Aktif Yaşlanmanın Değerlendirilmesinin Önemi: Ekonomik ve Toplumsal Kazançlar Doç. Dr. İlhan Dülger 30 Kasım 2012 Gaziantep – AB Grundtvig İzleme Toplantısı

Toplam Nüfus içinde Yaşlı Nüfus Artışı

Yaşlıların Yaşlanması Devri Yaklaşıyor: 80+ Yaşlar Gençlerin topluma bağımlılık oranında düşme Yaşlıların topluma bağımlılık oranında yükselme 80+ yaş «Çok Yaşlı Toplum Krizi» dönemi: - Aktif İşgücü (15-64) oranında düşme - Aktif Yaşlılık (65 – 79) oranında yükselme - Emekli nüfus oranında yükselme - 80+ yaş nüfus, 65+ yaş nüfusun iki misli

(-15 yaş) & (64+ yaş) = Bağımlılık Oranları Türkiye 1990 2015 -15 Yaş Nüfus % 65 % 45 64+ Yaş Nüfus % 60 % 69

80+ Yaşlar için Bazı Öncelikler Yaşlı Sağlığı merkezleri, yaşlı/aile hekimleri, hastanelerde geriatri girişleri… Uzun Süreli Yaşlı Bakımı Sigortası (% 0.97 – 2.0. arası bir maliyetle 10. sigorta kolu) Evde Bakım Hasta ve yatalaklar için Tıbbi Bakım Evleri Toplumsal destek ve yardım programları

Kısa ve Uzun Vadede Dünyada Yaşlanma YAŞ YAPISINDA KAYMA Şu anda gelişmiş ve gelişmekte olanlarda en hızlı artış 64+ Şu anda dünyada artık (ortalamada) işgücü orta yaşa giriyor (45 - 59) (2030’da Türkiye %26.8 ile en yükseklerden) Şu anda dünyada emekliler aktif yaşlanma dönemindeler (65-80/85) 2025’te dünya nüfus artışı % 0.86’ya düşecek 2050’de dünya nüfus artışı % 0.30’a düşecek 2050 +‘de toplam dünya nüfusunda azalma başlayacak

Yaşlılık Politikaları Kapsamı Ne Olmalı Yalnızca maddi yardım değil Yalnızca sağlık hizmeti değil Toplumda “yaşlılık farkındalığı” gelişmesi Aktif yaşlanmada “faal” kavramı nedir? İş gücü piyasası ve uygun çalışma İhtiyaçları doğrultusunda tercih yapabilmek (meraklar/hobi, eğitim, kendini gerçekleştirme) Gönüllü faaliyetlerde bulunma, etkin olma Beden hareketi bilinci, düzenli fırsat kullanımı Meslekte birikimini aktarma kanalları Örgütlü, kurumsal faaliyetlere katılma Tüm politika kararlarına yaşlı katılımı aranması

2010 Avrupa 65+ yaş nüfus % 22 2012 Avrupa Aktif Yaşlanma ve Nesillerarası Dayanışma Yılı Yaşlanmakta olan İşgücünün Temel İhtiyaçları Eurofound - Avrupa Çalışma Koşulları Anketi (EWCS) toplumun Aktif Yaşlı gücünü değerlendirmesi Emeklilik yaşının 70’e alınması Emeklilik yaşı kademe ve aylık seçenekleri verilmesi Emekliliğe kademeli geçiş seçenekleri «köprü istihdam» Kısmî zamanlı çalışmanın düzenlenmesi ve kısa işler çalışma saatleri esnekliği ile daha uzun süre günlük çalışma Yaşlı çalışanın deneyimlerinin genç çalışanlara aktarılması düzenlemesi İş ve meslek gelişmeleri karşısında HİE fırsatları Yeni teknolojilere uyum Eğitimi

İnsanın En Verimli Yaşı : 57 Çıkardığı işi en az maliyetle en etkili yapmak Riski hesaplayabilmek Kararlarda isabet Bilgi, birikim ve deneyimi birleştirmek Birikim gereken işlerde 2 – 10 kişinin yerini tutabilmek Yaşam sıkıntıları azaldığı için rahat çalışmak İşinin, mesleğinin önemini fark /idrak etmiş olmak Kalan zamanını yüksek verimde kullanma isteği Öz-disiplin geliştirmiş olmak Program ve zamanlama alışkanlıkları gelişmiş olmak Ödül ve Nobeller yaşı 50+

Kuşaklararası Dayanışma Toplumda gelenek, görenek, kurum Ülkede «Toplumsal Sözleşme» Anayasal «sosyal devlet» ve «sosyal haklar» temelinde «sosyal uzlaşma» Kuşaklararası Dayanışma = Sosyal Güvenlik Sistemi, Emeklilik Hakkı Aktif İşgücünün emekli nüfusa gelir güvencesi için kamu harcamalarına katılması, sürekliliği. SÜRDÜREBİLİRLİĞİ ???? 10 milyon emekli (6,2 milyonu erken emekli) 2011’de 91,6 milyar TL sadece emekli aylığı

