YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNDA LİMİTED ŞİRKETLER Yard. Doç. Dr. H. Ali Dural Galatasaray Üniversitesi Hukuk Fakültesi Ticaret Hukuku Anabilim Dalı Öğretim Üyesi

LİMİTED ŞİRKET I. KAVRAM VE GENEL ÖZELLİKLER: Limited şirket, bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından bir ticaret unvanı altında kurulur; esas sermayesi belirli olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşur (m. 573/1). Şirket tek ortaklı olabilir. Ortak sayısının en fazla 50 olması şartı korunmuştur (m. 574). Şirket tek ortağı kendisinin olacağı bir şirkete dönüşecek şekilde kendi payını iktisap edemez (m. 574/3). Esas sermayenin en az 10.000 TL. olması gerekmektedir (m. 580). Esas sermaye nakit veya ayın olarak taahhüt edilebilir. Hizmet edimleri, kişisel emek, vadesi gelmemiş alacaklar sermaye olarak konulamaz (m. 581).

LİMİTED ŞİRKET Bir ortak birden fazla esas sermaye payına sahip olabilir. Bir ortak=Bir pay zorunluluğu terkedilmiştir. Esas sermaye her biri en az 25 TL. ve bunun katları olan esas sermaye paylarına bölünebilir (m. 583). Esas sermaye payı ispat aracı olan bir senede ya da nama yazılı senede bağlanabilir (m. 593/2). Ortaklar, şirket borçlarından sorumlu olmayıp, sadece taahhüt ettikleri esas sermaye paylarını ödemekle ve şirket sözleşmesinde öngörülen ek ödeme ve yan edim yükümlülüklerini yerine getirmekle yükümlüdürler (m. 573/2).

LİMİTED ŞİRKET Şirket tüzel kişiliği borçlarından dolayı malvarlığı ile sorumludur (m. 602). Ortaklar şirkete borçlanamazlar (m. 644 yollaması ile m. 358). Limited şirket, kanunen yasak olmayan her türlü ekonomik amaç ve konu için kurulabilir. Şirket sözleşmesinde intifa senetlerinin çıkarılması öngörülebilir; bu konuda anonim şirketlere ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır (m. 584).

LİMİTED ŞİRKET II. KURULUŞ: 1. Şirket sözleşmesi. Şirket sözleşmesinin (i) yazılı şekilde yapılması ve (ii) kurucuların imzalarının noterce onaylanması şarttır (m. 575). Şirket Sözleşmesinin içeriğinde zorunlu kayıtların (m. 576) bulunması gerekir. Bu kayıtlar şunlardır: Şirketin ticaret unvanı ve merkezinin bulunduğu yer. Esaslı noktaları belirtilmiş ve tanımlanmış bir şekilde, şirketin işletme konusu. Esas sermayenin itibarî tutarı, esas sermaye paylarının sayısı, itibarî değerleri, varsa imtiyazlar, esas sermaye paylarının grupları. Müdürlerin adları, soyadları, unvanları, vatandaşlıkları. Şirket tarafından yapılacak ilanların şekli.

LİMİTED ŞİRKET Bunun yanısıra, öngörülmeleri şartıyla bağlayıcı olacak sözleşme hükümleri, m. 577’de aşağıdaki şekilde düzenlenmiştir. Esas sermaye paylarının devrinin sınırlandırılmasına ilişkin kanuni hükümlerden ayrılan düzenlemeler. Ortaklara veya şirkete, esas sermaye payları ile ilgili olarak önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım  ve alım hakları tanınması. Ek ödeme yükümlülüklerinin öngörülmesi, bunların şekli ve kapsamı. Yan edim yükümlülüklerinin öngörülmesi, bunların şekli ve kapsamı. Belirli veya belirlenebilir ortaklara veto hakkı veya bir genel kurul kararının oylanması sonucunda oyların eşit çıkması hâlinde bazı ortaklara üstün oy hakkı tanıyan hükümler. Kanunda ya da şirket sözleşmesinde öngörülmüş bulunan yükümlülüklerin hiç ya da zamanında yerine getirilmemeleri hâlinde uygulanabilecek sözleşme cezası hükümleri.

LİMİTED ŞİRKET Kanuni düzenlemeden ayrılan rekabet yasağına ilişkin hükümler. Genel kurulun toplantıya çağrılmasına ilişkin özel hak tanıyan hükümler. Genel kurulda karar almaya, oy hakkına ve oy hakkının hesaplanmasına ilişkin kanuni düzenlemeden ayrılan hükümler. Şirket yönetiminin üçüncü bir kişiye bırakılmasına ilişkin yetki hükümleri. Bilanço kârının kullanılması hakkında kanundan ayrılan hükümler. Çıkma hakkının tanınması ile bunun kullanılmasının şartları, bu hâllerde ödenecek olan ayrılma akçesinin türü ve tutarı. Ortağın şirketten çıkarılmasına ilişkin özel sebepleri gösteren hükümler. Kanunda belirtilenler dışında öngörülen sona erme sebeplerine dair hükümler.

