KAZANIMLAR 1. Farklı ölçeklerde çizilmiş haritalardan yararlanarak ölçek değiştiğinde haritanın değişen özellikleri hakkında çıkarımlarda bulunur.

HARİTA NEDİR? Yeryüzünün tamamının yada bir bölümünün kuş bakışı görünümünü belli bir oranda küçültülerek düzleme aktarılmasına harita denir.

Bir Çizimin Harita Olabilmesi İçin: KUŞBAKIŞI ÇİZİLMİŞ OLMALI ÖLÇEKLİ OLMALI BİR DÜZLEME AKTARILMIŞ OLMALI

KUŞBAKIŞI ÇİZİLMİŞ OLMALI

ÖLÇEKLİ OLMALI Belirli bir ölçek dahilinde çizilmeyen kuşbakışı görünümlere kroki denir.

BİR DÜZLEME AKTARILMIŞ OLMALI

Bu örnekteki haritada bir cm. gerçekte 100.000 km dir. ÖLÇEK NEDİR? Yeryüzü şekillerinin bire bir haritasının çizilmesi mümkün değildir. Bu nedenle haritadaki gerçek uzunluklar belirli bir ölçek dahilinde küçülterek haritaya aktarılır. Haritalardaki bu küçültme oranına ölçek denir. Örnek : 1/100 000 Bu örnekteki haritada bir cm. gerçekte 100.000 km dir.

Ölçek Çeşitleri Kesir Ölçek Çizik Ölçek ÖLÇEKLER Ölçek Çeşitleri Kesir Ölçek Çizik Ölçek 1/100.000

1- KESİR ÖLÇEK Küçültme oranı kesirlerle ifade edilen ve haritada en çok kullanılan ölçektir. 1/10.000, 1 :10.000 şeklinde gösterilir

Ölçeğin paydasıyla ölçek arasında ters orantı vardır. Not Ölçeğin paydasıyla ölçek arasında ters orantı vardır. Payda büyüdükçe ölçek küçülür. Payda küçüldükçe ölçek büyür.

2- ÇİZGİ ÖLÇEK Harita üzerindeki uzunlukların gerçekteki karşılığının işaretlenmiş bir doğru üzerinde gösterildiği ölçektir.

2- ÇİZGİ ÖLÇEK Harita üzerinde iki nokta arası bir kağıt veya cetvel ile işaretlenir Çizgi ölçek üzerinde işaretli olan yer 0 noktasından itibaren yerleştirilir.

ÖLÇEKLERİNE GÖRE HARİTALAR Büyük Ölçekli Haritalar Orta Ölçekli Haritalar Küçük Ölçekli Haritalar

Orta Ölçekli Küçük Ölçekli Büyük Ölçekli

Büyük Ölçekli Haritalar 1/20.000’e kadar olan planlarda büyük ölçekli harita grubuna girmektedir. Büyük Ölçekli Haritalar Paydasındaki sayı küçüktür Ölçeğinin paydası 200.000 den küçük olan haritalardır. 1/150 000 Küçük alanları gösterir Hata oranı azdır Ayrıntılı bir haritadır

Orta Ölçekli Haritalar Ölçeğinin paydası 200.000-500.000 arasında olan haritalar.

Orta Ölçekli Haritalar Bunlar biraz daha geniş alanları gösterir. Bu haritalarda dağlar, ovalar, akarsu ver göller ile yerleşim yerleri gösterilebilir. Ancak kapsadıkları alan büyüdüğü için ayrıntı azalmıştır.

Küçük Ölçekli Haritalar Dünya haritası gibi çok geniş alanları kağıda sığdırabilmek için çok küçültmek gerekir Bu yüzden küçük ölçekli haritalar geniş alanları göstermek için kullanılır Küçük Ölçekli Haritalar Paydasındaki sayı büyüktür Daha geniş alanları gösterir Hata oranı fazladır Ayrıntı azdır Ölçeğinin paydası 500.000 den büyük olan haritalardır.

Büyük ölçek ayrıntı fazla ayrıntı az 1/1.000 1/50.000 1/100.000 . Küçültme ne kadar fazla olursa harita o derece küçük olacağından,ölçek paydası büyüdükçe ölçek küçülmüş olur.Payda küçüldükçe ölçek büyür. Büyük ölçek ayrıntı fazla 1/500 1/1.000 1/50.000 1/100.000 1/500.000 1/1.000.000 1/10.000.000 1/100.000.000 Küçük ölçek ayrıntı az

Küçültme oranı fazla Küçültme oranı az Ayrıntı az Ayrıntı fazla Aynı kağıtta az yer kaplar Aynı kağıtta fazla yer kaplar Küçük yerleri göstermez Küçük yerleri gösterir Paydası büyüktür Paydası küçüktür

Karşılaştırma: Alan Aynı, Ölçek Farklı Kapladığı yer azaldı Ayrıntı azaldı Hata çoğaldı Aynı bölge farklı ölçeklerle, aynı büyüklükteki kağıda çizildiğinde nasıl farklılıklar oluyor?

