ZEYNEP BEDİA KILIÇLIOĞLU İLKOKULU REHBERLİK SERVİSİ ÖFKE KONTROLÜ ZEYNEP BEDİA KILIÇLIOĞLU İLKOKULU REHBERLİK SERVİSİ

iç iç iç DIŞ DIŞ SALDIRGAN Sevilmez Sayılır GÜVENLİ Sevilir Sayılır ÇEKİNGEN Sevilir Sayılmaz PASİF SALDIRGAN Sevilmez Sayılır GÜVENLİ Sevilir Sayılır

KIZGINLIK YARARLI BİR DUYGUDUR Nasıl ki, sinir uçlarımız, bedenimizi korursa; kızgınlığımız da ruhumuzun sinir uçlarıdır ve kişiliğimizi korur.

KIZGINLIĞIMIZ BİR İŞARETTİR İşlerin yolunda gitmediğini, İlişkilerimizde kendimizden (inanç, değer, amaç, isteklerimizden…) çok şey feda ettiğimizi, Başkalarının bizim için, gelişimimiz ve yeterliğimizi yitirmemiz pahasına çok fazla şey yaptıklarını anlatan bir uyarı olabilir. İncindiğimizi, Haksızlığa uğradığımızı, Gereksinim ve isteklerimizin doğru bir şekilde karşılanmadığını, Yaşamımızdaki önemli bir sorunu ihmal ettiğimizi, Başa çıkabileceğimizden çok daha fazlasını yaptığımızı ya da verdiğimizi,

KIZGINLIK Kızmakta haklı mıyım? Kızmaya hakkım var mı? Kızmamın ne yararı olacak? Bu soruları sormak ”Susamaya hakkım var mı? Ne de olsa beş dakika önce su içtim; demek ki susamaya hakkım yok. Zaten şu anda su içemeyeceksem susamamın ne anlamı var?” demeye benzer.

KIZGINLIĞA DAİR YANLIŞ İNANÇLAR İyi insan her zaman kontrollü olur. Kızgın biri olarak tanınmamak için kızsan da bunu belirtme! Sevilen bir kişi olmak için başkalarının isteklerine “hayır deme”. Mutlu olmak istiyorsan fedakar ol. Başkalarının ne hissettiği senin ne hisettiğinden daha önemlidir. Her şeyin üstesinden gel, şikayet etme. İlişkiler her şeyden daha önemlidir. İnsanlarla ilişkini bozma. Vermek, almaktan iyidir. Bencil olma, herkese yardımcı ol. Mükemmel insanlar sinirlenmezler.

KIZMAK AMA NASIL? Doğru insana, Doğru zamanda, Doğru yerde, Doğru şekilde, Doğru şeyi söyleyebilmek. İşte bilgelik burada. KONFİÇYUS

DUYGULAR HAKKINDA… Duygular normaldir. Herkeste duygu vardır. Duygular bizi iyi veya kötü hissettirir ama iyi veya kötü insan yapmaz. Duygular bize geliverir. Duygular insanın içindedir. Görülmez ve duyulmaz. Duygu düşünce değildir. Veriler ve sayılara bağımlı değildir. Kimsenin duygusunun yanlış olduğu ispat edilmez veya tartışılmaz.

KIZDIĞIM ZAMAN BEDENİMDE NELER OLUYOR? Tehlikeli bir durumun habercisi olarak aşırı adrenalin salgılanır. Bunun sonucunda ise vücudumuzdaki kanın çoğu (beynimiz ve iç organlarımız için gerekli olanlar da dahil olmak üzere) kol ve bacaklarımızda toplanır. Böylece güçlü kol ve bacaklara sahip oluruz ki, bu da ya düşmanla savaşmamıza ya da kaçmamıza yardımcı olur.

KIZDIĞIM ZAMAN BEDENİMDE NELER OLUYOR? Kızgınlık yaşayan kişinin bedeninde, bu sebeplerden dolayı yoğun bir enerji oluşur. Öyle ki kişi, bu enerjiyi boşaltmadan kendini rahatlamış hissedemez.

KIZDIĞIM ZAMAN BEDENİMDE NELER OLUYOR? Kızgınlık anında vücudumuzdan tüm fazlalıkları ter veya boşaltım sistemimiz aracılığıyla dışarı atarız. (Böylece kaçmak ya da savaşmak için daha da hafiflemiş oluruz.)

KIZGINLIK KONUSUNDA KENDİMİZE SORMAMIZ GEREKEN BAZI SORULAR Aslında neye kızgınım? Sorun ne ve kimin sorunu? Kimin neden sorumlu olduğunu nasıl ayırt edebilirim? Kızgınlığımı kendimi güçsüz ve çaresiz hissetmeme yol açmadan nasıl ifade edebilirim? Durumumu savunuya ya da saldırıya geçmeden kızgınlığımı nasıl ifade edebilirim? Daha dolaysız ve kararlı olursam ne gibi risk ve kayıplarla karşılaşırım?

