ARAŞTIRMA YÖNTEM VE TEKNİKLERİ Yrd. Doç. Dr. Demir ÖZDEMİR

A M A Ç Araştırma sürecini inceleme, Bilimsel Araştırma Yöntemlerini Gözden Geçirme Konu Hakkında Araştırma Yapabilmek İçin Gereken Literatür Bulma, Veri Toplama, Verileri Değerlendirme, Rapor Yazma Tekniklerini Anlatmaktır.

Araştırma Teknikleri sunuşu, K A P S A M Araştırma Teknikleri sunuşu, araştırma yöntemlerindeki farklı anlayışları, yaygın olarak kullanılan araştırma tekniklerini, araştırma basamaklarını, veri toplama ve analizini, yorumlama, rapor yazma esaslarını kapsamaktadır.

ARAŞTIRMANIN DOĞUŞU insanlar her zaman yasadıkları ortamda olan bitenleri anlama ve açıklama çabaları içersinde olmuşlardır. Örneğin insanoğlu mevsimlerin neden değiştiğini, günesin, ayın ve gökyüzündeki diğer cisimlerin hareketlerinin bir anlamı olup olmadığını, yıldırımın nasıl oluştuğunu, ölümden sonra yasam olup-olmadıgını ve daha birçok olayları ve olguları hep anlamaya çalışmışlardır. Bilgi birikiminin çok sınırlı olduğu zamanlarda, örneğin tarıma veya göçebeliğe dayalı uygarlıklarda insan merakını giderici açıklamaların baslıca kaynakları filozoflar, samanlar, astrologlar, din adamları gibi kişiler ve onların metafiziksel açıklamalarıydı. Ancak aradan geçen binlerce yıl içersinde fen bilimlerindeki gelişmelerle birlikte bilgi birikiminin artması sonucu olgulara yaklaşma, kavrama, çözümleme ve açıklama yöntem ve becerilerimiz de değişti…

“BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR” TEMEL KAVRAMLAR “BİLİM SORU SORMAKLA BAŞLAR”

BİLİM Yaşadığımız,hissettiğimiz ortamlarda ortaya çıkan veya çıkabilecek durum ve sorunları anlamak, vurgulamak, yorumlamak ve çözüm önerileri sunmak için yapılan düzenli çalışmaların tümüdür.

B İ L İ M A D A M I Bir problemi, olayı bilimsel yöntemlerle araştırarak çözüme ulaştıran, insanlığın yararına sunan kişidir.

OLGU:Bir takım olayların dayandığı sebep veya bu sebeplerin yol açtığı sonuç OLAY: Olgulardan meydana gelen bütündür. GENELLEME: Benzer olgular arasındaki ilişkilerin yargı türünden ifadesidir. KURAM: Soyut bilgi. Bir sorunu ilgilendiren düşüncelerin tümüdür.

HİPOTEZ:Araştırma konusuyla ilgili olarak ortaya konulan; doğruluğunun araştırılması gereken önermelerdir. Hipotezler, araştırmaya yön veren temel düşünceler. KANUN:Doğruluğu ispat edilmiş değişmez genellemelerdir. VERİ:Araştırma sırasında elde edilen her tür ilk bilgidir. BULGU:Elde edilen verilerin işlenmesiyle ulaşılan sonuç bilgilerdir.

B İ L G İ Öğrenme, gözlem ve araştırma yoluyla elde edinilen gerçek, İnsan zekasının çalışması sonucu ortaya çıkan zihinsel ürün,

BİLİMİN TEMEL İŞLEVİ Yaşamı kolaylaştırmaktır. Yaşamın her aşamasında karşılaşılan veya karşılaşılabilecek sorunlara çözüm bulmaktır. Geleceği planlamak, hazırlık yapmaktır.

BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ FONKSİYONELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri açıklar. Bunlara ilişkin genellemeler yapar. MANTIKSALDIR Bilim her türlü çelişkiden uzaktır. Mantıksal nedenlere dayanır. GENELLEYİCİDİR Tek tek olgularla değil, olgu türleriyle ilgilenmektedir. GÖZLEMSEL ve DENEYSELDİR Olgular ve olgular arası ilişkileri gözlem ve deney yoluyla açıklar.

BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ DOĞRULANABİLİRDİR Bilimsel açıklamalar; veri toplayarak, değerlendirerek doğrulanabilmektedir. OLGUSALDIR Bilimin konusu; varolan, gerçeğe dayanan ve gözlenebilen olgulardır. SİSTEMLİDİR Bilim işlediği konuda edindiği olgu ve ilişkileri sistemli bir şekilde incelemeye çalışır. OBJEKTİFDİR Bilimde özel değerlendirmeye yer yoktur. Bilim adamı hiçbir zaman yanlı davranamaz.

BİLİMİN TEMEL NİTELİKLERİ NETLİKTİR Sonuçları ortaya koyan bilim adamı, kavramlarda açık ve net olmalıdır. DEĞİŞİME AÇIKTIR Geçerliliğini kaybeden teorilerin yerine yeni teoriler geliştirilebilir. EVRENSELDİR Uluslararası kabul edilir. BİRİKİMDİR Belli bir birikim ürünü olan bilim; yeni bulgu ve bilgilerle bütünleşerek, gelişerek birikim oluşturmaktadır.

