PARA

Para Nasıl Ortaya Çıktı? Takas Ekonomisi İlk toplulukların ekonomisi takasa dayanmak zorundaydı. Rastlantı Sorunu Tarafların karşılıklı olarak birbirlerinin takas etmek istediği mala ihtiyaç duyması, oldukça düşük bir olasılık Ekonominin belli bir boyutun üzerine çıkabilmesi

Bu şekilde elde edilen metaya PARA denir Takas probleminin çözümü, yaygın kullanımı olan bir metanın, tüketim için değil, başka bir metayla tekrar takas etmek için elde edilmesidir Bu şekilde elde edilen metaya PARA denir PARA, rastlantı problemini çözer

Bir toplulukta birden fazla sayıda meta PARA işlevini görebilir PARA olarak kabul gören metanın değeri, öncekine göre (yeni bir işlev kazandığı için) bir miktar artar. Bir toplulukta birden fazla sayıda meta PARA işlevini görebilir PARA işlevini gören meta veya metalara özel isimler verilmesi, niteliklerinin sözleşmelerle belirtilmesi gerekmez Aynı topluluk farklı zamanlarda, farklı metaları PARA olarak kullanabilir Örneğin, sigaranın para olarak işlev kazandığı bir hapishanede, bir paket sigaranın değeri, 100 g şekerden, 120 g şekere çıkabilir. Tek bir para biriminin olması gerekmez, genellikle güçlü bir para biriminin yanında, daha zayıf ikinci bir para birimi de bulunur. Örnek : Aztekler : Kahve çekirdeği ve pamuklu kumaş Avrasya uygarlıkları : Altın ve gümüş

PARA devlet veya bir başka otoritenin iradesi ile yaratılamaz, bir tasarımın sonucu değildir. Ekonomik faaliyeti yürüten birimlerin tercihleri ile kendiliğinden ve önceden belirlenemez bir şekilde ortaya çıkar. PARA kavramı bireyler arasında “güvene” değil, takasa, bir başka deyişle “güvensizliğe” dayanır. Üzerinde bir takım şekil ve rakamların olduğu kağıt parçalarının kendiliğinden -herhangi bir özgür toplulukta- değerli olarak kabul edilmesi mümkün değildir, bir örneği yoktur. Tarih boyunca ortaya çıkmış paraların ortak özellikleri Herkes kullanabilir Taşınabilir Bölünebilir Dayanıklı Değeri istikrarlı PARA kavramı bireyler arasında “güvene” değil, takasa, bir başka deyişle “güvensizliğe” dayanır.

Piyasada kendiliğinden oluşan para(lar), doğası gereği esnektir, değeri düşer ve yükselir, yeri geldiğinde diğer paralarla ikame edilir Merkez bankası ve karşılıksız kağıt para için gösterilen en önemli gerekçe, “madeni para”nın esnekliğinin olmamasıdır. Aslında otoritenin yaptığı önce doğal parayı kontrol ederek esnekliğini yok etmek, sonra da bunu bahane ederek tamamen kendi kontrolünde kağıt parayı basmak

İŞBÖLÜMÜ BÜYÜK TOPLULUKLAR İşbölümü olan büyük topluluk = MEDENİYET PARA İŞBÖLÜMÜ İŞBÖLÜMÜ BÜYÜK TOPLULUKLAR İşbölümü olan büyük topluluk = MEDENİYET dolayısıyla; PARA = MEDENİYET Para medeniyetin ve toplumun en önemli unsuru ise, paranın özgürlüğü, toplumun özgürlüğü – özgürlük Para toplumun en önemli unsuru olması özelliği ile otoritenin ilgisini çeker. Tarih boyunca otoriteler hep parayı kontrol etmeye çalışmışlardır.

PARA SPEKTRUMU Tam Kontrol Sıfır Kontrol Özel darphanelerde özgürce basılabilen madeni para, parayla ilgili herhangi bir kanun yok, serbest ekonomi Komuta ekonomisi, para yok veya anlamsız Kısmen karşılıklı kağıt para, yarı-serbest ekonomi Sol tarafa örnek olarak orta çağ/yeniçağ batı avrupa ekonomileri, sağ tarafa örnek olarak İnka medeniyeti, SSCB gösterilebilir. Araya ise 20yy dünya ekonomisi örnek olabilir. (ABD dahil)

Değerli deniz kabukları, değerli kuş tüyleri, buğday, kahve çekirdekleri.... Tarih boyunca çeşitli uygarlıklarda pek çok meta para olarak kullanılmıştır :Bu metaların ortak özelliği değerli olmaları, ve aşağı-yukarı herkes tarafından kullanılmaları idi

