KKHA Korunma ve Kontrol İlkeleri Dr. Nazif ELALDI www.sunumerkezi.com Herkes için Her şey Cumhuriyet Üniversitesi, Tıp Fakültesi, Klinik Mikrobiyoloji ve Enfeksiyon Hastalıkları, Sivas

Modern yoğun bakım tekniklerine rağmen VHA’lar önemli mortalite nedeni !!! Hastalara ait enfekte doku veya vücut sıvılarına temas ile bulaş var Literatürde önemli sayıda hastane kaynaklı olgu var Hasta yakınları ve sağlık personeli korunması önemli VHA olgularında; -Hasta yönetimi eksiksiz yapılmalı -İzolasyon önlemleri eksiksiz alınmalı

Dubai Rashid Hastanesi Epidemisi (1979) Bir indeks KKHA olgusunu takiben 5 nozokomiyal sağlık personeli olgusu, 2 sağlık personeli EKSİTUS İlk hasta bir ameliyat hemşiresi, indeks olgunun kan ve vücut salgıları ile temasa ilaveten, ölmeden önce hastaya ağızdan-ağıza resüsitasyon yapmış (eksitus); İkinci hasta bir anestezist, indeks olguyu ölmeden önce intübe etmiş (yaşıyor); Suleiman MN, et al. Lancet 1980; 2: 939-41

Dubai Rashid Hastanesi Epidemisi (1979) Üçüncü hasta bir tercüman, indeks olgu ile temas öyküsü yok, sadece hasta ile aynı ortamda bulunmuş (yaşıyor); Dördüncü hasta bir öğrenci hemşire, indeks olgu ile direkt teması var, olgunun ölmesini takiben morga gönderilmeden önce örtülerle sarıp hazırlamış (eksitus); Beşinci hasta bir doktor, indeks olgu ile direkt temas etmiş (yaşıyor). Suleiman MN, et al. Lancet 1980; 2: 939-41

Tygerberg Hastanesi Epidemisi (1984) Bir indeks KKHA olgusunu takiben 7 nozokomiyal sağlık personeli olgusu İndeks olgu ile birlikte 1 sağlık personeli EKSİTUS Epidemi bariyer önlemleri ile durdurulmuş van Eeden PJ, et al. S Afr Med J. 1985 Nov 9;68(10):711-7

Tygerberg Hastanesi Epidemisi (1984) İlk hasta bir doktor, hasta ile teması yok, sadece hastanın bulunduğu odayı ziyaret etmiş, (eksitus) İkinci hasta altı hemşireden ilki, servis sorumlusu, indeks olgu ile teması yok, (yaşıyor) İkinci hemşire indeks olgu ile temas etmiş, eline iğne batmış, (yaşıyor) Üçüncü hemşire indeks olgu ile temas etmiş, eline iğne batmış, (yaşıyor) van Eeden PJ, et al. S Afr Med J. 1985 Nov 9;68(10):711-7

Tygerberg Hastanesi Epidemisi (1984) Dördüncü hemşire indeks olgu ile temas etmiş, (yaşıyor) Beşinci hemşire indeks olgu ile temas etmemiş, sadece hastanın bulunduğu odanın açıldığı koridorda görev yapmış, hasta odasına girmemiş, indeks olguya ait atık torbası ile temas etmiş, (yaşıyor) Altıncı hemşire, indeks olguya ilaveten nozokomiyal olguların hepsi ile temas etmiş, eline iğne batmış, (yaşıyor) van Eeden PJ, et al. S Afr Med J. 1985 Nov 9;68(10):711-7

Tygerberg Hastanesi Epidemisi (1984) - 3’ ü iğne batması toplam 9 yaralanma saptanmış 3’ ünde KKHA gelişmiş - İğne batmasının yarattığı morbidite 3/9 (%33) - 46 hemorrajik hasta teması saptanmış 4’ ünde KKHA gelişmiş - İnfektivite oranı 4/46 (%8.7) - Toplam 459 KKHA hastası ile temas öyküsü saptanmış - Yaklaşık infektivite oranı 7/459 (%1.5)

Hastane Yönetiminin Görevleri* KKHA vaka tanımlarına uyan hastalar için uygun hasta odaları hazırlanmalı KKHA konusunda, hastane çalışanlarının eğitimi ve enfeksiyon kontrolü için bir ekip oluşturulmalı Uygun yerlere uyarıcı levha asılmalı Ziyaretçilerin hasta ile teması önlenmeli, gerekirse kontrollü ziyarete izin verilmeli * Sağlık Bakanlığı 23.07.2004 tarihli genelge Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinde Vaka Yönetimi ve İzolasyon Önlemleri