BİLİMSEL YAKLAŞIM Sorunlara belli bilimsel yöntemlerle çözüm bulmayı hedeflemektedir. YÖNTEM:Bir sonuca ulaşmak için plana göre izlenen yoldur.

BİLİMSEL YÖNTEM AŞAMALARI 1-Sorunun tespiti için deney ve gözlemlerle veri toplama, 2-Toplanan ön veriler doğrultusunda hipotez geliştirme 3-Hipotezleri test etme,(bu aşamada kapsamlı bir veri toplama faaliyeti söz konusudur.) 4-Sonuca ulaşıp çözüm için gerekli öneri, kanun ve kuralları belirlemek.

BİLİMSELLİĞE HİZMET EDEN YÖNTEMLER TÜMEVARIM Tek tek olgulardan bütüne, özelden genele doğru giden mantıksal bir düşünme sürecidir. TÜMDENGELİM Bilgi edinme ve edinilen bilgiyi gerçekleştirmek için genelden özele doğru gidilen düşünme sürecidir.

Buluş bilimi tümevarımcı bir akıl yürütmenin tetikleyicisidir: Tümevarımcı sonuç eş zamanlı çok sayıda gözlemi özetleyen genellemedir.

Tümdengelim Tümdengelim, gerek akıl gerekse gözlem ve deney yoluyla elde edilmiş genel bir ilkeyi ayrı ayrı olaylara uygulamaktır. Başka bir deyişle, özelin bilgisini genel yargılardan çıkarmaktır. Toplumsal değişmenin çok hızlı olduğu dönemlerde suç oranı artar. İstanbul’un toplumsal değişme hızı çok fazladır. O halde İstanbul’da suç oranı artar. Yukarıdaki örnekte de görüldüğü gibi tümdengelim yöntemi bize yeni bir bilgi vermez. Genel yargıların içerisindeki saklı olan bilgileri açığa çıkartır. Bütün canlılar solunum yapar her solunum yapan oksijen üretir o halde bütün canlılar oksijen üretir

Tümevarım Tümevarım, gözlenen tek tek olgulardan yola çıkarak genel yargılara ulaşmaktır. Başa bir deyişle, tümevarım özelden genele giden bir akıl yürütme türüdür. Gözlediğim Seyrek köyünde köyden kente göç oranı azdır. Gözlediğim Ortaklar köyünde köyden kente göç oranı azdır. Gözlediğim Yanıklar köyünde köyden kente göç oranı azdır. Gözlediğim Geren köyünde köyden kente göç oranı azdır. O halde sulu tarımın yapıldığı köylerde köyden kente göç oranı azdır. demir ısıtılınca genleşir bakır ısıtılınca genleşir kalay ısıtılınca genleşir sonuç: bütün madenler genleşir

ARAŞTIRMA TEKNİKLERİ & AŞAMALARI Belirlenen bir konuda araştırma yapılırken, belli aşamalar takip edilmelidir. Bu aşamalar 8 başlık altında toplanabilir. Araştırmanın Konusu Araştırmanın Amacı ve Önemi Araştırmanın planlanması Problem Cümlesi Kaynak Taraması (Anahtar kelimeler, veri toplama yöntem ve teknikleri: Veri türleri/kaynakça (ilgili kurumlar, kütüphaneler, ilgili kişiler, internet) Verileri toplama/sınıflandırma) Varsayımlar Tanımlar ve Sınırlılıklar (Araştırmanın içeriği, Başlıklar/alt başlıklar) Yazım/sunum (rapor yazma teknikleri)

Mutlak gerçek var mıdır ? Bilimin incelediği konuları iki ana kategoriye ayırabiliriz: Doga (fen) bilimleri (astronomi, jeoloji, biyoloji, vb.) 2. Sosyal bilimler (ekonomi, sosyoloji, psikoloji, vb.)

Doğrulanabilen Gözlem Buluşun Hammaddesidir

Buluş biliminin gözlemleri meraklı insanları soru sormaya ve açıklamalar aramaya mecbur eder. Bu tarz bir araştırma bilimsel yöntem olarak bilinir. Bilimsel yöntem bir sorgulama süreci olup, bir seri basamaktan oluşur.

Gözlem : El feneri çalışmadı Soru: Sorun Nedir? Hipotez: Pili bitmiş olabilir Tahmin: Eğer doğru ise Deney: Yeni bir pil tak Tahmini Sonuç: Sonuç olarak fener çalışır Fener çalışmışsa sonuç doğrulanmıştır Çalışmamışsa bu kez ampul sorunu açısından bakılır. Aynı basamaklar izlenir…

Hipotez Oluşturma-Sonuç Çıkarma Hipotez: Bir soruya verilen geçici cevaptır. Hipotetik bilim insanlarının bir soruya verdiği geçici yanıt ve sonuç çıkarımıdır. Genellikle bilimsel bir tahmindir. “Eğer…….sonuç olarak” mantığı tümdengelim yaklaşımıdır ve genelden özele, tekile gitme yoludur. Tümevarım sonucu olan mantıkta canlıların hücrelerden oluştuğu biliniyorsa, o taktirde insanın da hücreden oluşması bir tümdengelim sonucudur…