İnsanlığın uzun tarihi sonucunda para olmasında karar kıldığı metalar : Altın ve Gümüş Altın çok az bulunan, çıkartılması çok zor olan, ve bu nedenle değerinin hızlı düşmesi zor olan bir metal. Bu para olarak, bir değer saklama aracı olma özeşliğini güçlendiriyor. Altının alım gücü Roma döneminden bu yana aşağı yukarı aynıdır. Altın (ziynet eşyası ve kullanışlı bir metal) ve Gümüş (kullanışlı bir metal)

Sarraflar değerli metallerin standart hale getirilmiş ünitelerini basarak bildiğimiz madeni paranın ortaya çıkmasını sağladılar. Bugün kullandığımız bütün para isimleri aslında ağırlık birimleri, örnek : pound, mark Veya zamanın güvenilir darphanelerinin isimleridir: örnek : dolar

Banknotların Ortaya Çıkışı 1) Madeni paraların taşınması zor, bulundurulması riskliydi. İnsanlar bu yüzden paralarını makbuz karşılığında sarraflara (bankalara) emanet ediyorlardı. 2) İnsanlar yaptıkları alışverişlerde bu makbuzları kullanmaya başladılar 3) Nihayetinde banknot diyebileceğimiz emanet makbuzları, piyasada metalin kendisiymiş gibi dolaşmaya başladı.

KISMİ KARŞILIKLI BANKACILIĞIN DOĞUŞU Zamanla sarraflar makbuz sahiplerinin nadiren gelip karşılığı olan metalleri talep ettiklerini keşfettiler. ÖYLEYSE Karşılığı olmadan da bu makbuzlardan üretebilirlerdi. Karşılığı olmayan makbuzlar basarak piyasaya sürebilirlerdi. Bunun en güvenli yolu makbuzları (yani banknotları) faiz karşılığı ödünç vermekti. Sarraflar bu şekilde gerçekte var olmayan altın karşılığında faiz geliri elde etmeye başladılar

BANKA YA DA SARRAFIN RİSKİ Makbuz (banknot) sahipleri aynı anda gelip karşılık talep etmemeliler (bankaya hücum) Aksi takdirde Banka iflas eder Sarraf / bankanın iş modeli, makbuz sahiplerinin aynı anda gelip karşılık talep etmemelerine dayanır. Çünkü hiçbir zaman bütün makbuzların karşılığı yoktur. Makbuz sahiplerinin aynı anda karşılık talep etmeleri gerçekleşebilir bir senaryodur. Herhangi bir nedenle, banka bir kişiye karşı yükümlülüğünü yerine getiremezse, yani banknot karşılığı altın ödeyemezse, bu haber yayılacak, diğer kişiler de bankaya koşarak makbuzlarının karşılığını isteyecektir. Buna “bankaya hücum” denir.

Bankaya hücum doğal olarak her zaman bankanın iflası ile sonuçlanır. Üstelik kriz diğer bankalara da yayılır, onlar da iflas ederler. Tarihte pek çok “bankaya hücum” olayı yaşanmıştır.

Hollanda Lale Krizi 1637-1637, İngiltere South Sea Krizi 1717-1719, Fransız Missisipi Krizi 1717-1720, Napolyon sonrası bunalım 1815-1830, Büyük Bunalım 1929-1939, Northern Rock Bankası 2007 ............ .......... ...............

İki çözüm : * Mevduat Sigortası * Merkez Bankası

İLK MERKEZ BANKASI 1694 yılında İskoç asıllı bir bankacı olan William Patterson, Bank of England'ı kurararak ilk merkez bankası uygulamasını gerçekleştirir William Patterson

Bank of england - 1694 Kral bir önceki borçlarını ödeyemediğinden kendisi borç senedi çıkaramıyor. İsyanla karşılaşmamak için vergi de salamıyor. Banka, krala ihtiyacı olan borcu, bir takım koşullar ve tavizler karşılığı sağlıyor. Banka, kralın borç senetleri karşılığı banknotlar basarak piyasaya sürüyor. 1694 yılında İngiltere'de durum : Kral III. William'ın Fransa ile yaklaşan savaş için paraya ihtiyacı vardır. Kasada hiç para yoktur ve kral bir önceki borç senetlerini ödeyemediği için halka veya bankalara borçlanamamaktadır. Yeni vergiler salarsa isyanla karşılaşabilir.

