DUYGUNUN SAPTANABİLECEĞİ 4 DÜZEY Ne duygu ne de motivasyon olmayan bütünleşik eğilimler. Duygularla bağlaşık olmayan motivasyonlar. Bilinç-dışı duygularla bağlaşık motivasyonlar. Bilinçli duygularla bağlaşık motivasyonlar. Ralph D. Ellis, (2000). DUYGUDAN SÖZ EDEBİLMENİN 3 KOŞULU Organizma, farklı ihtiyaç ve güdülenme durumlarının varlığını ve aciliyetini saptayacak bir mekanizmaya sahip olmalıdır. Organizma, iç ve dış çevresini izleyen duyargalara sahip olmalıdır. Organizma, bir eylem planı kurabilecek ya da varolan bir planı bellekten getirebilecek düzeneklere sahip olmalıdır. Ray Jackendorff, (1987, 1996).

DUYGUNUN VAROLMA BİÇİMİ Zihin, sinir devrelerinin etkinliğinden ortaya çıkar. Bu devreler, evrim boyunca organizmanın işlevsel gerekleri tarafından biçimlendirilmiştir. Zihnin varolması, bu devrelerin, organizmanın temel temsillerini içermesi ve hareket halindeki organizmanın sürekli olarak kendi durumunu izlemesi halinde varolabilir. Anton Damasio, (1994). DUYGUSAL BİR HİS İÇİN GEREKLİ MALZEME Duyusal girdiler alan, bu girdilerden hareketle davranışsal otonomik ve harmonal tepkiler üreten uzmanlaşmış bir duygu sistemi: Süregelen uyarıcıların haberlerine tutunan kortikal duyu filtreleri. Kısa-dönemli filtrelerin izini süren, uzun-dönemli bellekten bilgi getiren (kısa-dönemli filtrelerin içeriklerini, etkin olan uzun-dönemli anılar bağlamında yorumlayan) işlem belleği işleticisi. Kortikal uyarılım. Bedensel geribildirim (duygusal tepki verme sırasında beyne dönen bedensel ve güdüsel bilgi). Joseph Le Doux, (1998).

BİLİŞSELCİLİĞİ AÇMAZI Bilişselci görüş : Duygular, temsil gücü olan yargılardır (yorumlardır). Bilişselci-olmayan görüş: Duygular, temsil gücü bulunmayan bedensel tepkilerdir. Temsil gücü var ise duyguyu bilişten ayıran nedir? Temsil gücü yok ise ne zaman ne hissedeceğimiz yargısı (yorumu) nasıl oluşmaktadır? Açmazın çözümü : Duygular hem bedensel tepkilerdir hem de yargı (yorum) içerirler. Duygular, kalp atış hızını saptadığı kadar çevredeki tehlikeyi de saptar. Duygular beden hallerindeki değişiklikleri saptamaktadır EĞER bu haller güvenilir olarak çevresel uyarımlara karşılık geliyorsa. Jesse Prinz, (2002). DUYGU VE BİLİŞİN KARŞILIKLI VE İÇ-İÇE ROLLERİ Duygu, bilişi bilgilendirme ve düzenleme işlevi olan bir işaret sistemidir. Duygu ve biliş birbirini tetikleyebilir; ancak duygular, işlevsel ve yapısal (nöropsikolojik) olarak bilişlerden ayrı özellikler gösterir; (duygular ve bilişler farklı işaret sistemleridir). Duygular, bilinçli olmayan hedefler ve değerlendirme beklentileri oluştururlar (bu oluşumun kendileridir). Bu oluşumlar, işlenmiş/işlenebilecek bilişsel ve duygusal planlara ve beklentilere yol açarlar. Duygular, organizmayı iç/dış deneyimlere ilişkin öncel değerlendirme tepkileri hakkında bilgilendirir VE organizmayı, bilinen deneyimlerin beklenen gidişatlarına hazırlar. Jerome Pascual-Leone, (1991).

DUYGUYU ANLAMAK İÇİN BİRİNCİ KİŞİYİ HESABA KATMA ZORUNLULUĞU Davranış kararlarımızı, önce bedenimiz bilir. Kendini bilme örnekleri: Bu sınavı havada karada geçerim. Bu sınavdan kesin çakarım. Başkasını bilme örnekleri: Ortopedik ayak muayenesinden depresyon tanısı. Depresyon muayenesinden ortopedik hasar tanısı. Kahve içmeye nasıl karar veriyoruz? Rekabet halindeki temsillerin ve/veya bedensel değerlendirmelerin (geribildirimlerin) sonucu olarak; sıkıcı bir işin olumsuz duygu değeri tazelenmenin olumlu duygu değeri günün kalanındaki işlerle bu işleri kaçırmanın hesabı (duygu değerleri karşılaştırması) kafeinin olumlu duygu değeri Duygular, organizmayı iç/dış deneyimlere ilişkin öncel değerlendirme tepkileri hakkında bilgilendirir VE organizmayı, bilinen deneyimlerin beklenen gidişatlarına hazırlar. Duygu, değer hesabı yaparak, organizmayı, bilişsel değerlendirme sürecine ve bu değerlendirmelerden doğabilecek davranış sürecine hazırlar. Bilişsel değerlendirme sürecinde de davranış sürecinde de değer hesabı yapmaya devam eder. Eugene Gendlin, (2000).

TERAPİDE DEĞİŞİME NASIL YANSIR? Farklı duygu düzeyleri, farklı türde duygu değerleri anlamına gelebilir. Dolayısıyla farklı düzeylerde dirençler veya işlevsel olmayan tutumlar/kanaatler/beklentilerle çalışmak gerekebilir. Bu durum, eldeki duygu düzeyLERinin özgül özeliklerine göre düzenlenmiş düzeltici duygusal deneyimLER gerektirebilir. Gözlenen davranışın hangi düzeyLERde gerçekleşen duyguLARdan kaynaklandığını saptamak önemlidir. Her durumda, duygusal değerlendirme, hesap ve hazırlıkların benlikle ilgili değerlendirme, hesap ve hazırlıkları olduğu göz önüne alınmalıdır.