Türkiye’de Toplumsal Yaşlılık 2011-12 yıl ortası itibariyle Türkiye Nüfusu 73 723 000 65+ yaşlı nüfus: % 7,5 5 530 000 (yeşil kartlı) Emekli nüfus: 9 582 000 Karşılama oranı: 1.67 kişi Sigortalı Faal Sigortalı nüfus: 14 316 000 (4,5 kişi) % 83 Karşılama oranı: 2.83 kişi Nüfus Sigortalı Bağımlıları: 35 613 000 Sosyal güvencesiz : 11 533 000 yeşil kartlı %17 Hiç güvencesiz: 1 000 000

Türkiye Emekli Profili Araştırması 2010 Mevcut Emeklilerin Emekli Oldukları Yaş 50 yaş altı % 62.2 50 - 60 yaşlar arası % 34.8 60 + yaş % 3.0 Emekli aylığı alanların yaşı: 55 - 65 arası % 47.7   Emeklinin bakmakla yükümlü olduğu çocuk sayısı 1-3 çocuk % 61.4 4+ çocuk % 11.2 Bakmakla yükümlü olduğu çocukları iş bulamayan 1-3 çocuk % 55.7 4+ çocuk % 4.8  Emekli aylıklarını yeterli bulmayan % 95.7

Türkiye Emekli Profili Araştırması 2010 Kendi evinde oturan % 66.7 Dengeli beslenmeyen % 81.9 Düzenli spor - hareket yapmayan % 94.7 Sürekli bir hastalığı olan % 47.7 Borcu olan % 74.3 Bir işte çalışmadığını söyleyen % 89.3 İlerde evde bakım isteyen % 90.4 --------------------------------- 2011’de 91,6 milyar TL sadece emekli aylığı ödendi.

2011 TÜİK Yaşam Memnuniyeti & Eurobarometer Araştırmaları 64+ Yaşlar Türkiye % 20 emekli aylığından memnun % 47.8 mutlu % 72.9 umutlu % 49 torun bakıyor % 40 ailesine maddi destek aktarıyor % 96.7 toplumsal baskı ile karşılaşmıyor % 34 emeklilikten sonra çalışmayı istiyor % 5 gönüllü çalışma yapıyor Değerler: sağlık % 85.6, sevgi % 7.54, para % 4, iş-başarı % 0 Hayatında en önemli kişi: çocukl %19.7, eş % 6.5, torun %5

Eğer Ortalama Yaşta Vefat Ederseniz Emekli Aylığı ile Yaşama Süreniz Avrupa’da, emekli aylığı ile yaşama süresi 12 - 15 yıl (Son yıllarda işsizlik nedeniyle daha yukarı yaşlar işten çıkarıldılar) Ortalama emeklilik yaşı 65, ortalama yaşama süresi de 77-80 Almanya’da emeklilik yaşı 65, yaşama süresi 77 (12 yıl) En uzun Fransa’da emeklilik yaşı 60, yaşama süresi 78 (18 yıl) Türkiye’de emeklilerin % 62.2’si, 38 -50 yaş arasında emekli Ortalama yaşama süresi 74. % 62.2’nin emekli aylığı ile yaşama süresi (36 – 24 yıl) % 34.8’in emekli aylığı ile yaşama süresi (24 – 14 yıl) % 3.0’ün emekli aylığı ile yaşama süresi (14 yıl) Not: Halen kadınlarda 47, erkeklerde 49 yaşta emeklilik imkânı var 65 yaşın tam uygulanması 2030’u aşacak.

Ekonomik Yaşlanma = Emeklilik = Kayıplar Dönemi Kuşaklararası İstismar Ekonomisinde Türkiye’de ekonomik yaşlanma 50 yaşın altında Devlet Gelirlerine yüklenen Emeklilik Yapısı : Esasen Vergi Yükü Esasen gençlerin önünü kesiyor, işsizlik, sigortasızlık, düşük ücret, göç, beyin göçü İşverene, gençler üzerinden destekleme

Avrupa – Avusturalya (IFA) Yaşlının aile ilişkileri Günlük işlerinde gençlere yaşlıların yardımı % 76 Günlük işlerinde gençlerin yaşlılara yardımı %34 Hanehalkı 50 yaş üzeri olan evler Avustralya’da 36 % Avrupa’da 21 % çocuklarına para aktarımında bulunuyor Çocuklarına yapılan para aktarımlarının % 65’i hediye ediliyor, % 35’i borç veriliyor Hanehalkı 50 yaş üzeri olan evlerin Avusturalya’da % 8’i, Avrupa’da % 3’ü çocuklarından para desteği alıyor

UZUN YAŞAMA Zorunluluğu Karşısında ÇÖZÜM NEDİR? Çözüm: İlâve uzun yıllar için felsefe, kullanım tarzları, teşkilatlanma Yan Çözüm: Bilim ve Tıp Asıl Çözüm: Uzun yaşamaya - bireysel bakış açımızı oluşturmak - bireysel hedef(ler)imizi koyabilmek

Aktif Yaşlanma Yıllarını 2010 – 2035 yılları arasında yaşamak: Bir KUTLAMA Bir BARIŞÇI MEYDAN OKUMA