Önce Londra’da, daha sonra tüm ülkede geçerli olmak üzere, banknot basma tekeli Bank of England’a veriliyor Banka haddinden fazla banknot basıyor, iki sene içinde banknotlar karşılığı olmadığı anlaşılınca iflas ediyor. Kral buna karşılık ilk “banka tatilini” ilan ediyor. Banknot karşılığı altın ödemelerini belli bir süre için askıya alıyor.

Paranın üzerinde bu kağıdın sahibine 5 pound (altın) ödeneceği yazıyor

1716'da Fransa Merkez Bankası, 1893'de İtalya Merkez Bankası, 1876 Alman Merkez Bankası Reichsbank vs... İngiltere Merkez Bankası bundan sonra kurulucak tüm merkez bankaları için bir örnek oluşturuyor.

* İngiltere örneğinde güçlü bir merkezi devlet, büyük bir devlet bürokrasisi, yüksek gümrük vergileri ile korunan yerel ekonomi, ve yine İngiltere örneğinde bir merkez bankası * Zayıf bir merkezi devlet, merkeze göre güçlü eyaletler, merkez bankasız, gümrüksüz serbest ticaret ABD'de ise merkez bankası kurma çalışmaları başından beri olaylı geçiyor. Amerika'nın kuruluş aşamasında iki görüş hakim: Hamilton * jefferson

Amerikan İç Savaşı (1861 – 1865) sorunu silahla çözüyor…….. İki grup arasındaki kutuplaşma daha sonra Amerikan İç Savaşı (1861 – 1865) ile su yüzüne çıkacak ve silahla merkezi devletten yana çözülecektir. Bu savaşın söz edilmeyen en önemli nedeni, merkezi devletin, güney eyaletlerine büyük külfet getirecek şekilde gümrük vergilerini artırma isteğidir.

Büyük muhalefete rağmen, ilk Amerikan Merkez Bankası, İngiltere örneği ile 1791 yılında 20 yıllık yetki ile kuruluyor. Yetki 1816'da yenileniyor Bugün de ayakta olan İlk Amerikan Merkez Bankası binası

Jackson “Şeytan'ın bankasını kapatıyor” Demokrat Parti Afişi ABD'nin 7. başkanı Andrew Jackson yetkinin üçüncü defa yenilenmesine şiddetle karşı çıkıyor. 1829-1837 arasındaki başkanlığında en önemli konulardan biri merkez bankasının kapatılması oluyor. Bugünkü Demokrat Parti'nin de kurucusu olan Jackson'a göre merkez bankası kapatılmalı idi, çünkü : Ulusun finansal gücünü sadece bir kurumun elinde topluyordu Hükümeti yabancı güçlerin kontrolüne açık bırakıyordu Sadece zengini daha da zenginleştirmeye yarıyordu Meclis üyeleri üzerinde çok büyük bir baskı oluşturuyordu Güney ve batı eyaletlerinin pahasına Kuzeydoğu’yu zenginleştiriyordu Jackson “Şeytan'ın bankasını kapatıyor”

“Şu küçük bankalar da çok karşılıksız para basıyorlar canım!” 1913'te bugünkü Amerikan Merkez Bankası, yani “FED” (Federal Reserve) kanunu geçiyor ve FED doları “yasal para” olarak kabul ediliyor Bu arada Başkan Lincoln Döneminde “Ulusal Bankacılık Kanunu” ile bankacılıkta tekelleşmenin ilk adımları atılıyor. (1863-1864) “Şu küçük bankalar da çok karşılıksız para basıyorlar canım!” 1907’de yaşanan büyük bir “bankaya hücum” olayını ünlü bankacı J. P. Morgan kendi parasını kullanarak daha büyük bir krize dönüşmeden önlüyor. (yani kendisi gibi diğer bankacıları kurtarıyor) Bu olay, yakın zaman sonra kurulacak merkez bankası için bir gerekçe gibi kullanılıyor

Amerikan Merkez Bankası : FED Sistem kamu çıkarı gözetilerek düzenlenmiş gibi gözükse de gerçekte: Yönetim kurulu her zaman bankacılar arasından veya yakın kişilerden seçiliyor. Hissedarların doğrudan pek bir karı olmuyor ama, Merkez Bankasının politikalarını önceden bilerek, hatta kimi zaman bunları belirleyerek piyasada kendilerine avantaj sağlıyorlar En önemlisi, bankalar sıkıştıkları zaman ihtiyaç duydukları nakdi Merkez Bankası'ndan elde ederek, kısmi karşılıklı bankacılık sistemini sürdürme imkanını buluyorlar. FED'in yönetim kurulu Başkan tarafından atanıyor. Hisseleri bankalara ait. FED'in karı büyük bölümü hazineye kalacak şekilde hissedar bankalar ile hazine arasında paylaştırılıyor.

