İstanbul Üniversitesi Eğitim Uygulama ve Araştırma Merkezi Aile Danışmanlığı Sertifika Programı Çocuk Hukuku 09 Şubat- 07 Ağustos 2013 Dönemi

Sorumlu Olunan Kaynaklar Prof. Dr. Rona Serozan, Çocuk Hukuku, Beta Basım Yayım Dağıtım A.Ş., İstanbul, 2000. Derste anlatılan notlar. Power Point Dökümanları

Ders İçeriği Çocuk Hukuku Çocuk Kimdir? Uluslararası Belgelerde ve Anayasalarda Çocuk Hakları Çocuklara ayrımcılık yapma yasağı Çocuğun yararının önceliği Çocuğun kendisi ile ilgili işlerde söz sahibi olma hakkı Kamu Hukukunda Çocuğun Korunması Kötü muameleye karşı korunma Çocuğun baştan çıkma tehlikesine karşı korunması Suçlanan çocuğun sanık ve hükümlü olarak korunması Medeni Hukukta Çocuğun Korunması

Ders İçeriği Çocuğun hak ve fiil ehliyeti Çocuğun başkasına zarar verici eylemlerden sorumluluğu Çocuğun kişiliğinin korunması Çocuğun hukuki kimliği ve özellikleri: ad, ikametgah, vatandaşlık, hısımlık, nafaka, mirasçılık, nüfus kağıtları, cinsiyet. Çocuğun nişanlanması ve evlenme Evlat Edinme Velayet Korunmaya Muhtaç Çocuk Çocuğun Eğitimi Çalışan Çocuğun Korunması Çocuk İstismarı

ÇOCUK İSTİSMARI VE İHMALİ

ÇOCUK TBMM’nin 1994’te onayladığı B.M. Çocuk Hakları Sözleşmesinin birinci maddesi 0-18 yaş arası insanın çocuk olarak kabul edildiğini söyler.

ÇOCUK İSTİSMARI 1985 Dünya Sağlık Örgütü tarafından yapılan tanımda çocuk istismarı, çocuğa yönelik bir yetişkin, toplum yada ülkesi tarafından çocuğun sağlığını, fiziksel ve psikososyal gelişimini olumsuz yönde etkileyen, bilerek ya da bilmeyerek yapılan davranışlar olarak kabul edilmiştir

ÇOCUK İHMALİ Çocuğun ruhsal ve bedensel gelişimi için gerekli olan ihtiyaçların karşılanmamasıdır.

Fiziksel istismar Cinsel istismar Duygusal istismar İhmal İSTİSMAR TÜRLERİ Fiziksel istismar Cinsel istismar Duygusal istismar İhmal

İSTİSMAR TÜRLERİ Fiziksel İstismar; çocuğun kaza dışı, fiziksel açıdan zarar görmesi ve bedensel bütünlüğünün bozulmasıdır En yaygın ve belirlenmesi en kolay istismar tipidir

fiziksel istismar ekimoz yumuşak doku hasarı yanıklar haşlanmalar kemik, eklem, beyin ve göz hasarı iç organ hasarları gelişme gerilikleri zehirlenmeler

İşkence gördüğü, hastane raporunda tecavüze uğradığı haberiyle kamuoyunu ayağa kaldıran, üzüntüye boğan 17 aylık N.N.B.

İSTİSMAR TÜRLERİ Cinsel İstismar; psikolojik gelişimini tamamlamamış çocuğun cinsel haz amacıyla zorla yada ikna edilerek cinsel etkileşime maruz kalması Saptanması en zor olan ve çoğunlukla gizli kalan bu istismar tipi kısa ve uzun dönem etkileri açısından önemlidir.

Cinsel İstismar Temas içermeyen istismar -cinsel öneri -seksi konuşma -seksi yorumlarda bulunma -teşhircilik Röntgencilik  Cinsel organlara dokunma

Cinsel İstismar Oral seks -oral-vajinal -oral-penil -oral-anal İnterfemoral ilşki Çocuğun bacakları arasına penisin yerleştirilmesi

Cinsel İstismar Cinsel penetrasyon -anal -genital -parmak -cisim Cinsel sömürü -çocuk pornografisi -çocuk fuhuşu

Çocuğumu Cinsel İstismardan Korumak İçin Ne Yapmalıyım? Yasaklamayın, bilinçlendirin Ebeveynler `koruyucu, bağımlı` ve `otoriter, reddedici ` tutumlardan kaçınarak çocuğun bireyselliğini ve özgüven gelişimini destekleyici yaklaşımlarda bulunmalıdır. Çocuğunuzun kötülükler karşısında `hayır` diyebilme refleksini geliştirmeye çalışın