KIZGINLIK YAŞARKEN DOĞRU TEPKİLER Öncelikle söz konusu kişiye karşı olumsuz duyguların aktarılmaması için oradan uzaklaşın. Ardından bağırarak, bir yeri yumruklayarak, bir şeyleri fırlatarak, yürüyüp koşarak vb. enerjinizi boşaltın. Olay hakkında sağlıklı bir değerlendirme yapılıp çözüm yollarının aranması ve karşı tarafla konuşun.

KIZGINLIK=İKİNCİL DUYGU 1/8 NEDEN KIZARIZ? KIZGINLIK=İKİNCİL DUYGU 1/8 BİRİNCİL DUYGULAR/ Kıskançlık TEMEL DUYGULAR Yalnızlık Merak Anlaşılmamak 7/8 Beğenilmemek Önemsenmemek Haksızlık Sıkıntı Çaresizlik Değersizlik Üzüntü Başarısızlık Dışlanmak Utanma Reddedilmek

Kendimizi Anlatmanın Yolu: BEN DİLİ Ben Dilinin Üç Ögesi Vardır: Davranışın (olayın) objektif olarak tanımı Duygularınız Davranışın size neye mal olduğu, etkisi (para, zaman, enerji kaybı)

Sen…………….davrandığında Ben………hissediyorum, Çünkü…………………..dolayı En iyi arkadaşlarınızdan birinin hakkınızda dedikodu yaydığını duydunuz. Arkadaşınıza ne derdiniz? Sen…hakkımda dedikodu yaydığında (davranış) Ben…incindim……..…. (duygularım) Çünkü…..sana olan güvenim sarsıldı. (bana verdiği zarar)

Siz televizyon seyrederken kardeşiniz gelip size sormadan kanalı değiştirir. Bunu sıklıkla yapmaktadır. Bana sormadan kanalı değiştirdiğinde (Davranış) Geriliyor, haksızlığa uğramışlık ve çaresizlik hissediyorum (Duygularım) İzlemek istediğim programı kaçırıyorum. (Bana verdiği zarar)

SEN DİLİ VE BEN DİLİNİN KARŞILAŞTIRMASI Davranışa yöneliktir Kendimiz ile ilgili bir şeyler söyler Benlik algısına olumlu etkisi vardır. Söyleyene yardım isteği doğurur. Güvenli insanlar yaratır. Sen Dili Kişiliğe yöneliktir Karşımızdaki ile ilgili bir şeyler söyler Benlik saygısını zedeler ya da tümden yok eder. Öfke ve nefret duyguları oluşturur. Çekingen ya da saldırgan insanlar yaratır.

AYIKLA PİRİNCİN TAŞINI Duygularını benimle paylaştığın için mutlu oldum. Eve zamanında gelmediğinde, benim böyle bir çocuğum olduğu için üzülüyorum. Bizim gibi anne baba zor bulunur. Söylediklerimi ciddiye almadığın zaman müthiş sinirleniyorum. Seni takdir ediyorum. Eşyalarımı kullandıktan sonra yerine koymadığın zaman aradığımı bulamıyor ve kendimi gergin hissediyorum.

SEN DİLİNİ, BEN DİLİNE ÇEVİRME ALIŞTIRMASI SEN DİLİ: Her şeyi ağlayarak istiyorsun. BEN DİLİ: Davranışın tanımlanması: Bir şeyi ağlayarak istediğin zaman… Duygular: gerginleşiyorum ve… Davranışın somut etkisi: ne söylediğini anlayamadığım için de sana yardımcı olamıyorum.

SEN DİLİNİ, BEN DİLİNE ÇEVİRME ALIŞTIRMASI SEN DİLİ: Hiç bir şeyden memnun kalmıyorsun. BEN DİLİ: Davranışın tanımlanması:Yaptığımdan memnun kalmadığında… Duygular: Hevesim kırılıyor… Davranışın somut etkisi Çünkü bunu yapmak için çok uğraşmıştım…

SEN DİLİNİ, BEN DİLİNE ÇEVİRME ALIŞTIRMASI SEN DİLİ: Aynı hatayı her zaman yapıyorsun sonra yine bana gelip anlatıyorsun. BEN DİLİ: Davranışın tanımlanması: Bu konuda seninle daha önce de konuştuğumuz halde yine yaptığını duyunca… Duygular: dikkate alınmadığımı hissediyorum Davranışın somut etkisi: Demek ki boşuna zaman harcamışım, uğraşmışım diye düşünüyorum.