Merkez Bankaları kısmi karşılıklı bankacılık sistemine destek olarak para hacminin sürekli şişmesine yol açıyor.

* Ahmet Bey vadesiz hesabına 1000 TL yatırıyor KISMİ KARŞILIKLI BANKACILIK SİSTEMİ : * Ahmet Bey vadesiz hesabına 1000 TL yatırıyor Ahmet Bey'e bir çek defteri veriliyor Banka, paranın 900 TL'sini Kemal Bey'e %9 faizle borç veriyor, ve kasasında her ihtimale karşılık 100 TL bırakıyor. Ahmet Bey çocuğunun okul borcu için 1000 TL'lik bir çek kesiyor. Gerçekteki 1000 TL paraya karşılık piyasada şu anda 900 TL kağıt para ve 1000 TL çek olmak üzere 1900 TL var. Para arzında %90'lık artış Kemal Bey 900 TL'yi kendi bankasına yatırıyor. Banka 900 TL'nin 90 TL'sini kasasında alıkoyarak 810 TL'sini Ayşe Hanım'a borç veriyor. Ayrıca Kemal Bey de hesabına karşılık borçlu olduğu Mustafa Bey'e 900 TL'lik bir çek kesiyor. Piyasadaki para arzı 810 TL daha arttı. 1900 + 810 = 2710 TL ............. En sonda para arzı 10.000 TL’ye kadar çıkabilir

Modern ekonomilerde kullanılan paranın %97'si bankalar tarafından yaratılan kaydi paradır.

ABD 1774 – 2010 fiyat endeksi

Yatırımcılar doğal olarak yatırım mallarını talep ederler. KONJONKTÜR DALGALANMASI Merkez Bankasının kredi faizlerini yapay olarak düşürmesi, veya piyasaya karşılıksız para sürmesi, yatırımcılarda para bolluğu olarak algılanır. Yatırımcılar bu sanal bolluğa aldanarak uzun vadeli yatırımlara girişirler. Yatırımcılar doğal olarak yatırım mallarını talep ederler. Ancak tüketiciler de aynı malları talep etmektedirler. Yatırım mallarının fiyatları yükselir. Yatırımcılar yükselen maliyetleri karşılayabilmek için bankalara kredi talebinde bulunurlar. Faizler yükselir. Artık yatırımlar karlı olmaktan çıkmıştır. Yatırımcılar iflaslarını açıklarlar. Piyasada kriz başlar

Merkez Bankalarının Sorunu : Altın Geçtiğimiz yüzyılın başına kadar merkez bankaları her ne kadar banknot basma yetkisini ellerine almışlarsa da, banknotlar karşısında altın ödeme yükümlülükleri devam etmektedir. 20 yy'in başından itibaren merkez bankalarının mücadelesi banknotlar karşılığında altın bulundurma yükümlülüğünden kurtularak karşılıksız para basabilme yönünde oluyor.

