Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. BÖLÜM 5555555555 1921–24 ve 61 ANAYASALARI 1 Anayasa Devletin temel organlarının kuruluşunu ve işleyişini belirleyen hukuk kurallarının bütünü olarak tanımlanmaktadır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. Anayasa Türleri 1. Yumuşak Anayasa Değiştirilmesi kanunlar gibi kolay olan anayasalardır. 2. Katı veya sert Anayasa Normal kanunlardan daha farklı olarak ve daha zor usullerle değiştirilebilen anayasa demektir. 3.Kazuistik Anayasa Her şeyi ayrıntıları ile düzenleyen anayasadır. 4.Çerçeve Anayasa Her şeyi ayrıntıları ile açıklamadan genel hatlarını belirterek anlatan anayasadır. Kazuistik anayasanın tersidir. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Türk Siyasi Tarihindeki Gelişmeler 1. Sened-i İttifak’ın İmzalanması- 1808 Bu bir sözleşmedir. Ayan dediğimiz toplumun ileri gelen zengin eşrafı ile padişah II. Mahmut arasında imzalanmıştır. II. Mahmut yapacağı ıslahatlardan önce kendisini güven içine almak ve yapacağı ıslahatlara zemin hazırlamak için ayanlarla bir sözleşme yaptı. Bu sözleşmeye göre; Eğer padişah II. Mahmut’a karşı bir isyan ya da başkaldırı olursa ayanlar emir beklemeksizin gelip padişaha yardım edecekler.Padişah II. Mahmut da bunun karşılığında ayanlara bulundukları eyaletlerinde vergi ve asker toplama yetkisini verecek onları bulundukları bölgenin resmi temsilcisi olarak kabul edecektir. Bu durumda padişah ayanlara yürütme yetkisinin bir kısmı olan ekonomik ve askeri yetkilerini vermiştir. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.  Bu sözleşme bir anayasa değildir. Çünkü çok dar kapsamlıdır. Eşitlikçi değildir. Çünkü sadece padişah ve ayanlardan bahsetmektedir. Genel değil özeldir. Özel olan padişah ve ayanlardır. Halkı ilgilendiren hiçbir madde yoktur.Herhangi bir dış etki veya aydın etkisi sonucunda da yapılmamıştır. Padişahın yetkilerini kısıtlayan ilk gelişmedir. Çünkü padişah Rumeli’deki eyaletleri ayanların kontrolüne bırakmıştır. Sened-i ittifak fazla uzun sürmemiş ve kısa süre sonra II. Mahmut tarafından askıya alınmıştır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Abdülmecit ve Tanzimat Fermanı (Gülhane Hattı Hümayunu) Fermanı hazırlayan Dış İşleri Bakanı Mustafa Reşit Paşa, ilan eden padişah ise Abdülmecit’tir. Bu fermana göre: Herkesin ırz, can, namus ve mal emniyeti sağlanacak Hiç kimse yargılanmadan cezalandırılmayacak Herkesin gelirine göre vergi alınacak Mahkemeler herkese açık olacak ve yasalar herkese eşit şekilde uygulanacaktır. Askerlik belli bir düzene oturtulacak ve 5 yılla sınırlandırılacak. Müslüman olan ve olmayan herkes askere alınacaktır. İltizam usulü kaldırılacak. Muhassal adlı memurlar vergiyi toplayacaktır. Hıristiyanlar da askere alınacaktır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. Tanzimat Fermanında bahsedilen konular VAHİM konulardır. Vergiler Askerlik Hukuk İnsan hakları Mal ve can güvenliği Tanzimat Fermanı padişah üstünlüğü yerine kanun üstünlüğü anlayışını getirmiştir. Fakat kesinlikle anayasal yönetime geçilmemiştir. Sadece bir adım atılmıştır. Tanzimat Fermanı aynı zamanda Osmanlı’da İnsan Hakları ile ilgili atılan ilk adımdır. Müslüman – Müslüman olmayan ayrımını ortadan kaldırıp eşit vatandaşlık sistemini getirmeye çalışmıştır. Bu ferman aynı zamanda Osmanlıcılık siyaseti yolunda atılan ilk adımdır. Çünkü millet ayrımı yapmadan halk için HERKES tanımını kullanmaktadır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. Bu