Resesyon Dönemleri ve Türkiye İstanbul Kültür Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dekanı Prof.Dr. Durmuş Dündar İstanbul, 2009

Resesyon Çeşitleri ve Günümüzde Kriz Resesyon çeşitlerine baktığımızda genel olarak U, L ve V tipi resesyonlar vardır. Bu resesyon tipleri ekonomik büyüme grafiğindeki aşağı ve yukarı yönlü hareketleri temsil eder.

Resesyon Çeşitleri ve Günümüzde Kriz U tipi resesyonlarda dip seviye bazen bir kaç sene devam ettikten sonra ekonomi yükselişe geçiyor. V tipi resesyonlarda, dipte bir kaç ay gibi oldukça hızlı bir dönüş yaşanıyor. L tipi resesyonlarda ise, durgunluk, 10 yılını kaybeden Japonya gibi çok uzun yıllar sürebiliyor.

Resesyon Çeşitleri ve Günümüzde Kriz ABD’de yaşanan 11 resesyonun 6’sı U tipiydi. 2009 mali baskılar, kayıplar ve iflaslarla zor bir yıl olacak. En kötü senaryo olan L tipi bir sürecin yaşanmasına 3'te 1 ihtimal veriliyor.

Resesyon Çeşitleri ve Günümüzde Kriz U tipine 3'te 2 ihtimal veren ABD'li kahin ekonomist Nouriel Roubini, ancak agresif, efektif ve koordineli kararlar alınması halinde yavaş da olsa ekonomik toparlanmanın 2010 yılında başlayabileceği ve V tipi bir çıkış yaşanabileceğini düşünüyor.

Ekonomiler, gösterdikleri büyüme performanslarına bakılarak 5 ana gruba ayrılabilirler: 1. Dur-Kalk Ekonomileri (Stop&Go Economies): Ekonomisi sık sık resesyona giren ama canlanmanın da çabuk olduğu bu ülkelere en iyi örnek Belçika’dır. Türkiye ile Meksika ve Avusturya da bu grupta değerlendirilebilir.

Büyüme Performanslarına Göre Ekonomiler 2. Durunca Kalkmakta Zorlanan Ekonomiler: Bu grupta İsviçre, Yeni Zelanda, Danimarka, İzlanda ve Japonya sayılabilir. 3. Uzun Süre Kesintisiz Çalışan Ekonomiler (Non-Stop Economies): Bu grupta Güney Kore, Portekiz ve İrlanda Cumhuriyeti'ni saymak mümkündür.

Büyüme Performanslarına Göre Ekonomiler 4. Kalkışa Geçmesi Zaman Alan Ekonomiler: Bu grupta sayabilecegimiz İsveç, Yunanistan, Almanya, Fransa ve İtalya gibi ülkelerde ekonominin yeniden canlanması 2-3 yıllık bir zaman alıyor. 5. Zor Soğuyup, Zor Isınan Ekonomiler: İspanya, Avustralya, İngiltere ve Norveç ekonomilerinde 2 resesyon arasındaki süre genelde 8-10 yılı buluyor.

ABD ve Dünya Ekonomisi, Resesyonlar Ulusal Ekonomik Araştırmalar Kurumu’na göre (National Bureau of Economic Research, NBER), genel olarak başlangıcından 6-18 ay sonrasında ülkenin resesyona girmiş olduğu açıklanır. Benzer şekilde resesyonun sona erdiği de bitiş tarihinden 6-18 ay sonra açıklanabilmektedir.

ABD ve Dünya Ekonomisi, Resesyonlar ABD ekonomisi İkinci Dünya Savaşı'ndan 2001'deki krize kadar 10 kez resesyona girdi. Bu sürede resesyonlar 6 ila 16 ay arasında sürdü ve ortalama resesyon süresi de 11 ay olarak belirlendi.

Türkiye Ekonomisinde Resesyonlar Dünyayı da sarsan 1929 ekonomik krizinden bu yana Türkiye ortalama her 5 yılda bir ekonomik krizle karşı karşıya kalmıştır. Türkiye kriz ile ilk kez 1929 yılında tanışmıştır. Daha sonra 2. Dünya Savaşı ile birlikte tüm dünyadaki ekonomik dengeler sarsılmış ve 1948 krizi ile birlikte Türkiye de savaş ekonomisinin ağırlığını yaşamıştır.

Türkiye son 20 yıllık dönemde beş adet resesyon yaşamıştır: 1988-89 Krizi Eylül 1988-Nisan 1989 1989'da Türkiye'de stagflasyon yaşandı. Kriz henüz tam atlatılamamış iken Berlin Duvarı yıkıldı. Ardından Irak krizi ve SSCB dağılması geldi. Bu olaylar dünyada ve Türkiye'de ekonomi politikalarında çok köklü dönüşümler yarattı.

Türkiye son 20 yıllık dönemde beş adet resesyon yaşamıştır: 1991 Finansal Krizi 1991 ilk altı ayı 2 Ağustos 1990’da Irak’ın Kuveyt’i işgal etmesiyle başlayan Körfez Krizi’nin sıcak savaşa dönüşmesi nedeniyle 1991’in ilk 6 ayında, bir resesyon yaşandı.

Türkiye son 20 yıllık dönemde beş adet resesyon yaşamıştır: 1994 Finansal Krizi Nisan 1994-Mart 1995 Kriz 1993 sonlarında başlayıp 1994’te patladı. 1998-99 Krizi Ekim 1988-Kasım 1999 2001 Krizi Şubat 2001-Şubat 2002

Türkiye’de Resesyonlar Türkiye'de resesyonlar ortalama 11 ay sürüyor Konjonktörün zirve noktası Konjonktörün dip noktası Genişleme döneminin süresi (Ay) Resesyonun süresi Resesyon dönemindeki ortalama küçülme(%) Ağu.88 Nis.89 _ 8 -3.2 Ara.90 Haz.91 20 6 -0.5 Mar.94 Mar.95 33 12 -6.7 Eyl.98 Kas.99 42 14 -4 Oca.01 Şub.02 13 -7.6

1985-2008 Yılları Arasında Temel Makroekonomik Göstergeler Gayri Safi Milli Hasıla

1985-2008 Yılları Arasında Temel Makroekonomik Göstergeler Döviz (Dolar Kuru)

1985-2008 Yılları Arasında Temel Makroekonomik Göstergeler Altın Fiyatları (Külçe TL/gr)

Teşekkürler