%100 Altın 1914- Özel bankaların banknot karşılığı altın ödeme zorunluluğu kaldırılıyor 1923 – Kıta Avrupa'sı tamamen, İngiltere kısmen altın standardının dışına çıkıyor 1931 – İngiltere tamamen altın standardının dışına çıkıyor 1933 - ABD kendi vatandaşları için banknot karşılığı altın ödemesini durduruyor, vatandaşların altın bulundurmasını yasaklıyor 1945- Altının fiyatı sabitleniyor, ABD dolar karşılığı altın ödeme sözünde devam ediyor. Dünya paraları dolar vasıtası ile kısmen altına bağlı * 1914'e kadar dünyada tek bir para geçerli: altın (dolar : 1/20 ounce - pound : ¼ ounce) * 1914-1918 : Altın Standardı terk ediliyor Savaşın başlaması ile ABD hariç bütün ülkeler muazzam miktarda banknot basmaya başlarlar. Avrupa hükümetleri önce bankaların banknot karşılığı altın verme zorunluluğunu kaldırıyor. Bankaların kasasındaki mevcut altınlar devlet tarafından haczediliyor. Altın paranın ortadan kalkması nedeni ile ülkeler arası ticaret durma noktasına geliyor * 1922-1931 : Dolar - Pound Standardı Avrupa hükümetleri kasalarında bulundurdukları pound kadar kendi banknotlarını basabiliyorlar. Britanya kasasında tuttuğu altın ve dolar kadar pound basabiliyor ABD dolarının karşılığı ise tamamen altın. * 1931-1945 : Dalgalanan kağıt paralar dönemi 1931'de İngiltere altın standartının tamamen dışına çıkıyor. Ülkeler arası ticaret sekteye uğruyor, İkinci Dünya savaşı öncesi gerginlikler körükleniyor 1933 ABD altın standardından çıkıyor ABD vatandaşlarına dolar karşılığı altın ödemesini durduruyor. Vatandaşların altınları düşük fiyattan haczediliyor ve altın bulundurmaları yasaklanıyor. Mevduata devlet sigortası getiriliyor * 1945 – 1971 Bretton Woods Dönemi Dolar yabancı hükümetler için altınla değiştirilebiliyor. Altının fiyatı 1 ons altın = 35 dolar şeklinde sabitleniyor. Diğer hükümetler kasalarındaki dolar karşılığında kendi paralarını basıyorlar. * 1971 : Nixon altın gişesini kapatıyor ABD durmadan para basarak Avrupa'dan ithalat yapıyor. Avrupa biriken 90 milyar dolar karşılığı altın talep ediyor. Bunun karşılığında ABD'nin altını yok. Başkan Nixon tek taraflı olarak artık dolar karşılığı yabancı hükümetlere altın vermeyeceğini ilan ediyor. Altının fiyatı 200 dolara sıçrıyor * 1973 - ........ Dalgalı Kur Dönemi Dünyadaki hiçbir paranın karşılığında altın yok. Altının bağlayıcılığından yoksun olan hükümetler büyük miktarda para basıyorlar. Enflasyon yükseliyor. Bu sistemin yürüyebilmesi için bütün hükümetlerin birbirleri ile orantılı olarak para basmaları gerekir. Yoksa halk daha istikrarlı olan paraya doğru kaçabilir. Bu yüzden merkez bankaları sürekli koordine halindedir. Bugün için merkez bankaları ve hükümetlerin hayali, bu koordinasyona da gerek bırakmayacak, bütün dünyada geçerli tek bir kağıt para sistemine geçilmesidir. 1971- ABD dolar karşılığı altın ödeme sözünden vazgeçiyor, hiçbir paranın altın ile bağı kalmıyor % 0 Altın

* 1973 - ........ Dalgalı Kur Dönemi Bu sistemin yürüyebilmesi için bütün hükümetlerin birbirleri ile orantılı olarak para basmaları gerekir. Aksi takdirde ülkelerin dış ticaretlerinde dengesizlikler doğar ve aynı zamanda insanlar daha istikrarlı olan paraya doğru kaçarlar. Bu yüzden merkez bankaları sürekli koordine halindedir. Bugün için merkez bankaları ve hükümetlerin hayali, bu koordinasyona da gerek bırakmayacak, bütün dünyada geçerli tek bir kağıt para sistemine geçilmesidir. (“kur savaşları- 2. dünya savaşı öncesi dönem)

Medvedev ilk “milletlerüstü para”yı halka tanıtıyor : “ G-8 zirvesinde ruble dahil yeni rezerv paraların kullanımının yanısıra milletlerüstü yeni bir paranın kullanımını da tartıştık” Medvedev, 10 Temmuz 2009

Merkez bankaları kendilerini “enflasyon savaşçıları” olarak tanıtır, ve enflasyondan dolayı halkı suçlarlar. Gerçekte ise para arzını şişirerek enflasyona yol açan kendileridir. Normal bir ekonomide üretim arttığı için fiyatlar düşer, merkez bankaları olan ekonomilerde ise para arzı üretim artışından fazla olduğu için fiyatlar yükselir. FED'in açıklamasına göre misyonu: “minimum işsizlik, sabit fiyatlar ve makul istikrarlı faiz hadleri için ulusun para politikasını belirlemek.”