8 yaşındaki çocuk dayak ve tecavüzle komaya girdi Doktorlar vücudunda ütü yanıkları ve darp izleri bulunan çocuğun işkence gördüğünü, defalarca tecavüze uğradığını belirledi

ensest Aralarındaki akrabalık ilişkileri nedeniyle yasalar yada gelenekler tarafından evlenmeleri yasaklanan kişiler arasındaki cinsel ilişki. Tüm cinsel istismar olgularının1/6’sı ensest olgularıdır

İSTİSMAR TÜRLERİ Duygusal İstismar; çocuk ve gençlerin kendilerini etkileyen tutum ve davranışlara maruz kalarak veya gereksindikleri ilgi, sevgi bakımından mahrum bırakılarak toplumsal ve bilimsel standartlara göre psikolojik hasara uğratılmaları durumu

duygusal istismar sürekli alay etme yok sayma aşağılama tepkisiz kalma aşırı beklenti aşırı koruma yüze şiddet terk etme aşırı otorite

İSTİSMAR TÜRLERİ İhmal; çocuğa bakmakla yükümlü kişinin bu yükümlülüğünü yerine getirmemesi, çocuğu fiziksel ve duygusal olarak ihmal etmesi, temel gereksinimlerini ve bakımını sağlamaması

İhmal çeşitleri fiziksel ihmal; bakımsızlıktan kaynaklanan pişikler, kirli ve uygunsuz giysiler, beslenme yetersizlikleri, organik nedeni olmayan gelişme geriliği duygusal ihmal; uyarılma, olanak, özendirme eksikliğinden kaynaklanan gelişim eksikliği ile davranış bozukluğu ve büyüme geriliği

Çocuklar fiziksel ve cinsel saldırı kurbanı Adli Tıp`a bir yılda yapılan 230 başvuru arasında, `oynarken düştü`, ya da `zehirlendi` diye getirilen 51 çocuğun, aslında cinsel ve fiziksel istismara uğradığı ortaya çıktı..

Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Adli Tıp Ana Bilim Dalı Başkanı ve Adli Bilimciler Derneği Başkanı Prof Dr. Hamit Hancı, erken yaşta evlendirmek ve başlık parası isteminin de çocuk istismarı olduğunu söyledi.

TEHLİKE ALTINDA OLAN ÇOCUKLAR 1-Bir yetişkinin koruma ve bakımı altında olmayan çocuklar             —anne babası ölmüş çocuklar             —anne baba tarafından terkedilmiş çocuklar 2-İhmal edilen ve toplumsal tehlikelere, suça ve kötü alışkanlıklara karşı korumasız bırakılan çocuklar             —sokak çocukları             —suç örgütlerince kullanılan ve fuhuşa sürüklenen çocuklar

TEHLİKE ALTINDA OLAN ÇOCUKLAR 3-İstismar edilen çocuklar 4-Savaş ve terör ortamında bulunan çocuklar 5-Hayatta kalabilmesi için gerekli ihtiyaçların karşılanmasından yoksun bırakılan çocuklar (sağlık, eğitim, bakım ve barınma) 6-İşkence, zulüm ve insan onuruna aykırı davranışlara maruz kalan çocuklar 7-Yaşamakta olduğu ülkede yasal ve idari engel bulunan azınlıklara mensup çocuklar 8-Mülteci çocuklar

İSTİSMAR VE İHMAL NEDENLERİ 1.Sosyolojik nedenler ekonomik nedenler yeterli sosyal desteğin olmaması çocuk yetiştirme biçimleri medya madde bağımlılığı

İSTİSMAR VE İHMAL NEDENLERİ 2-Psikolojik nedenler bağlanma kuramı; anne çocuk yada çocuğun bakımını sağlayan kişi çocuk arasında kurulan ilişki, çocuğun ileriki yıllarında yada yetişkinlikte diğer insanlarla kurulan ilişkiler üzerinde çok derin bir etkiye sahiptir ailedeki ruh hastalıkları ailedeki sosyal becerilerin ve eğitimin zayıf olması çocuğa ilişkin özellikler aile özellikleri

Çocuğu İstismar Edenlerin Hukuki Sorumluluğu Türk Hukuk Sisteminde Çocukların Korunmasına dair düzenlemeler tek bir başlık altında toplanmamıştır. 0l.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu , 527l sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu, Ceza ve Güvenlik Tedbirlerinin İnfazı Hakkında kanun ile l4.07.2005tarihinde yürürlüğe giren 5395 sayılı ‘Çocuk Koruma Kanunu’ nda çocuklara ilişkin düzenlemeler yer almaktadır