HASTANELERİN YAPMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR (2) Hastane Yönetiminin Görevleri (2) HASTANELERİN YAPMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR (2) Evrensel korunma önlemleri için gerekli olan malzemeler (eldiven, maske, gözlük, önlük vb.) eksiksiz olarak tedarik edilmeli Hasta odalarının, malzemelerin ve hastaya ait dışkı, idrar ve vücut sıvılarının uygun dezenfeksiyon ve atılımı sağlanmalı * Sağlık Bakanlığı 23.07.2004 tarihli genelge Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinde Vaka Yönetimi ve İzolasyon Önlemleri

HASTANELERİN YAPMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR (3) Hastane Yönetiminin Görevleri (3) HASTANELERİN YAPMASI GEREKEN ÇALIŞMALAR (3) Hastaların, gerek hastane içi gerekse hastane dışı nakillerinde gerekli önlemler alınmalı Hastalıktan ölenler, usulüne uygun olarak yıkanmalı, kefenlenmeli ve durumdan il sağlık müdürlükleri haberdar edilmeli * Sağlık Bakanlığı 23.07.2004 tarihli genelge Kırım-Kongo Kanamalı Ateşinde Vaka Yönetimi ve İzolasyon Önlemleri

KKHA İzolasyon Hastalar izolasyon odalarına alınmalı Anteroom (hol?) olmalı İzolasyon odası yoksa Tuvaletli tek oda Koğuşsa uzak bir köşe Ya da diğer sağlık işlemlerinden ayrı bir bölme Havalandırma olmamalı Etrafında güvenlik oluşturulmalı

Anteroom’da Olması Gerekenler -Rutin hasta bakımında gerekli olan; Önlük Maske Eldiven -El yıkama için lavabo -Dezenfeksiyon için gerekli solüsyonlar -İlaçlar (acil ilaçlar, analjezik,antb. vs) -Test için ağzı kapaklı tüpler

Evrensel Önlemler CDC Evrensel önlemleri geliştirdi (1987) HICPAC, ABD’ de uygulamaya başladı (1995) Hastalara ait - Kan - Vücut sıvıları (semen, vajinal sekresyonlar, BOS v.b.) - Dokular potansiyel infeksiyöz

Bariyer Önlemleri El yıkama Eldiven giyme Maske takma Gözlük (invaziv işlemde) Koruyucu giysi İğne uçları ve kesici alet güvenliği Yüzey, çarşaf vb temizliği İnvaziv işlemler azaltılmalı

Dezenfeksiyon 1 -Mümkünse disposable malzemeler kullanılmalı - Enfekte atıklar ve tekrar kullanılmayacak olan malzemeler yakılarak imha edilmeli -Dezenfeksiyon işlemlerinde; -Günlük çamaşır suyu çözeltileri -Gulataraldehid (%2) -Sabun -Deterjanlar -Su kullanılabilir -CCHFV için etkililer

Dezenfeksiyon 2 Antiseptik olarak; Ellerin dekontaminasyonunda; -Korhekzidin veya iyot bileşikleri de kullanılabilir Ellerin dekontaminasyonunda; -Klorhekzidinli % 70’lik izopropil alkol kullanılabilir

Dezenfeksiyon 3 Çamaşır suyundan dezenfeksiyon amacıyla çözelti hazırlamak için; -%5 klor içeren hazır çamaşır suyundan; -1/10 (%0.5) (1 birim % 5’lik çmşr suyu, 9 birim su) -1/100 (%0.05) (1 birim % 5'lik çmşr suyu 99 birim su) -Çözeltiler günlük olarak hazırlanıp kullanılmalı

Dezenfeksiyon 4 1/10 (%0.5)’ luk Çamaşır suyu; Hasta nakli yapılan araçlar Hastaya ait vücut sıvıları, idrar ve dışkı Cesetlerin yıkanmasından sonra ceset dezenfeksiyonunda kullanılmalı Çözeltinin gözlere ve deriye teması önlenmeli

Dezenfeksiyon 5 1/100 (%0.05)’ lük Çamaşır suyu; Yüzeylerin Tıbbi malzemelerin Hastaya ait malzemelerin (yatak vs.) Tekrar kullanılabilen malzemelerin (elbise, eldiven, çizme, termometre, steteskop vb.) dezenfeksiyonunda kullanılmalı

Sterilizasyon Otoklav Kaynatma (20 dk) (uygun malzemeler)

Koruyucu giysi Hastaya bakım veren tüm sağlık personeli Hastanın atıkları ve giysilerini temizleyen personel Hastanın testlerini yapan lab. personeli Tıbbi atık personeli Cenazeyle uğraşanlar Aile üyeleri