Ekonomide devletin payı %5'lerden %40'lara çıkıyor. 1914 Enflasyon Ekonomide devletin payı %5'lerden %40'lara çıkıyor. Vergiler %2-3'lerden %40'lara yükseliyor Kamu borçları birikiyor Klasik ekonomi unutuluyor. Bundan sonra ekonomi sosyal bir bilim değil, sadece az sayıda uzmanın anlayabileceği, kendine göre bir dili olan matematiksel / istatiksel bir bilimdir Altının paranın kağıt para ile ikamesi 1941 1971

OTORİTE PARAYLA NASIL OYNAR? * darphane tekelleştirilir (özel darphaneler yasaklanır) * darphane hizmeti pahalılaştırılır * paraya ağırlığı yerine başka bir isim verilir * piyasadaki ikinci paranın değeri birinci paraya göre sabitlenir. Böylece paranın aslında belli bir ağırlıkta metal olduğu algısı değiştirilir, paraya verilen isim daha da öne çıkar. * paranın saflığı düşürülür * ikinci para piyasadan kendiliğinden silinir * kısmi karşılıklı bankacılık devreye girer * devlet bankalardan karşılıksız kağıt para borç alır * bankaların kriz zamanlarında karşılık ödeme zorunluluğu kaldırılır * banknot basma işi tekelleştirilir (merkez bankası) * özel bankalar kasalarındaki altınları, merkez bankasına devrederler * halkta altının ilkel olduğu algısı oluşturulur., altın unutturulur * halkın elindeki altın haczedilir, altın bulundurmak yasaklanır * ülkelerarası altın standardı kaldırılır * sabit kur uygulamasına geçilir. (1971-1973). İthalat izne bağlanır, yabancı paralar yasaklanır…….. * darphane tekelleştiriliyor * darphane hizmeti pahalılaştırlıyor * paraya ağırlığı yerine başka bir isim veriliyor * piyasadaki ikinci paranın değeri ana paranın değerine göre sabitlenir. Böylece paranın aslında belli bir ağırlıkta metal olduğu algısı değiştirilir, paraya verilen isim daha da öne çıkar. * paranın saflığı düşürülüyor *ikinci paranın değeri ana paranın değerine göre belirlendiğinden, pahalı kalır. Piyasadan silinir * oluşan enflasyonu halktan gizlemek için fiyat kontrolune başlanır * bu sırada kısmi karşılıklı bankacılık devreye girer. * paranın saflığını düşürerek gelinebilecek noktanın sonuna gelinmiştir, devlet bankalardan karşılıksız kağıt para borç alır. * bankaların kriz zamanlarında metal ödeme zorunluluğu kaldırılır (amerikada 1812'den beri defalarca) * bankaların kendi kendilerine para basıp dağıtmamaları için para basma işi tekelleştirilir. (merkez bankası) * özel bankalar resmi olarak geçerli kağıt prarayı ulaşmak için kasalarındaki altınları, merkez bankasına verirler. Halkta altının ilkel olduğu algısı oluşturulur. * özel bankalar, kasalarında verdikleri borçalara karşılık olarak bulundurmak zorunda oldukları altını da bundan sonra merkez bankasında bulundurmak zorundadırlar * halk altını unutmuş tur, bütün altınını hükümete vermesi söylenir, altını haczedilir, altın bulundurmak yasaklanır * ülkeler arasında kağıt paralar geçerli olmadığı için altınla işlem yapılır. Yani ülkeler arasındaaltın hala geçerlidir. * fazla enflasyon yapan ülke altın kaybetmeye başlar, bu yüzden bütün ülkeler aynı anda enflasyon yapmalıdır * bu da zor olduğundan altın standardı kaldırılır * halkın kağıda güveni kalmaz, altın rakip olarak ortaya çıkar, bu yüzden altın bulundurulması yasaklanır * artık hükümet sınırsız enflasyona geçebilir, ancak bundan önce rakip ülkelerin parasına karşı değer kaybetme olayı var. Sabit kur uygulamasına geçilir. (1971-1973) . İthalat izne bağlanır, yabancı paralar yasaklanır.

1971 Nixon altın gişesini kapatıyor İki soru : Banknotların altınla zayıf da olsa 1971'e kadar mevcut olan bağı koparıldıktan sonra; * milli paraların kullanımı neden devam ediyor? * uluslararası para dolara güven neden devam ediyor? Bu soruların cevabı, güven değil, insanların ne için ceplerinde nakit (para) bulundurdukları ile ilgilidir. İnsanlar günlük, sıcak ihtiyaçlarını giderebilmek için nakit bulundururlar.

