C ile Programlama İbrahim GAZALOĞLU HUNRobotX 2012

YENİ BİR DİL DOĞUYOR! Dennis MacAlistair Ritchie (d. 9 Eylül 1941 - ö. 12 Ekim 2011) Uzun süre birlikte çalıştığı arkadaşı Ken Thompson ile birlikte C programlama dilini ve Unix işletim sistemini yazan saygın ABD'li bilgisayar mühendisi. 1983’te Turing Ödülü’nü, 1999’de Ulusal Teknoloji Madalyası ödülünü aldı. 12 Ekim 2011'de hayatını kaybetmiştir. HUNRobotX 2012

Yazılım Nedir? YAZILIM : Komutlar zinciri kullanarak bir problemin çözümü için geliştirilen bilgisayar programlarıdır. PROBLEM : 1’den 10’a kadar olan sayıların toplamını bulma YAZILIMSAL ÇÖZÜM # include <stdio.h> int main() { int toplam=0, sayi=0; while(sayi<=10) toplam+=sayi; sayi++; } printf(“TOPLAM : %d”,toplam); HUNRobotX 2012

DERLEYİCİ NEDİR ? Derleyici yazdığınız kodları yorumlayan ve onları makine(genellikle) diline çeviren aracı yazılımlardır. HUNRobotX 2012

Derleme Aşamaları OBJ, Çalıştırılabilir bir kod değildir. Makina kodu ve apileri içerir OBJ = Nesne Kodu Bütün programlama dilleri için aynıdır Bağlayıcı = Birden fazla nesne kodunun birleştirilip makina kodu yapılması HUNRobotX 2012

PROGRAMLAMA DİLLERİNİN DEĞERLENDİRME ÖLÇÜTLERİ + Seviye Yazılım dilinin insan algısına yakınlığının ölçütüdür. Yüksek seviyeli dil kullanışlı ve güçlü dil anlamına gelmez C dili orta seviyeli bir dildir . + Okunabilirlik Okunabilirlik kaynak kodun çabuk ve iyi algılanabilmesi için gerekli ve önemli bir kriterdir. Yazılımın başkaları tarafından okunup anlaşılabilmesi ve geliştirilebilmesi için muhakkak uygulanmalıdır. HUNRobotX 2012

Kodlarınız okunaklı olmalı #include <stdio.h> #include <iostream> int main() { int sayi,i; printf("Ust sinir girin : \n"); scanf("%d",&sayi); // Kullanıcıdan sayı iste printf("CIFTLER\t\t\ TEKLER\”); printf(“n=======\t\t=======\n\n"); for(i=0;i<=sayi;i++) { if(i%2==0) printf(" %d\n",i); else printf(" \t\t%5d\n",i); // Çift değilse atla } system("pause"); HUNRobotX 2012

BÖYLE OLMASIN  #include <stdio.h> #include <iostream> int main() {int sayi,i;printf("Ust sinir girin : \n"); scanf("%d",&sayi); system("cls");printf("CIFTLER\t\t\ EKLER\n=======\t\t =======\n\n ");for(i=0;i<=sayi;i++) {if(i%2==0) { printf(" %d\n",i); } else printf(" \t\t%5d\n",i); system("color c");system("pause"); }

Javanın hemen her platformda çalışabilmesi + Taşınabilirlik Bir sistem için yazılan programın farklı sistemler üzerinde çalışabilme yetisidir. Javanın hemen her platformda çalışabilmesi + Verimlilik - Programın hızlı ve mümkün olduğunca düşük RAM tüketmesi HUNRobotX 2012

C ‘nin Bazı Üstünlükleri * C dili orta seviyeli bir dildir : İnsan diline yakındır kolay anlaşılır. Bu getirisinin yanında Makine dilinin hakimiyetinden çok az şey kaybeder * C algoritmik bir dildir : Problemin belirli adımlar zinciri izleyerek çözülmesini sağlar. * C diğer dillerle kıyaslandığında taşınabilirliği çok yüksek olan bir dildir : Genel kabul görmüş yaygın standartlara sahiptir. HUNRobotX 2012