Hastalara ait sekresyon, çıkartılar ve diğer vücut sıvıları atılmadan önce mutlaka 1/10’ luk klor içeren çamaşır çözeltisi ile en az 5 dk muamele edilmeli Hastaların ve personelin kullandığı disposable çamaşır, çarşaf, önlük ve eldiven gibi materyeller çift torbaya konmalı, dışarıdaki torba dezenfekte edilmeli Hastalara kullanılan kateter vb gibi tıbbi aletler dezenfektan içeren sert plastik kutulara konmalı, kutunun dışı dezenfekte edilmeli

Enfekte Materyale Temas Varsa (1) Kaza ile iğne batması söz konusu olursa; -O bölgeye % 70’lik alkol 20-30 saniye uygulanır -Sonra sabunlu su ile yıkanır -Hızlı akan su altında 20-30 saniye kadar tutulur Hastanın kan ve vücut sıvılarına temas olması halinde; -O bölge sabunlu su ile iyice yıkanır Göze enfekte materyel sıçramışsa; -Göz temiz su ile iyice yıkanır

Enfekte Materyale Temas Varsa (2) İnfekte kan ve doku teması varsa; -Ateş ve diğer belirtiler yönünden üç hafta takip -Ateş günde iki defa ölçülmeli -Ateş 38,3°C veya üzerinde ise Tedavi? Şüpheli veya doğrulanmış olgu ile temas sonrasında ribavirin proflaksisi uygulanabilir 4 x 0.5 gr/ 7gün oral

Laboratuvar Önlemleri (1) Laboratuvar personeli uyarılmalı Personel evrensel önlemlere uymalı Tanı amacıyla kan ve doku örnekleri alınırken ve laboratuvara yollanırken korunma önlemleri alınmalı Mümkünse testler güvenlik kabinleri içinde yapılmalı (Güvenlik seviyesi II) Serumlar etrafa sıçratılmamalı

Laboratuvar Önlemleri (2) Test serumları işlemden önce Triton (R) X-100 ile muamele edilmeli Kan yaymaları tespit edilmişse zararsız Rutin testler otomatize sistemler ile yapılmalı Rutin dezenfeksiyon işlemleri uygulanmalı

Cenazelerin Hazırlanması ve Gömülmesinde Yaklaşım (1) Hasta öldüğünde temas en aza indirilmeli Cenazeyi hazırlayacak olan kişi koruyucu önlemler (plastik önlük, kalın eldiven, maske, gözlük vb.) almalı Ceset yıkandıktan sonra 1/10'luk çamaşır suyu çözeltisi ile spreylenmeli, varsa ceset torbasına konarak kapatılmalı ve 1/10'luk çamaşır suyu çözeltisi ile tekrar spreylenmeli

Cenazelerin Hazırlanması ve Gömülmesinde Yaklaşım (2) Ceset torbası yoksa, iki katlı pamuklu bir bez ile sarılmalı ve 1/10'luk çamaşır suyu çözeltisi ile tekrar muamele edilmeli, plastik bir malzeme ile sarılmalı, tabutlanmalı, mühürlenmeli Cenazeleri taşıyanlara da gerekli koruyucu önlemler aldırılmalı Tabutun açılmasına müsaade edilmemeli Yapılanların gerekçesi vefat eden kişinin yakınlarına anlatılmalı Mezarın derinliği en az 2 metre olmalı ve cenazeler tabutla gömülmeli

Sahada Alınması Gereken Önlemler (1) Kene olan alanlardan kaçınmalı Kaçınılamıyorsa belli aralıklarla vücut kene varlığı için kontrol edilmeli Kene yapışmış ise varsa penset ile yavaşça çıkarılmalı, yoksa eldiven ile bir kerede çıkartılmalı Piknikten dönüldüğünde vücut kontrol edilmeli

Sahada Alınması Gereken Önlemler (2) Sahada çizme giyilmeli Pantolon paçaları çorap içine alınmalı Belirli aralıklarla hayvanlar akarisitlerle ilaçlanmalı Repellentler (böcek kaçırıcı ilaçlar), insan ve hayvanlarda deriye sürülebilen maddeler Sahada insektisit uygulamaları Biyolojik yöntemler

KKHA Aşısı ? CCHFV’ ye karşı fare beyninden izole edilen virusun formalin ile inaktivasyonuyla elde edilmiş bir aşı var Doğu Avrupa’da (Bulgaristan) kullanılmış olmasına rağmen etkinliği ve emniyeti tartışmalı

Teşekkürler www.sunumerkezi.com Herkes için Her şey