Karşılaştırma: Kağıt Aynı, Ölçek Farklı Harita I Harita II Harita II. Küçük ölçekli bir haritadır. Küçük ölçekli haritalarda küçültme fazla olduğu için daha geniş alanları gösterebilir Büyük ölçekli haritalar yere yakın bir yükseklikten bakılarak çizilmiştir. Bu nedenle bu haritalarda ayrıntılar daha fazladır. Harita I’in ölçeği daha büyüktür. Tuz Gölü çevresinin dikdörtgen içindeki bölümü yukarıda iki haritada da gösterilmiştir. Hangi harita büyük ölçeklidir? Harita II neden daha geniş alanları göstermektedir?

Türkiye Haritası için ölçek İfadeler Türkiye Haritası için ölçek Ölçeğe göre durum 1/800 000 1/2 000 000 Ayrıntı gösterme Fazla Az Değişir Hata payı Az Çok Değişir Gerçek alan - - Değişmez Ölçeğin paydası Küçük Büyük Değişir Enlem ve Boylamı - - Değişmez Kağıt üzerindeki alanı Büyük Küçük Değişir

Harita Ölçek Çizgi azalır Büyük Artar Yeryüzünün tamamının veya bir kısmının kuşbakışı görünümünün düzleme aktarılmasına…………………………..denir Harita Haritalar mutlaka düzleme aktarılmalı, kuşbakışı görünümü olmalı ve belirli bir ………………..dahilinde küçültülmeli Ölçek Çizgi Haritalar kesir ölçek ve …………. ölçek olarak ikiye ayrılır Kesir ölçekte paydadaki sayı büyüdükçe ayrıntıyı gösterme daha da …………… azalır Büyük Şehir haritalarını genel olarak ……………… ölçekli haritalarda gösterebiliriz Artar Haritada küçültme oranı arttıkça hata payı daha da…………

ÖRNEK CÜMLELER Doğru Yanlış Tüm, kuşbakışı görünümlerin düzleme aktarılmasına harita denir Aynı kağıda çizilen iki yerden ayrıntılar farklı oluyorsa bu haritaların ölçekleri farklıdır Dünya gibi geniş alanları çizerken büyük ölçekli harita kullanmalıyız Haritalarda ölçek değiştiğinde ayrıntı da değiştiği için enlem ve boylamlarda değişir Kesir ölçeklerde Payda’daki sayı alanın ne kadar küçültüldüğünü göstermektedir

Buna göre, Ayşe’nin ödevine daha fazla dağ SBS 2008 Öğretmeni Ayşe’ye, Türkiye’nin yer şekilleri ile ilgili araştırma ödevi verip, belirlediği dağ ve akarsu isimlerini listelemesini istemiştir. Ancak öğretmeni 1:500.000 ölçeğindeki Türkiye fiziki haritasından yararlanan Ayşe’nin listesindeki isim sayısını az bulmuştur. Buna göre, Ayşe’nin ödevine daha fazla dağ ve akarsu ismi yazabilmesi için aşağıdaki hangi ölçeğe sahip Türkiye fiziki haritasına Bakması gerekir? A) 1:100 000 B) 1:600 000 C) 1:800 000 D) 1:10 000 000

Aynı yere ait iki farklı ölçeğe sahip harita verilmiştir. SBS 2010 1 nolu haritanın ölçeği 1:6.000.000 ise 2 nolu haritanın ölçeği aşağıdakilerden hangisi olabilir? Aynı yere ait iki farklı ölçeğe sahip harita verilmiştir. A) 1: 2.000.000 B) 1: 6.000.000 C) 1: 8.000.000 D) 1: 10.000.000

Haritası çizilecek yerin yüzölçümü büyüdükçe kullanılan ölçek küçülür. Yukarıdaki boşluğa aşağıdaki yerleri çizecek olsak hangisinin ölçeği daha küçük olur? Harita çizilecek alan Güneydoğu Anadolu Bölgesi B) İstanbul C) Asya Kıtası D) Türkiye

I 1/ 5.500.000 II 1/ 4.000 III 1/ 100.000 Yukarıdaki ölçeklerin Büyük Ölçekten, Küçük Ölçeğe doğru sıralanışı aşağıdakilerden hangisinde doğru olarak verilmiştir? A) I, II, III B) II, I, III C) II, III, I D) III, I, II

Bir haritanın ölçeği büyüdükçe aşağıdakilerden hangisi gerçekleşmez? A) Gösterdiği alan büyür B) Ayrıntısı artar C) Hata payı azalır D) Gösterdiği alan küçülür