Sayı Sistemleri 10 (Decimal) tabanında bir sayı ; (1478)10 = 8*10^0 + 7*10^1 + 4*10^2 + 1*10^3 2 (Binary) tabanında bir sayı ; (1010)2 = 0*2^0 + 1*2^1 + 0*2^2 + 1*2^3 Bilgisayar sistemlerinde 2’lik sayı sistemi kullanılır. Binary system Binary sistemdeki her rakama bit (=binary digit kelimesinden türemiştir) Bilgisayar sistemlerinde ölçüler : 8 bit = 1 byte 1024 byte = 1 Kilobyte (KB) 1024 Megabyte = 1 Gigabyte (GB) 1024 kilobte = 1 Megabyte (MB) 1024 Gigabyte = 1 Terabyte (TB) HUNRobotX 2012

Sistem programcılığında kullanılan daha küçük birimler 8 bit 1 byte 16 bit 1 word 32 bit 1 double word 64 bit 1 quadro word Onluk Sayı Sisteminden İkilik Sayı Sistemine Dönüşüm Örnek olarak 87 sayısı ikilik sayı sisteminde ifade edilmek istensin: HUNRobotX 2012

Onaltılık sayı sisteminde 16 simge bulunur. Onaltılık (HEX) ve Sekizlik (OCTAL) Sayı Sistemleri Onaltılık sayı sisteminde 16 simge bulunur. 0, 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9 A = 10, B = 11, C = 12, D = 13, E = 14, F = 15 Onaltılık sayı sisteminde yazılmış bir sayıyı onluk sistemde ifade etmek : 01AF = (15 * 1) + (10 * 16) + (1 * 256) + (0 * 4096) = 431 Onaltılık (HEX) sayı sisteminden İkilik (Binary) sisteme dönüşüm Örnek : 2ADF 2 = 0010 A = 1010 D = 1101 F = 1111 Bu durumda 2ADF = 0010 1010 1101 1111 HUNRobotX 2012

Tam sayı kısmı dönüştürülür Kesirli kısım dönüştürülür İkilik sayı sisteminden onaltılık sayı sistemine de benzer şekilde dönüşüm yapılabilir: 1010 1110 1011 0001 = AEB1 0010 1101 0011 1110 = 2D3E Kesirli Dönüşümler (13.25)10 = (?) Tam sayı kısmı dönüştürülür Kesirli kısım dönüştürülür 13/6 = 2 + kalan 1 6/2 = 3 + kalan 0 3/2 = 1 + kalan 1 1/2 = 0 + kalan 1 Burdan 1101 elde edilir. 0.25 x 2 = 0.5 tam kısmı 0 0.5 x 2 = 1.0 tam kısmı 1 Burdan 1011.01 elde edilir HUNRobotX 2012

4 İŞLEM 2 lik sistemde toplama 2 lik sistemde çarpma (10110)2 + (01010)2 = (100000)2  (110101)2 * (111)2 = (?)2 2 lik sistemde toplama (10110)2 - (01010)2 = (01100)2 2 lik sistemde bölme (10) =(1010)2 =(100)2 (1010)2 / (100)2 = (?) 2 HUNRobotX 2012

Veri Türleri 1. Önceden Tanımlanmış Türler Programlama dilinin tasarımından kaynaklanan ve dilin kurallarına göre varlığı güvence altına alınmış olan türlerdir 2. Programcının Tanımlanmış Olduğu Türler Programlama dillerinin çoğu, önceden tanımlanmış veri türlerine ek olarak, programcının da yeni türler tanımlanmasına izin verir. HUNRobotX 2012

ÖNCEDEN TANIMLANMIŞ VERİ TÜRLERİ Tam sayı türleri HUNRobotX 2012

Gerçek sayı türleri n (Ondalıklı Sayılar) HUNRobotX 2012

Değişkenlerin Tanımlanması Değişken : Değeri program içinde değişebilen kullanılacak verilerin depolandığı alanlara erişim için atanan değerlerdir Değişkenlerin Tanımlanması Değişken tanımlama kuralları : * İlk harfi sayı olamaz. Harf veya alt çizgiyle başlamalı * _ (altçizgi) işaretinden başka noktalama işareti içeremez * Değişkenler arasında boşluk olamaz * C büyük/küçük harf duyarlı bir dildir ( Case Sensitive) * Anahtar sözcük olamaz HUNRobotX 2012