fermanın ilan edilmesinde etkili olan sebepler ise şunlardır: Mısır sorununun (Kavalalı Mehmet Ali Paşa’nın isyan edip bağımsız hareket etmesi) büyümesi. Boğazların devletlerarası bir sorun haline gelmesi Fransız ihtilalinin milliyetçilik düşüncesinin zararlı ve yıkıcı etkisinin ortadan kaldırılmak istenmesi Rusya’ya karşı İngiltere ve Fransa’nın desteği alınmaya çalışılmasıdır. Çünkü İngiltere ve Fransa’nın istekleri doğrultusunda reformlar yapılmıştır. Bu ferman Avrupalıların iç işlerimize karışmalarını ve Osmanlının dağılmasını engellemek için hazırlandı. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. Fakat Avrupalılar azınlıkların haklarının yeterince korunmadığını ileri sürecekler ve iç işlerimize daha çok karışmaya başlayacaklardır. Bu fermandan hem Müslimler hem de Gayr-i Müslimler memnun olmadılar. Müslimler gayr-ı Müslimlerle eşit tutulduklarından dolayı memnun olmadılar. Gayr-ı Müslimler de artık askere alınacaklarından dolayı memnun olmadılar. Bundan dolayı ilerde ıslahat fermanı çıkarılacak gayr-i Müslimlere bedelli askerlik usulü getirilecektir. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Abdülmecit ve Islahat Fermanı (28 Şubat 1856) Tanzimat fermanını ilan eden Abdülmecit devleti yıkılmaktan kurtarmak için bu sefer de Islahat Fermanını ilan etti. Bu ferman Rusya ile yapılan Kırım Savaşının son yıllarında hazırlandı. Paris Antlaşmasının imzalanmasından altı hafta önce de ilan edildi ve Paris Antlaşmasının maddeleri arasına girdi. Fermanın hazırlanma amacı Paris Antlaşmasında İngiltere ve Fransa’nın desteğini almaktı. Bu fermanın ilanında tamamen dış baskılar etkili olmuştur diyebiliriz. Bu fermanın hükümleri ise şöyledir: 1. Herkesin ırz, can, namus ve mal emniyeti sağlanacaktır. 2. Devlet memurluğuna ve askerliğe gayrimüslimler de alınacaktır. 3. Resmi yazılarda Hıristiyanlar için hakaret yazıları kullanılmayacak (gâvur gibi) 4. Rüşvetin yasak olduğu kanunen de belirtilecektir. 5. Herkes okul açmakta serbesttir.  Bu madde Osmanlı’da eğitimde ikiliğin doğmasına sebep olacaktır. Çünkü yabancılar da okul açabilecekler. 6. Gayri müslimlere Bedelli Askerlik (Nakdi Bedel Usulü) getirildi. 7. İşkence, zehirlenme, dayak ve angarya (bedava çalışma) resmen kaldırılacak Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Abdülmecit ve Islahat Fermanı (28 Şubat 1856) 8. Gayrimüslimler de belediye ve il genel meclislerine üye olabileceklerdir. 9. Gayrimüslimler mahkemelerde kendi dinlerine göre yemin edebileceklerdir 10. Yabancılar Osmanlı ülkesi sınırları içinde mülk sahibi olabileceklerdir. 11. Müslüman ve Gayri Müslimler arasındaki Ceza ve Ticaret davaları için Karma Mahkemeler kurulacaktır. Islahat Fermanı ağırlıklı olarak Gayrimüslimlere haklar getirdiğinden dolayı özeldir. Tanzimat fermanı ise herkese haklar getirdiğinden dolayı geneldir. Islahat Fermanı ayrıcalık içerir. Çünkü gayrimüslimler bedelli askerlik yapabilecekler ama Müslimler bedelli askerlik yapamayacaklardır. Böylece gayrimüslimler Müslimlerden daha ayrıcalıklı duruma gelmişlerdir Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Meşrutiyet ve Kanun-u Esasi Meşrutiyet: Hükümdar + Anayasa + Parlamento demektir. Bir ülkede sadece hükümdar olursa kral gibi veya padişah gibi o ülkenin rejimi monarşi ya da diğer ismi ile mutlakiyet olur. Eğer padişahın yanında bir parlamento ve anayasa da varsa o zaman rejim meşrutiyet olur. Eğer bir grup veya asillerden oluşan bir zümre ülkeyi yönetiyorsa o zaman da rejim oligarşi olur. Osmanlı meşrutiyetinde hükümdar yani padişah hanedanın en büyük oğlu olan kişidir. Padişah aynı zamanda da halifedir. Osmanlı meşrutiyetinde anayasa ise 1876 Kanun-u esasi’dir. Osmanlı meşrutiyetinde Parlamento ise 2 meclislidir. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. a)Meclis-i Ayan Üyeleri Padişah tarafından seçilir. Ayan olabilmek için 40 yaşını aşmış olmak gerekir. Ömür boyu Ayan olurlar. Ayan meclisi üye sayısı mebusan meclisi üye sayısının 3’te 1’ni geçemez. Ayan olabilmek için devlete yararlı hizmetlerinin dokunmuş olması gerekir. b)Meclis-i Mebusan Üyeleri halk tarafından seçilir. Seçimler dört yılda bir yapılır. Seçme yaşı 25, seçilme yaşı 30 Her 50.000 erkek bir milletvekili seçer. Seçimler iki turludur. Mecliste gayrimüslim milletvekilleri de vardır. Osmanlı parlamentosunda kadınlara seçme ve seçilme hakkı verilmediğinden dolayı kadın milletvekili yoktur. Fakat Osmanlıcılık siyaseti izlendiğinden dolayı parlamentoda azınlık milletvekilleri vardır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

1876 I.Meşrutiyet Kanun-u Esasisi’ne Göre; Yasama yetkisi meclise aittir. Son söz Padişaha aittir. Padişahın sınırsız veto yetkisi vardır. Yürütme yetkisi Padişah ve hükümete aittir. Padişah hem başbakanı hem de bakanları seçer. Meclisi açma ve kapama yetkisi padişahtadır. Hükümet Padişaha karşı sorumludur. Yasa önerme yetkisi padişahtadır. Padişahın polis kararıyla sürgün ve sansür yetkisi vardır. Toplantı, gösteri, dernek kurma ve parti kurma hakkı yoktur. Kanun önce Mebusan meclisinde sonra Ayan meclisinde sonrada Padişahın önüne gelir. Savaş ve barış akdi Padişaha aittir. Bu dönemde Devletin siyasi görüşü Osmanlıcılıktır. Bu Anayasa ve I.Meşrutiyet kabul edildiği aynı gün İstanbul’da İngiltere-Fransa-Rusya-Avusturya-Almanya ve İtalya temsilcileri de İstanbul’da Tersane konferansını yapıyorlardı. Burada Osmanlı ile ilgili kararlar alacaklardı. Bu durum da Meşrutiyetin biran önce ilan edilmesinde etkili olacaktır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. II. Meşrutiyet Döneminde 1909’da Kanun-u Esasisi’nde yapılan değişikliğe göre; a) Yasama yetkisi meclise aittir. Son söz Padişaha aittir. b) Padişahın sınırsız veto yetkisi yoktur. c) Yürütme yetkisi Padişah ve Hükümete aittir. d) Padişah sadece Başbakanı seçer. Bakanları Başbakan seçer, Padişah onaylar. e) Meclisi açma ve kapama yetkisi meclistedir. f) Hükümet meclise karşı sorumludur. g) Yasa önerme yetkisi meclistedir. h) Padişahın sürgün ve sansür yetkisi yerine mahkeme kararıyla sürgün ve sansür yetkisi vardır. i) Toplantı, gösteri, dernek kurma ve parti kurma hakkı vardır. j) Kanun önce mebusan meclisinde sonra Ayan meclisinde sonra da Padişahın önüne gelir. k) Savaş ve barış akdi meclisten de onay almalıdır. Bu dönemde Devletin siyasi görüşü Türkçülüktür. 1909 Anayasası ve II. Meşrutiyetin ilanından 1 ay önce İngiltere ve Rusya Reval’de görüşme yaptılar ve İngiltere Rusya’yı Balkanlarda serbest bırakmıştı. Bu durumda İttihatçıları harekete geçiren önemli bir dış etkendir. Meşrutiyet biran önce ilan edilmeli ve Balkanların elden çıkması engellenmeli diye düşündüler ve padişaha baskı yaparak Meşrutiyeti ilan ettirdiler. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. 