* ABD’nin dünyanın en büyük ticari partneri olması. * Enerji İhtiyacı * ABD’nin dünyanın en büyük ticari partneri olması. Petrol (silah zoru ile) yalnızca dolar ile satıldığından dolayı, dünyanın bütün ülkeleri kasalarında her daim doları hazır etmek zorundadırlar. Dolayısı ile altın gişesinin kapatılması doların konumunu değiştirmemiştir. Söz konusu milletler olunca, “ her an ortaya çıkabilecek “ ihtiyaç, enerji, yani petroldür (TC'nin 2010 yılında Merkez Bankasındaki rezerv dolar miktarı 70 milyar dolardan fazladır.) (Kissinger : petrolu kontrol ederseniz, bütün devletleri, gıdayı kontrol ederseniz bütün insanları kontrol edersiniz)

1975 ABD’de altın serbest bırakılıyor 1914- Özel bankaların banknot karşılığı altın ödeme zorunluluğu kaldırılıyor 1923 – Kıta Avrupa'sında bazı ülkeler tamamen, İngiltere kısmen altın standardının dışına çıkıyor 1931 – Avrupa tamamen altın standardının dışına çıkıyor 1933 - ABD kendi vatandaşları için banknot karşılığı altın ödemesini durduruyor 1945- Altının fiyatı sabitleniyor, ABD dolar karşılığı altın ödeme sözünde devam ediyor. Dünya paraları dolar vasıtası ile kısmen altına bağlı The price of gold from the Treasury for international transactions was thereafter raised to $35 an ounce (20 dolardan) 1971- ABD dolar karşılığı altın ödeme sözünden vazgeçiyor, hiçbir paranın altın ile bağı kalmıyor 1973 petrol krizi 1975 ABD’de altın serbest bırakılıyor % 0 Altın

* Devletin ekonomideki payının %50’lere ulaşması “ milli paraların kullanımı neden devam ediyor?” * Devletin kasasında altın yerine dolar bulundurması * Devletin ekonomideki payının %50’lere ulaşması * Kağıt para alternatiflerinin yokedilmesi * Kağıt paradaki erimenin (enflasyonun) %10'un altında tutarak dikkatin alternatiflere yönelmesinin engellenmesi Banknotların tamamen altına bağlı olduğu 20 yy başı ile sonu arasında devletlerin ekonomideki payı önemsiz seviyelerden ekonominin %50'si seviyelerine gelmiştir. Dolayısı ile, her an devletle ekonomik bir ilişkiye girilebileceğinden “devletin para”sını vatandaşlar her zaman ceplerinde hazır bulundurmak bir mecburiyettir. Devletler banknotların en büyük rakibi olan altının bulundurulmasını bir dönem yasaklamışlar, bir dönem fiyatını kanunla sabitlemişler, ve bu şekilde altını unutturmakta kısmen başarılı olmuşlardır. Merkez bankaları çeşitli piyasa hileleri (ör: altın kiralama, altın bankaları vs) ile altının fiyatını baskılamışlar, ve bu şekilde altınla ilgili beklentileri kırmışlardır.

Dünyayı büyük bir köy gibi düşündüğümüzde, ülke sınırları içinde paramızı nasıl merkez bankamız basıyorsa, dünya çapında da ABD basar . Yani ABD köyümüzün merkez bankasıdır, ve hareket tarzı kendi yerel merkez bankamıza benzer.

ABD banknotlarını kullanmaya devam etmemiz için şunlar önemlidir; * ABD doları çok değer kaybetmemeli ve dikkatimiz dolar alternatiflerine yönelmemeli * Petrolun dolarla satılması ve petrole olan bağımlılığımızın devam etmesi * ABD ekonomisinin (dünya ticaretindeki payının) nispi büyüklüğünün devam etmesi (doların değer kaybetmemesi için çok fazla dolar basılmaması gerekiyor)

REZERV PARA BİRİMLERİ 95 97 99 01 03 05 07 09 US dollar 59.0% 65.2% 70.9% 70.7% 65.8% 66.4% 64.1% 62.2% Euro 17.9% 19.8% 25.3% 24.3% 26.3% 27.3% Pound sterling 2.1% 2.6% 2.9% 2.7% 3.6% 4.7% 4.3% Japanese yen 6.8% 5.8% 6.4% 5.2% 4.1% 3.7% 3.0% German mark 15.8% 14.5% French franc 2.4% 1.4% Swiss franc 0.3% 0.4% 0.2% 0.1% Other 13.6% 10.2% 1.6% 1.2% 1.9% 1.8% 3.1%

İthalat için dolar ödemesi SÖMÜRGELER ABD bütçe açıkları Ticaret fazlası dolar ALMANYA ABD devlet tahvilleri CİN JAPONYA $$$ S ARABİST. v.d. ABD halkı Müttefik Ülkeler İthalat için dolar ödemesi KÜRESEL SERMAYE ?

