmalı. Enerji Bakanlığı’nca ana indirici trafo merkezleri ve enerji nakil hatları yapılmalı. 8) Devlet tarafından yapılan mevcut trafo ve enerji nakil hattı tesislerin iyileştirilmesi için gerekli yatırımların programa acilen yapılması gerekir.

9) Tarımsal sulama abonelerine 2001 yılında olduğu gibi sanayiye göre %40 daha ucuz elektrik enerjisi verilmesi çiftçimizi rahatlatacak. 10) DSİ tarafından verilen yer altı suyu kuyu kullanma belgesi su seviyeleri düştüğü için Konya Ovası’nın %90 4 yıldır ruhsata kapalı durumda. Buna rağmen çiftçilerce kaçak izinsiz açılan kuyuların sayısı her yıl artmakta bu kuyulardan traktörle 6 misli fazla yakıt bedeli ödenerek tarımsal sulama yapılmasına göz yumulmaktadır.

11) 16.12.1960 Tarih ve 167 Sayılı Yer altı Suları Hakkında Kanun yürürlüğe gireli 47 yıl olmuş.Bu kanun acilen değiştirilip, günün şartlarına uygun hale getirilmelidir. 12) Kuyu kullanma belgesi olmadığı için tarlasının içinden veya yakınından elektrik enerjisi nakil hattı geçen yüzlerce çiftçi elektrik enerjisinden faydalanamıyor. 6 misli pahalı motorinle sulama yapmaya devam etmekte . Bu kuyularda elektrik enerjisi bağlama izni verilmeli.

13) MEDAŞ ve TEDAŞ Yeşil Hat Programı çerçevesinde Tarımsal sulama için ana dağıtım tesislerini yapmalıdır. 14) DSİ’den kuyu kullanma belgesi almak için müracaat eden jeoloji mühendisi yaklaşık 36 imzadan oluşan,MEDAŞ’tan elektrik enerjisi almak için müracaat eden elektrik mühendisi yaklaşık 41 imzadan oluşan evraklar toplam 77 imzalı evrak trafiği azaltılmalıdır.

15) DSİ ve MEDAŞ Yer altı kuyu kullanma belgesi alarak tarlasına elektrik enerjisi alacak çiftçileri, jeoloji ve elektrik mühendislerine yardımcı olmaları sağlanmalı. Çiftçiler en erken 6 ayda elektrik alabilmelidir.

KONYA OVASI SULAMA PROJESİ Konya kapalı havzası Türkiye ’ nin en az yağış alan bölgesidir.DSİ Kızılırmak , Sakarya , Göksu , Manavgat Havzalarından su getirme projelerini inceleyerek Göksu havzasından su getirme projesini en ekonomik ve uygun olarak belirlemiştir. Göksu nehri üzerinde yapılacak Bozkır Bağbaşı, ve Afşar barajlarında düzenlenecek yıllık ortalama 44 milyon m3 su 17 km lik mavi tünel ile birlikte Bağbaşı barajından ilk etapta 160 milyon m3 su daha sonra bozkır ve Afşar barajlarının inşa edilmesi ile yılda ortalama 414 milyon m3 su Konya ve Karaman ovalarının sulamasına verilecek.

KOP’ ta işlenebilir tarım arazisi 2.1 milyon hektardır. Bu projenin toplam maliyeti 2.4 milyar YTL olup yıllık Getirisi 408 milyon YTL. 100,000 kişiye yeni iş imkanı sağlayacak.Projenin 1. kısmının ihalesi 5.12.2006 tarihinde yapılmış olup yapım bedeli yaklaşık 100 milyon Eurodur. 2007 yılında temeli atılacak. Konya Ovasının sulanması amacıyla suya yapılan ilk müdahaleler 1819 yılında Çelik Mehmet Paşa, 1871 yılında Vali İzzet Paşa, 1898’de Ferit Paşa tarafından yapılmıştır. KOP’ ta işlenebilir tarım arazisi 2.1 milyon hektardır.

Bu arazilerin 1.9 milyon hektarı sulanabilir nitelikte olup sulanabilir arazinin işlenebilir araziye oranı %89 dur.GAP’ta sulanabilir arazi 1.7 milyon hektardır. Bu oranın Türkiye genelinde %30 olduğu göz önüne alınırsa, Konya Ovası arazilerinin sulamaya elverişlilik yönünden Türkiye’de ilk sırada yer aldığı ortaya çıkar. KOP’ taki sulanabilir arazilerin tamamının günümüz koşullarında uygulanan sulama teknolojileri gerekli su miktarı 12 Milyar m3/yıl dır.

KOP’un ekonomik olarak kullanabilir mevcut sulama suyu miktarı 3.820 milyar m3/yıl olup bunula sulanabilecek arazi 550.000 hektar civarındadır.Buna göre KOP’un sulama suyu açığı 8.2 milyar m3/yıl dır.

KOP PROJESİ İLE BİRLİKTE YAPILMASI GEREKEN ELEKTRİK ENERJİSİ TESİSLERİ: 1.Kısımda 200.000 hektar alanda yapılması düşünülen basınçlı sulama tesislerinin maliyeti. a) DSİ ce yapılacaklar : ENH,Trafo,motor pompa v.s. gerekli yatırımlar tutarı: 105 milyon dolar. b) Köy Hizmetleri veya onun yerine geçen Özel İdarenin yapması gereken yatırımlar: Ana boru hatları, Kontrol birimleri, Hidrant ve diğer bağlantı elemanlar tutarı: 105 milyon dolar.

c) Çiftçi yatırımları: Manifolt, boru hatları parsel başı kontrol üniteleri : 75 milyon dolar. d) Elektrik Enerjisi yatırımları: 154 kV 130 km ENH , 2 adet 50 MVA. 154 kV indirici merkezi, ortalama 7000 adet 100 kVA trafo, pompaj merkezi toplam değeri: 100 milyon dolar. Toplam proje maliyeti 385 milyon dolar.

Proje çalışmalarına hemen başlanıp tünel ve barajlarla birlikte bu tesislerinde tamamlanması gerekir. 1. ve 2. kısım için toplam yatırım 800 milyon dolardır. KOP ’ tan gelecek kısıtlı su ile daha önce yapılan %90 açık kanal salma sulama sistemi ile sulama yapmak hem akılcı değil hem de mümkün değildir. Elektrik Enerjisi, günümüzde sulama sistemlerinde su ile birlikte düşünülmesi projelendirilmesi ve yapılması gereken en önemli yatırımlardır.

Konya ’da kişi başına elektrik tüketimi 1000 kwh /kişi, Türkiye ortalaması 2000 kwh/kişi, 81 il içerisinde 49. sırada. Konya sanayisinde tüketilen Elektrik Enerjisi oranı %27.Türkiye ortalaması %40. Konya’da kişi başına Elektrik Enerjisi tüketimini artırmak için kurulacak sanayi tesislerinin yanında, tarımda kullanılan Elektrik Enerjisi miktarını da artırmamız gerekir.

Teşekkürler…