Çocuğu İstismar Edenlerin Hukuki Sorumluluğu Çocukların korunmasına ilişkin kurallar başta Anayasa’da yer alan temel ilkelerle düzenlenmiştir. Çocuğun bir kişi olarak toplum içindeki statüsü ise Medeni Kanunla belirlenir.Çocuk haklarının ihlali halinde uygulanacak müeyyideler Türk Ceza Kanunda yer almaktadır. İhlalin önlenmesi ve olumsuz sonuçlarının ortadan kaldırılmasına ilişkin düzenlemeler ise Sosyal Hizmetler Çocuk Esirgeme kanunu, Çocuk Koruma Kanunu, Ailenin Korunmasına Dair kanun, Aile Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yargılama Usulleri Hakkında kanun, İş Kanunu, Basın Kanunu, Çocukları Muzır Neşriyattan Koruma Yasası, İcra İflas Yasası, İlköğretim ve Eğitim Kanunu, Milli Eğitim Temel Kanunu, ve daha pek çok yasa ve yönetmeliklerde yer almaktadır.

Çocuğu İstismar Edenlerin Hukuki Sorumluluğu Ayrıca Anayasa’nın 90. maddesine göre, Usulüne göre yürürlüğe konulmuş Milletlerarası antlaşmalar kanun hükmündedir. Uluslar arası alanda Çocukların Anayasa’sı olan B.M. Çocuk Haklarına Dair Sözleşme ve bu sözleşmeye ek protokoller Türkiye tarafından imzalanmış ve onaylanmıştır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 1. İlke: Tüm dünya çocukları bu bildirgedeki haklardan din, dil, ırk, renk, cinsiyet, milliyet, mülkiyet, siyasi, sosyal sınıf ayırımı yapılmaksızın yararlanmalıdır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 2. İlke: Çocuklar özel olarak korunmalı, yasa ve gerekli kurumların yardımı ile fiziksel, zihinsel, ahlaki, ruhsal ve toplumsal olarak sağlıklı normal koşullar altında özgür ve onurunun zedelenmeyecek şekilde yetişmesi sağlanmalıdır. Bu amaçla çıkarılacak yasalarda çocuğun en yüksek çıkarları gözetilmelidir

Çocuk Hakları Bildirgesi 3. İlke: Her çocuğun doğduğu anda bir adı ve bir devletin vatandaşı olma hakkı vardır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 4. İlke: Çocuklar sosyal güvenlikten yararlanmalı, sağlıklı bir biçimde büyümesi için kendisine ve annesine doğum öncesi ve sonrası özel bakım ve korunma sağlanmalıdır. Çocuklara yeterli beslenme, barınma, dinlenme, oyun olanakları ile gerekli tıbbi bakım sağlanmalıdır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 5. İlke: Fiziksel, zihinsel ya da sosyal bakımdan özürlü çocuğa gerekli tedavi, eğitim ve bakım sağlanmalıdır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 6. İlke: Çocuğun kişiliğini geliştirmesi için anlayış ve sevgiye gereksinimi vardır. Anne ve babasının bakımı ve sorumluluğu altında her durumda bir sevgi ve güvenlik ortamında yetişmelidir. Küçük yaşlarda çocuğu annesinden ayırmamak için bütün olanaklar kullanılmalıdır. Ailesi ve yeterli maddi desteği olmayan çocuklara özel bakım sağlamak toplumun ve kurumların görevidir. Çocuk sayısı fazla olan ailelere devlet yardımı yapılmalıdır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 7. İlke: Genel kültür ve yeteneklerini, bireysel karar verme gücü, ahlaki ve toplumsal sorumluluğu geliştirecek ve topluma yararlı bir üye olmasını sağlayacak eğitim hakkı verilmelidir. Bu eğitimde sorumluluk önce ailenin olmalıdır. Eğitimin ilk aşamaları parasız ve zorunlu olmalıdır.

Çocuk Hakları Bildirgesi 8. İlke: Çocuk her koşulda koruma ve kurtarma olanaklarından ilk yararlananlar arasında olmalıdır. .

Çocuk Hakları Bildirgesi 9. İlke: Çocuklar her türlü istismar, ihmal, ve sömürüye karşı korunmalı ve hiçbir şekilde ticaret konusu olmamalıdır. Çocuk uygun bir asgari yaştan önce çalıştırılmayacak, sağlığını ve eğitimini tehlikeye sokacak fiziksel, zihinsel ve ahlaki gelişmesini engelleyecek bir işe girmeye zorlanmayacak ve izin verilmeyecektir

Çocuk Hakları Bildirgesi 10. İlke: Çocuk ırk, din ya da başka bir ayrımcılığı teşvik eden uygulamalardan korunacaktır. Anlayış, hoşgörü, insanlar arası dostluk, barış ve evrensel kardeşlik ortamında enerji ve yeteneklerini diğer insanların hizmetine sunulması gerektiği bilinciyle yetiştirilmelidir.