KÜMÜLATİF CARİ AÇIK (TOPLAM CARİ AÇIK)

ABD 7335 İSPANYA 773 İNGİLTERE 695 AVUSTRALYA 529 MEKSİKA 263 İTALYA KUMULATİF CARİ AÇIK LİGİ ABD 7335 İSPANYA 773 İNGİLTERE 695 AVUSTRALYA 529 MEKSİKA 263 İTALYA 262 YUNANİSTAN 249 BREZİLYA 220 TÜRKİYE 192 PORTEKİZ 187 POLONYA 182

ABD HANGİ ÜLKELERE BORÇLU ? (MİLYAR DOLAR) ÇİN 847 JAPONYA 821 İNGİLTERE 374 PETROL İHR. 223 OFF-SHORE BANK. 150 (Her Çin köylüsü ABD'ye 1000 dolar borç vermiş)

KİŞİBAŞI CARİ AÇIK

AMERİKAN ASKERİ ÜSLERİ Toplam : Resmi olarak 120 ülkede 720'den fazla üs. 325.000 askerin 75.000'i Almanya'da, 40.000'i Japonya'da, 40.000'i Kore'de

SORUN * ABD açıkları büyüyor, ABD sürekli para basıyor * ABD dolara bağımlı, dolar çökerse ABD ekonomisi de çöker

SORULAR Son 20 yılda merkez bankalarının özerkleşmelerinin sebebi nedir? Ortak bir dünya parası? Bunun ABD'ye etkileri? Ortak para, ortak – tek bir dünya devleti anlamına gelir mi? ABD daha ne kadar dolar basacak?

Petrol yerine hangi enerji ikame edilecek, ve bu enerjinin kontrolü yine ABD'de olacak mı? Küresel ısınma iddiasının ABD hakimiyeti ile ilgisi var mı? Petrolun bittiği iddiasının ABD hakimiyeti ile ilgisi var mı? Devletlerin birbirleri ile ticaretlerinde dolar yerine kendi para birimlerini kullanmak için yaptıkları anlaşmaların ne gibi sonuçları olabilir?

GSMH içinde faiz ödemelerinin payı Tarihçi Niall Ferguson’a göre, devletler, faiz ödemeleri gelirlerinin belli bir seviyesine ulaştığında önceden hiç sinyal vermeden çöküyorlar GSMH içinde faiz ödemelerinin payı

Krallar ve Soylular arasındaki mücadele BURAYA NASIL GELİNDİ ? Krallar ve Soylular arasındaki mücadele 13-14. yy. İngiltere, Fransa merkezi devletleri 15. yy. İspanya birleşiyor 17 yy. Mutlak monarşiler, merkezi bürokrasi, 1848-1871 İsviçre birliği, İtalyan birliği, Alman birliği 1861-1933 ABD merkezi devleti 1992 – Avrupa Birliği, tek para, tek devlet 2007 – Merkez bankaları arasındaki görüşmeler, tek para birimi, tek dünya devleti ? MS 1000 MERKEZİLEŞME

Merkez Bankası Kağıt Para MERKEZİ DEVLET MERKEZİ KANUN MERKEZİ PARA Parlamento: Kağıt Kanun Merkez Bankası Kağıt Para MERKEZİ EĞİTİM Üniversite finansı, devlet okulları

Asker bedava, savaş masraflarını halk ödüyor DEMOKRATİKLEŞME SAVAŞ Halkın katılımı yerine, 4 senede bir göstermelik olarak “onayının” alınması Savaş sırasında alınan önlemler MERKEZİLEŞME

* Kağıt para, enflasyonla belirli kesimlerin soyulması BATININ GERİLEMESİ * Birey yerine toplum, bireysel irade yerine kolektivizm * Kağıt para, enflasyonla belirli kesimlerin soyulması * Savaş dönemi dışında da devlet borçlu * Devlet milli gelirin büyük bölümüne el koyuyor (%3'ten - %50'ye) * Vergi oranları yükseliyor (%5'lerden %50'lere) * Doğrudan vergiler

* Devlet hayatın her alanına giriyor, akla gelebilecek her konuda düzenlemeler yapıyor. * Uzun vade yerine kısa vade tercih ediliyor * Aile geriliyor * Çocuklar kolektif hale geliyor (SSK; devlet okulları vs.) * Doğum oranı düşüyor * Suç artıyor, suçlular cezalandırılmıyor

* Zorunlu askerlik * Savunma harcamaları iki katına çıkıyor * Devlet-vatandaş ilişkisi sözleşmeye dayanan bir ilişki yerine baba-çocuk ilişkisine dönüşüyor, kişilerin yerine devlet karar veriyor * Özgürlükler kısıtlanıyor