1921 ANAYASASI (20 Ocak) 1921 yılında kabul olunan bu anayasaya Teşkilat-ı Esasiye adı verilir. Kurtuluş Savaşı’nın olağanüstü koşulları altında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan bu anayasasının getirdiği sistemin özü şunlardır; 23 Maddeden oluşur. ‘Egemenlik kayıtsız şartsız milletindir.’hükmünü getirdi Güçler birliği ilkesini uyguladı. Meclis yasama, yürütme ve yargı gücünü kullanmıştır. Kanun yapmıştır (yasama). Bakanlar kurulu meclis içinden tek tek seçilen bakanlardan oluşmuştur, meclisin başkanı hükümetin de başkanıdır (Yürütme).Meclis üyeleri içinden seçilen milletvekilleri istiklal mahkemelerinde hâkimlik yapmışlardır(Yargı).İşte bu üç durum güçler birliği ilkesinin uygulandığını gösterir. Meclis hükümeti sistemini getirdi. Bu sistem meclis başkanının hükümetin de başkanı olması demektir. Seçimler iki yılda bir yapılır. Ama kurtuluş savaşından dolayı meclisin görev süresi 1 yıl daha uzatılmıştır. Seçimler iki turlu yapılırdı. İlk tur seçimlere seçmenlerin hepsi katılır ve ikinci turda oy kullanacak temsilcileri seçer. İkinci turda ise temsilciler oy kullanarak milletvekillerini seçerler. Bu sisteme ilk kez 1946 seçimlerinde son verilmiştir. Cumhurbaşkanlığı makamına yer vermeyen anayasa uyarınca hükümetin ve devletin başında TBMM Başkanı bulunuyordu.      Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. Saltanatı kaldırmıştır. İl, ilçe ve bucak yönetimlerine halkı da kattığından dolayı yerinden yönetim ilkesini benimsemiştir. Ama bu ilke uygulanamamıştır. Cumhuriyeti ilan etmiştir. Böylece parlamenter sistem yolunda önemli bir adım atılmıştır(29 Ekim 1923 değişikliği) Cumhurbaşkanlığı makamını kurmuştur. Cumhurbaşkanının görev süresi 4 yıldır.(29 Ekim 1923 düzenlemesi) Kabine hükümeti sistemini getirmiştir. Bakanların başbakanca, başbakanın da cumhurbaşkanınca seçilmesi demektir.(29 Ekim 1923 değişikliği) Başbakanı cumhurbaşkanı seçer. Bakanları başbakan seçer ve meclis onaylar. (29 Ekim 1923 değişikliği) Halifeliği kaldırmıştır(3 Mart 1924 değişikliği) ’Devletin Dini İslam, resmi dili Türkçedir.’(1923 değişikliği) 1921 Anayasası Türkiye Cumhuriyetinin ilk anayasasıdır. Tek yumuşak anayasadır. Yumuşak anayasa değiştirilmesi kolay olan anayasa demektir. Çünkü 1921 anayasasının değiştirilemeyecek hiçbir hükmü yoktur. Bu durumda en sert anayasa 1982 anayasasıdır. Çünkü çok sayıda değiştirilemeyecek hükümler vardır. Ayrıca 1921 anayasası din ve şeriat işlerini TBMM’ye verdiğinden dolayı laik de değildir. 21 Anayasası yargı bağımsızlığından hiç bahsetmemiştir. Bu yönüyle de diğer anayasalardan ayrılır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. 1924 ANAYASASI (20 Nisan) 1921 Anayasası’nda yapılan köklü değişiklikler yeni bir anayasanın hazırlanmasını gerekli kılmıştır. Bu amaçla TBMM’de bir komisyon oluşturuldu. Komisyonca hazırlanan anayasa mecliste oylanarak kabul edilmiştir. 105 maddeden oluşur. Seçimler 4 yılda bir yapılır. Seçimler iki turludur. Bu sistem 1946’da kalktı. 1946’da çok partili hayata geçildi. Yeni anayasayla ulusal egemenlik ilkesi korundu. Kuvvetler birliği ilkesi rejimi temelde sürdürüldü. Karma hükümet sistemi benimsendi.1924 Anayasasının kurduğu hükümet sistemi, bazı yönleriyle meclis hükümeti sistemine, diğer bazı yönleriyle de parlâmenter hükümet sistemine benzemektedir. Bu sisteme de “kuvvetler birliği ve görevler ayrılığı sistemi” ismi verilmektedir. Yürütme organına önceki anayasaya göre daha geniş bir serbestlik tanındı. Bu çerçevede Cumhurbaşkanınca TBMM üyeleri arasından atanan  Başbakanın oluşturduğu Bakanlar Kurulunun yine Cumhurbaşkanı tarafından onaylanmasından sonra TBMM’nin güvenoyuna sunulması ilkesi benimsendi. Öte yandan tek tek bakanların TBMM’ye karşı sorumluluğu yerine, toplu sorumluluk esası getirildi. Yargı hakkının ulus adına bağımsız mahkemelerce kullanılacağı hükme bağlandı.  Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. 1928’ten başlayarak birçok değişikliğe uğradı.  Devletin dini İslam’dır maddesi anayasadan çıkarıldı .(1928 değişikliği) ‘Vallahi’ diye başlayan milletvekili ve cumhurbaşkanlığı yemin metni anayasadan çıkarıldı. .(1928 değişikliği) Seçme yaşı 22’ye çıkarıldı.(1934 değişikliği) Kadınlara 1930’da belediye seçimlerine katılma hakkı,1933’te muhtarlık seçimlerine katılma hakkı ve 1934’te de milletvekili seçimlerine katılma hakkı verilmiştir. 1937’de ‘Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik, Laiklik ve Devrimcilik’ ilkeleri Devletin temel nitelikleri olarak anayasaya eklendi.  1924 Anayasası değiştirilmesi teklif edilemeyen anayasa maddelerinden bahseden ilk anayasamızdır. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. 1961 ANAYASASI (27 Mayıs) Kurucu Meclisçe kabul edilmiştir. Resmi Gazete’de yayınlanıp, 9 Haziran 1961 tarihinde halkoyuna sunulmuş ve kabul edilerek yürürlüğe girmiştir. Güçler ayrılığı ilkesi benimsendi Parlamenter hükümet sistemine geçildi. Sosyal devlet ilkesi benimsendi. Çoğulculuk ilkesi ilk kez benimsendi. 1961 Anayasası’na göre    yasama yetkisini kullanan TBMM, Millet Meclisi ve Cumhuriyet Senatosu olmak üzere iki meclisten oluşmaktadır. Millet Meclisi 450,Cumhuriyet Senatosu ise 150 üyeden oluşuyordu. Millet Meclisinin yetkileri, Cumhuriyet Senatosunun yetkilerinden genellikle daha ağır basmaktadır. Hükümet, Cumhuriyet Senatosuna karşı değil, Millet Meclisine karşı sorumludur. Güven oylaması sadece Millet Meclisinde yapılır Cumhurbaşkanının görev süresi yedi yıla çıkarılıyor. Fakat iki kez üst üste seçilme şansı ortadan kaldırılıyordu Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir. 1961 Anayasası’nda bulunan farklı bir özellik de hükümete TBMM dışından da bakan alma olanağı vermesiydi. Anayasa mahkemesi kuruldu Hâkimler yüksek kurulu kuruldu. Herkese önceden izin almadan dernek kurma hakkı verildi. İşçilere ve kamu çalışanlarına sendika kurma hakkı tanındı. İşçilere toplu sözleşme ve grev hakkı verildi ama diğer kamu çalışanlarına verilmedi. İlk kez olarak bazı kuruluşlar özerk oldu .(TRT ve üniversiteler). Temel hak ve hürriyetler Batı normlarına uygun bir şekilde düzenlendi. Kişi dokunulmazlığı, özel yaşamın korunması, düşünce ve inanç özgürlüğü gibi kavramların sınırları oldukça geniş tutulmuştu. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.

1961 Anayasasında yapılan 1971 ve 1973 değişiklikleri 12 Mart 1971 yılındaki askeri müdahaleyle anayasada yapılan değişiklikler oldukça önemlidir. Buna göre; Bakanlar kuruluna kanun hükmünde kararname çıkarma yetkisi verildi. TRT’nin özerkliği kaldırıldı, Üniversitelerin özerkliği azaltıldı ve müdahale kolaylaştı, yargı bağımsızlığını zedeleyen düzenlemeler getirildi. Devlet Güvenlik Mahkemeleri ve askeri yüksek idare mahkemesi kuruldu (DGM’ler 2004’te kaldırılmıştır. Görevleri ise ağır ceza mahkemelerine verilmiştir.) Anayasa mahkemesinin anayasa değişikliklerini sadece şekil yönüyle denetleyebileceği hükmü getirildi. Devlet memurlarının sendika kurma hakkı ortadan kaldırıldı. Bu hak daha sonra 1982 anayasasında yapılan bir değişiklikle geri verildi. Uğur YILMAZER Bu sunu www.egitimfakultesi.net adresinden indirilmiştir.