İnsanlığa karşı diğer suçlar, TCK.mad.77/f Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları  Çocuklara karşı işlenen suçlar Soykırım, TCK.mad.76/e İnsanlığa karşı diğer suçlar, TCK.mad.77/f İnsan (çocuk ) Ticareti, TCK.mad.80/3 Çocuk Öldürme, TCK.mad.82/ d-e Çocuklar üzerinde bilimsel deney, TCK.mad.90.3

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları ve Numaraları  Çocuğa işkence, TCK.mad.94/2-a Neticesi sebebi ile ağırlaşmış işkence, TCK mad.95 1- e,2-e Eziyet, Madde.96 Koruma, Gözetim, Yardım, Bildirim Yükümlülüğünü İhlali, TCK.mad.97 Cinsel Saldırı, TCK. mad.

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Çocukların Cinsel İstismarı, TCK.mad.103 Reşit Olmayanla Cinsel İlişki.TCK.mad.104 Yardım ve Bildirim Yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, TCK. mad. 98 Hürriyetten yoksun bırakma, TCK. mad. 109 Eğitim ve Öğretimin Engellenmesi, TCK.mad.112

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Çocuğa Yağma, TCK. mad. 149/e Çocuk Düşürtme, TCK.mad.99/6 Müstehcenlik, TCK.mad.226 Fuhuş, TCK.mad.227 Çocuklara kumar oynatmak, TCK.mad.228 Dilencilik, TCK.mad.229

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Çocuğun soy bağını değiştirme, TCK.231 Kötü Muamele, TCK. mad. 232 Aile Hukukundan kaynaklanan yükümlülüğün ihlali, TCK.mad.233 Çocuğun kaçırılması ve alıkonması, TCK.mad.234 Kanuna aykırı Eğitim kurumu, TCK.mad.263.

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Suçu bildirmeme, TCK.mad.278. İşlenmekte olan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. İşlenmiş olmakla birlikte, sebebiyet verdiği neticelerin sınırlandırılması halen mümkün bulunan bir suçu yetkili makamlara bildirmeyen kişi, yukarıdaki fıkra hükmüne göre cezalandırılır. Mağdur 15 yaşını bitirmemiş bir çocuk olması durumunda verilecek ceza yarı oranında arttırılır.

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Kamu görevlisinin suçu bildirmemesi, TCK.mad.279 (1) Kamu adına soruşturma ve kovuşturmayı gerektiren bir suçun işlendiğini görevi ile bağlantılı olarak öğrenip de yetkili makamlara bildirimde bulunmayı ihmal eden veya bu hususta gecikme gösteren kamu görevlisi altı aydan iki yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Suçun Adli kolluk görevi yapan kişi tarafından işlenmesi halinde, verilecek ceza yarı oranında arttırılır.

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Çocuğun AİLE İÇİNDE Korunması, İdaresi altında kişilerin (bakıcı, eğitici, öğretici, aile bireyleri) ihmal ve istismarı, 5237 sayılı ve 01.06.2005 tarihinde yürürlüğe giren Yeni TÜRK CEZA KANUNDA sekizinci Bölümde “Aile Düzenine karşı suçlar” başlığı altında düzenlenmiştir Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi, TCK.mad.280.

Madde.280 Sağlık mesleği mensuplarının suçu bildirmemesi (1) Görevini yaptığı sırada bir suçun işlendiği yönünde bir belirti ile karşılaşmasına rağmen, durumu yetkili makamlara bildirmeyen veya bu hususta gecikme gösteren sağlık mesleği mensubu 1 yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır. (2) Sağlık mesleği mensubu değiminden tabip, diş tabibi, eczacı, ebe, hemşire ve sağlık hizmeti veren diğer kişiler anlaşılır.

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları Devlet eli ile işletilen sağlık kuruluşlarında görev yapan sağlık mesleği mensupları, kamu görevlisi sıfatını taşımaktadır. Bu kişilerin suçu bildirme yükümlülüğüne aykırı davranmaları halinde, madde 279.uygulanacaktır. Bu düzenlemeler ile, 235.maddeyi karşılayan 279.madde olup, 280.madde ise Yeni bir düzenlemedir.

Türk Ceza Kanunda Çocuklara Karşı İşlenen Suçların Madde Başlıkları Ve Numaraları 278.madde metninden belli suçlar açısından bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi, 279.ve 280.maddelerde de belli kişiler tarafından bildirim yükümlülüğünün yerine getirilmemesi suç sayılmıştır. Tüm bu düzenlemeler, önceki düzenlemelere göre daha kapsamlı olmakla birlikte, gönüllü bildirim sisteminden vazgeçilmemiştir.