Yerel ve Evrensel(Global) değişken Yerel değişken tanımlandığı alanda(blok) faaliyet gösteren değişken.Bu alanlar dışında kullanılamaz Örnek : int main() { { int degisken_1; } int degisken_2; } int global_degisken; int main () { .... } Evrensel değişken programın her yerinden ulaşılabilen değişken Evrensel değişkenler bütün fonksiyonların dışında tanımlanırlar HUNRobotX 2012

DEĞİŞKENLERİN BİLDİRİM YERLERİ 1. Blokların içinde 2. Tüm blokların dışında. 3. Fonksiyon parametre değişkeni olarak fonksiyon parantezlerinin içerisinde HUNRobotX 2012

DEĞİŞKENLERİN TÜRLERİ Bildirim yaptığınız değişkeni türü ile birlikte derleyiciye tanıtmalısınız. <tür ismi> <degisken adi>; Örneğin tamsayı tutacak bir değişken tanımlayacaksanız int tamsayi_1; şeklinde bir tanımlama yapmalısınız. HUNRobotX 2012

İFADE & DEYİM İFADE (Expression) a + b / 2 c * 2, d = h + 34 geçerli ifadelerdir. DEYİM (statement) sonuc = sayi1 * sayi2 bir ifadedir. Ancak sonuc = sayi1 * sayi2 ; bu bir deyimdir HUNRobotX 2012

ÖNİŞLEMCİ KOMUTLARI Önişlemci komutları derleyicinin derleme işlemine başlamadan işleme koyduğu komutlardır. Yaygın olarak kullanılan komutlar #define ve #include’dir. Kodunuz çalıştırılabilir hale gelmeden önce bu komutların gereği yapılır daha sonra kodunuzun gerekleri yerine getirilir. HUNRobotX 2012

#define #define tanımla demektir.Derleyiciye tanımladığınız bir sayıyı,sabiti,fonksiyonu kod içinde farklı şekillerde kullanacağınızı bildirir. Örnek : #define PI 3.14 #define YAZ printf(“Önişlemci Komutları #define”); HUNRobotX 2012

#include Bu komut dışardan kaynak kodunuza farklı bir dosyanın içeriğini dahil etmenizi sağlar Örnek : #include <stdio.h> #include <fonksiyonlarim.c> . . . Burda kaynak kodunuza stdio.h ve fonksiyonlarim.c dosyalarinin içeriği derleme sırasında aynen kopyalanır. ** printf ve scanf gibi fonksiyonlar stdio.h dosyasındadır HUNRobotX 2012

Printf() Ekrana yazı yazdırmak için kullanılan fonksiyondur. Kullanımı printf(“HUNROBOTX”); şeklindedir. Eğer dışardan alınan veri yazdırılacaksa printf(“Dısaridan alinan sayi : %d”,sayi); gibi bir kullanımı vardır. Yazdırdığı karakter sayısını geri döndürür. Dışardan alınan veri türüne göre tanımlayıcılar değişir : %d=integer(tamsayı) %f=float(kesirli_sayı) %c=karakter HUNRobotX 2012

Scanf() Kullanıcıdan veri okumak için kullanılır Kullanımı scanf(“%d”,&okunan_sayi); Tanımlayıcıları okunacak veri türüne göre değişir scanf(“%lf”,&okunan_sayi); = Ondalıklı sayı okur scanf(“%c”,&okunan_karakter); = Karakter okur Scanf(“%s”,&okunan_string); = String(Cümle) okur . . . HUNRobotX 2012