SEN DİLİNİ, BEN DİLİNE ÇEVİRME ALIŞTIRMASI SEN DİLİ: Sürekli konuşuyor kimseye konuşma fırsatı vermiyorsun. BEN DİLİ-1: Davranışın tanımlanması: Söyleyeceklerini bir iki dakika içinde toparlayacak olursan Davranışın somut etkisi: Başkalarının da ne söyleyeceğini Duygular: Merak ediyorum BEN DİLİ-2: Davranışın tanımlanması: Belli ki bu konu hakkında çok söyleyeceğin var ama, Davranışın somut etkisi: Sanırım başkaları da konuşmak için Duygular: Sabırsızlanıyorlar.

SEN DİLİNİ, BEN DİLİNE ÇEVİRME ALIŞTIRMASI SEN DİLİ: Hep geç kalıyorsun. BEN DİLİ: Davranışın tanımlanması: 25 dakikadır bekliyorum. Davranışın somut etkisi: Zamanım boşuna geçti, üşüdüm. Duygular: Önemsenmediğimi hissettim.

“Öfkelenmemize yol açan bir şey olmasına rağmen, şikayetlerimizi açıkça dile getiremezsek, diğerlerinin sempatilerini kazanmak yerine anlayışsızlıkla karşılaşabiliriz. Bu da öfkemizi ve haksızlığa uğramışlık duygumuzu artırmaktan başka işe yaramaz. gerçek sorunlar ise hala tanımlanmamış olur.” Kaynak: DR. Harriet Lerner-Öfke Dansı-Varlık Özel Dizisi 6, Sayı:430-1996

TOLTEK BİLGELERİNİN MUTLULUK FORMÜLÜ 1-Sözlerinize Dikkat Edin 2-Her Şeyi Üzerinize Almayın 3-Varsayımda Bulunmayın 4-Her Zaman Elinizden Gelenin En İyisini Yapın

ZORBALIKLA / MANİPULASYONLA BAŞ ETME TEKNİKLERİ Ben Diliyle kendinizi anlatmak. Üçlü eylem duyurusu yapmak. Kırık Plak tekniği kullanmak. Bunu neden yaptığını ona sormak. Yüzleştirmek. Mizah gücünüzü kullanmak. Aynısını yapmak. (Devam ediyorsa en son çare)

ÜÇLÜ EYLEM DUYURUSU Ben diliyle kendinizi ifade edin. “Daha önce de söylemiştim. Bu iki oldu…” diyerek tekrar ben diliyle söyleyeceklerinizi söyleyin ve “…Eğer bir kez daha bunu yapacak olursan ben de …. yapmak zorunda kalacağım.” diyerek alacağınız önlemi söyleyin ve onu uyarın. Yine aynısını yaparsa dediğinizi yapın.

ÜÇLÜ EYLEM DUYURUSU Örnek Olay Defterimi aldıktan sonra zamanında getirmediğin için iyi çalışamadım ve düşük not aldım. Daha önce de bunu yapmıştın ve sana bu yüzden düşük not aldığımı söylemiştim. Bir kez daha defterimi alıp da zamanında getirmezsen bir daha vermeyeceğim. Bu üç oldu, bundan sonra başkasından defter iste.

KIRIK PLAK TEKNİĞİ Aynı sözcüğü tekrarlayarak söyleyin. ÖRNEK: -Hadi Ali’lere gidelim. -Hayır, gelemem. -Hadisene.. -Amaaan canım hadi gel. -Hayır, gelemem

BUNU NEDEN YAPTIĞINI ONA SORMAK Bu davranışının altındaki gerçek niyetini anlamak için ona bu davranışı neden yaptığını sorun. ÖRNEK: Bunu yapmaktaki amacını bana açıklar mısın? Şimdi sen bu davranışınla bana ne demek istedin? Söylediğini tam olarak anlayamadım. Daha açık konuşur musun?

YÜZLEŞTİRMEK Size yapılmasını istemediğiniz davranışının altındaki asıl niyeti anladığınızı belirterek, metamesajları çözün ve onunla yüzleştirin. ÖRNEK: Sanırım benimle alay ediyorsun. Bunu onun karşısında küçük düşmem için yapıyor olmalısın.

MİZAH GÜCÜNÜZÜ KULLANMAK Yaptığı davranış veya söze esprili bir yanıt vererek durumdan etkilenmemiş gibi yapmak, lafı gediğine koymak. DİKKAT: Karşınızdaki alay ettiğinizi zannedip olayı tırmandırabilir. Bu nedenle içten, samimi ve kinsiz olduğunuzu hissettirin.

Mizah gücünüzü kullanın: HAZIRCEVAP BALIKÇI Bir arkadaşımla balık almaya gittiğimizde, arkadaşım kovanın içinde yüzüp çırpınan balıklara bakıp, -Bunlar taze mi? diye sormuştu. Balıkçı da cevabı hemen yapıştırdı: -Yok abla, pil takıp oynatıyoruz.´

Yararlanılan Kaynaklar: Winpeace Barış Eğitimi- Barış Bireyde Başlar