LİMİTED ŞİRKET Şirket sözleşmesi, bu Kanunun limited şirketlere ilişkin hükümlerinden ancak kanunda buna açıkça cevaz verilmişse sapabilir. Diğer kanunların öngörülmesine izin verdiği tamamlayıcı nitelikteki şirket sözleşmesi hükümleri, o kanuna özgülenmiş olarak hüküm doğururlar (m. 578). 3. Esas Sermaye: Asgari sermaye en az 10.000 TL’dır (m. 580). Ayni sermaye, ayınların ve işletmenin devralınması ve özel menfaatler hakkında A.Ş.’ye ilişkin hükümler uygulanır (m. 578).

LİMİTED ŞİRKET 6. Kuruluş anı (m. 585) Şirket, kanuna uygun olarak düzenlenen şirket sözleşmesinde, kurucuların limited şirket kurma iradelerini açıklayıp, sermayenin tamamını şartsız taahhüt etmeleri ve nakit kısmı hemen ve tamamen ödemeleriyle kurulur (Ön Şirket).

LİMİTED ŞİRKET 7. Tescil: Tescil talebinde sicile sunulacak belgeler m. 586’da düzenlenmiştir. Bunlar arasında m. 349’a uygun olarak düzenlenen kurucular beyanı ile Bakanlıkça istenilmesi halinde 351. madde uyarınca işlem denetçisi raporu bulunmaktadır (m.586). Esas sözleşmenin tamamı tescil ve ilan olunur. Şirket tescil ile tüzel kişilik kazanır (m. 588).

LİMİTED ŞİRKET II. ŞİRKET SÖZLEŞMEİ DEĞİŞİKLİKLERİ: Esas sözleşme, esas sermayenin 2/3’ne sahip ortakların kararıyla değiştirilebilir (m. 589). Şirket sözleşmesinin değiştirilmesi kararı, m. 621’de sayılan «önemli kararlar» arasında ise, genel kurulda temsil edilen oyların en az 2/3’ü ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması halinde alınabilir (m. 621). Şirketin kuruluşu hakkındaki hükümlere ilişkin kurallara uymak şartıyla sermaye artırılabilir (m. 590). Bu durumda rüçhan hakkı ancak haklı sebeplerin varlığı halinde sınırlanabilir (m. 591). Anonim şirketlerin esas sermayesinin azaltılmasına ilişkin hükümler kıyas yoluyla uygulanır (m. 592).

LİMİTED ŞİRKET III. ESAS SERMAYE PAYININ İŞLEMLERE KONU OLMASI (m. 593-601). Devir (m.595) Esas sermaye payının devri ve devir borcunu doğuran işlemler yazılı şekilde yapılır ve tarafların imzaları noterce onanır. Ayrıca devir sözleşmesinde, ek ödeme ve yan edim yükümlülükleri; rekabet yasağı ağırlaştırılmış veya tüm ortakları kapsayacak biçimde genişletilmiş ise, bu husus, önerilmeye muhatap olma, önalım, geri alım ve alım hakları ile sözleşme cezasına ilişkin koşullara da belirtilir. Şirket sözleşmesinde aksi öngörülmemişse, esas sermaye payının devri için, ortaklar genel kurulunun onayı şarttır. Devir bu onayla geçerli olur.

LİMİTED ŞİRKET Şirket sözleşmesinde başka bir şekilde öngörülmemiş ise genel kurul sebep göstermeksizin onayı reddedebilir. Başvurudan itibaren 3 ay içinde genel kurul reddetmediği takdirde onay verilmiş sayılır 2. Miras, eşler arasındaki mal rejimleri ve icra yoluyla payın geçişi (m. 596): 6762 sayılı Kanun’a oranla daha ayrıntılı bir şekilde düzenlenmiştir. 3. Tescil: Esas sermaye paylarının geçişlerinin tescil edilmesi için, şirket müdürleri tarafından ticaret siciline başvurulur. Başvurunun otuz gün içinde yapılmaması hâlinde, ayrılan ortak, adının bu paylarla ilgili olarak silinmesi için ticaret siciline başvurabilir. Bunun üzerine sicil müdürü, şirkete, iktisap edenin adının bildirilmesi için süre verir. Sicil kaydına güvenen iyiniyetli kişinin güveni korunur (m. 598).

4. İntifa ve rehin hakkı (m. 600): LİMİTED ŞİRKET 4. İntifa ve rehin hakkı (m. 600): Pay üzerinde intifa hakkı kurulmasına payın geçişine ilişkin hükümler uygulanır. Esas sözleşmede hüküm bulunmak kaydı ile pay üzerinde rehin hakkı kurulmasında genel kurulun onayı aranabilir.