UYGULAMA DAIRENIN ALANININ HESAPLANMASI HUNRobotX 2012

SABİTLER Programcı tarafından doğrudan girilen verilerdir. Sabitlerin sayısal değerleri derleme zamanında tam olarak bilinmektedir. x = y + z; d = x + 10; HUNRobotX 2012

TAM SAYI SABİTLERİ Bunlar tipik olarak int türden değişkenlerine atanan ve tamsayı biçiminde olan sabitlerdir C’de int türü sınırları içinde olan her tamsayı birer tamsayı sabit (ya da int türden sabit ) olarak ele alınır. -25 30000 25789 HUNRobotX 2012

KARAKTER SABİTLERİ (CHAR) char sabitleri tipik olarak char türden nesnelere atanan sabitlerdir. 'a' 'J' 'Ç' ':' '8' '<‘ '\0' '\x0' '\0' NULL karakter 0 '\a' '\x7' '\07' çan sesi (alert) 7 '\b' '\x8' '\010' geri boşluk (back space) 8 '\t' '\x9' '\011' tab karakteri (tab) 9 '\n' '\xA' '\012' aşağı satır (new line) 10 '\v' '\xB' '\013' düşey tab (vertical tab) 11 '\f' '\xC' '\014' sayfa ileri (form feed) 12 '\r' '\xD' '\015' satır başı (carriage return) 13 '\"' '\x22' '\042' çift tırnak (double quote) 34 '\\' '\x5C' '\134' ters bölü (back slash) 92 HUNRobotX 2012

'\x41' /* 41H numaralı ASCII karakteridir */ '\xff‘ /* FFH numaralı '2' karakter sabitidir */ '\x1C' /* 1C numaralı ASCII karakter sabitidir. */ '\012' /* 10 numaralı ASCII karakteri */ '\16‘ /* 14 numaralı ASCII karakteri */ '\123' /* 83 numaralı ASCII karakteri. */ HUNRobotX 2012

Operatör, operand Öncelik sırası OPERATÖRLER Operatör, operand Öncelik sırası HUNRobotX 2012

Operatör nedir? Operatörler, nesneler veya sabitler üzerinde önceden tanımlanmış birtakım işlemleri yapan atomlardır. HUNRobotX 2012

C de her ifade en az bir operatör içerir. c=a*b/2; 3 operatör var: =*/ d=fonk(); 2 operatör var: =() c=a>4; 2 operatör var: => ++x; 1 operatör var: ++ HUNRobotX 2012

a+b operatör: +, operandları: 2 tane a,b Her operatörün operandları vardır. Operandlar operatörlerin işleme soktukları nesneler ya da sabitlerdir. a+b operatör: +, operandları: 2 tane a,b c++ operatör: ++, operandları: 1 tane c b>c operatör: >, operandları: 2 tane b,c HUNRobotX 2012

Yüksek Öncelik Düşük Öncelik HUNRobotX 2012

UYARI Operatörlerin içinde bir kısmı soldan sağa incelenir, Bir kısmı da sağdan sola incelenir. HUNRobotX 2012

> ,>=, <, <= soldan sağa == ,!= soldan sağa && soldan sağa Operatörlerin hangi yönde önceliklerine bakılacağını gösteren tablo () soldan sağa ! ,++ ,-- sağdan sola * , / , % soldan sağa +, - soldan sağa > ,>=, <, <= soldan sağa == ,!= soldan sağa && soldan sağa || soldan sağa = sağdan sola HUNRobotX 2012

Operatörler arasındaki öncelik ilişkisi c=a+b*2; ifadesi derleyici tarafından şu sırada ele alınır. işlem1: b*2; işlem2: a+işlem1; işlem3: c=işlem2; HUNRobotX 2012

x=a*b-2/3; işlem1: a*b; işlem2: 2/3; işlem3: işlem1 – işlem2; İşlem4: x=işlem3; Aynı önceliğe sahip olan operatörler arasında işlem sırası iki şekilde de olabilir. HUNRobotX 2012

Bölme ve çarpma operatörleri aynı önceliğe sahiptir. İ1: b/2 İ2: İ1*c a=x-b/2*c; Bölme ve çarpma operatörleri aynı önceliğe sahiptir. İ1: b/2 İ2: İ1*c İ3: x-İ2 İ4: a=İ3 HUNRobotX 2012

C de atama operatörü sağdan sola öncelikli operatördür. a=b=c; İ1: b=c İ2: a=İ1 HUNRobotX 2012

a=(b+2)*80; İ1: (b+2) İ2: İ1*80 İ3: a=İ2 HUNRobotX 2012

Operatörleri 3 sınıfa sınıflandırılır İşlevlerine göre Operand sayılarına göre Operatörün konumuna göre HUNRobotX 2012

İşlevlerine göre operatörler Aritmetik İlişkisel Mantıksal Bit Gösterici Özel amaçlı operatörler HUNRobotX 2012

Aritmetik operatörler Dört işlemle ilgili olan; * çarpma / bölme % mod alma (bölümden kalan) + toplama - çıkartma HUNRobotX 2012

İlişkisel(karşılaştırma)operatörleri > büyük < küçük >= büyük yada eşit <= küçük yada eşit == eşit != eşit değil HUNRobotX 2012

Mantıksal operatörler ! Değil (not) && ve (and) || veya(or) HUNRobotX 2012

Artırma(++) Eksiltme(--) ++, 1 artır -- 1 eksilt anlamındadır ++a ile a++; aynı anlamda değildir --a ile a--; ikisi de aynı anlamdadır HUNRobotX 2012

İlişkisel operatörler C’de ilişkisel operatörlerin ürettiği değer, koşul sağlanıyorsa 1, sağlamıyorsa 0 değerini üretir. a=5>2; /*a=1*/ b=3==3 /*b=1*/ c=4<=1 /*c=0*/ HUNRobotX 2012

z=y<=x+10; /*z değeri nedir?*/ a=5; b=10; c=a==10<b+1; /*c değeri nedir?*/ a=10*2+1>=4*4+5==5>5-3*2; /*a değeri nedir?*/ HUNRobotX 2012

İ1: 10*2 20 İ2: 4*4 16 İ3: 3*2 6 İ4: İ1+1 21 İ5: İ2+5 21 İ6: 5-İ3 -1 İ10: a=İ9 Sonuç a=1 HUNRobotX 2012

Mantıksal operatör ! değil tek operandlı && ve iki operandlı || veya iki operandlı İlişkisel operatörlerde; koşul sağlanıyorsa 1, sağlamıyorsa 0 değerini alır. Mantıksalda ise; Sayı 0 ise YANLIŞ, sıfır değil(sıfır dışında bir sayı) ise DOĞRU değerini alır. HUNRobotX 2012

a=!6 /*a nin değeri nedir?*/ 6 sayısı sıfır dışı bir sayı olduğu için DOĞRU dur. Ancak “!” ile bunun tersi alınmıştır. Doğrunun tersi yanlıştır. Sonuç yanlış olacaktır. HUNRobotX 2012

b=10+4>5+!2; /*b nin değeri nedir?*/ İ1:!2 0 İ2:10+4 14 İ3:5+i1 5 İ5:b=i4 1 Sonuç 1 dir. HUNRobotX 2012

b=!++a>10!=5; /*b nin değeri nedir?*/ i1: ++a 11 i2: !i1 0 i5: b=i4 1 sonuç 1 dir. HUNRobotX 2012

Ve(and) - && operatörü İlişkisel operatörlerin hepsinden düşük önceliklidir. Operandların ikisi doğru ise doğru(1) değerini, operandların bir tanesi yanlış ise yanlış değerini(0) alır. a=4 && 0; /*a değeri 0 dir*/ b=10 && -4 /*b değeri 1 dir*/ c=0 && 0 /*c değeri 0 dir*/ Yani bir operand 0 ise sonuç 0 dır. HUNRobotX 2012

a=5; b=!a>10&&fonk()==10; /*b nin değeri nedir?*/ a=15; x=a>=10&&a<=20; /*x nin değeri nedir?*/ HUNRobotX 2012

UYGULAMALAR HUNRobotX 2012