LİMİTED ŞİRKET IV. EK VE YAN EDİM YÜKÜMLERİ: Ek Ödeme Yükümlülüğü Sözleşme le pay sahiplerine ek ödemede bulunma yükümü öngörülebilir. Bu yükümlülük ancak esas sermaye payını temel alan bir tutar olarak öngörülebilir ve esas sermaye payının itibari değerinin iki katını aşamaz. Bu yükümlülüğün ifası müdürler tarafından, şirketin finansal durumunun bozulması halinde istenebilir (m. 603) Şirket, ortağın şirketten ayrılmasının tescil edildiği tarihten itibaren iki yıl içinde iflas etmiş ise bu eski ortaktan da ek ödeme yükümlülüğünü yerine getirmesi istenir. Ek ödeme yükümlülüğü, halef tarafından yerine getirilmemişse, ortağın sorumluluğu, yükümlülüğün gerçekleştiği tarihte ortağa karşı ileri sürülebileceği ölçüde devam eder (m. 604) Yerine getirilen ek ödeme yükümlülüğünün kısmen veya tamamen geri verilebilmesi için ek ödemeye ilişkin tutarın, serbestçe kullanılabilecek yedek akçeler ile fonlardan karşılanabilir olması ve bu durumun işlem denetçisi tarafından doğrulanmış bulunması şarttır (m. 605).

LİMİTED ŞİRKET 2. Yan Edim Yükümü: Şirket Sözleşmesi ile şirketin işletme konusunun gerçekleştirilmesi için yan edim yükümleri öngörülebilir. Bunun kapsamı sözleşmede belirtilebileceği gibi genel kurulun düzenlemesine de bırakılabilir (m. 606). V.KAR PAYI HAKKI (m.608) Şirket sözleşmesi ile aksi öngörülmedikçe, kâr payı, esas sermaye payının itibarî değerine oranla hesaplanır; Şirket genel kurulu, kanun ya da şirket sözleşmesinde öngörülmeyen veya öngörüleni aşan tutarlarda yedek akçelerin ayrılmalarına sadece; a) Zararların karşılanması için gerekliyse, b) Şirketin gelişimi için yatırım yapılması ihtiyacı ciddi bir şekilde ortaya konulmuşsa, bütün ortakların menfaati böyle bir yedek akçe ayrılmasını haklı gösteriyorsa ve bu hususlar şirket sözleşmesinde açıkça belirtilmişse, karar verebilir.

LİMİTED ŞİRKET VIII. GENEL KURUL Genel kurulun devredilemez yetkileri m. 616 ‘da sayılmıştır. Tek ortaklı limited şirketlerde, bu ortak genel kurulun tüm yetkilerine sahiptir. Tek ortağın genel kurul sıfatıyla alacağı kararların geçerlilik kazanabilmeleri için yazılı olmaları şarttır. Genel kurulun toplantıya çağrılması ve toplantısız karar almasına ilişkin düzenlemeler m. 617’de anonim şirketlere ilişkin yükümlülüklere yollama yapılması suretiyle düzenlenmiştir. Genel kurul toplantıda temsil edilen oyların çoğunluğu ile karar alır (m. 620) Önemli konularda bu yetersayı, «temsil edilen oyların en az üçte ikisinin ve oy hakkı bulunan esas sermayenin tamamının salt çoğunluğunun bir arada bulunması « şeklinde düzenlenmiştir (m. 621). Hangi konulara ilişkin kararların bu yetersayı ile alınacağı maddede sayılmıştır. Genel kurul kararlarının butlanına ve iptaline A.Ş hükümleri kıyas yolu ile uygulanır.

LİMİTED ŞİRKET IX. YÖNETİM VE TEMSİL Özden organ ilkesi (aksine bir karar yoksa)her ortağın sıfatına sahip olması) kaldırılmıştır. Sözleşme ile yönetim ve temsil, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara bırakılabilir. En azından bir ortağın yönetim ve temsil hakkının bulunması zorunludur. Tüzel kişi de müdür atanabilir (m. 623). Birden fazla müdür olması halinde aralarından biri genel kurul tarafından müdürler kurulu başkanı atanır. Birden fazla müdür olması halinde çoğunlukla karar alınır ve eşitlik halinde başkanın oyu üstündür. Sözleşme ile değişik bir düzenleme getirilebilir (m. 624) Müdürlerin görev ve yetkileri m. 625’de sayılmıştır. Esas sözleşme ile müdür veya müdürlerin belli kararları ve çeşitli sorunları genel kurulun onayına sunmaları zorunluluğu getirilebilir . Bu durum, müdürlerin sorumluluğunu kaldırmaz.

LİMİTED ŞİRKET Şirket müdürlerinden en az birinin yerleşim yerinin Türkiye’de bulunması ve bu müdürün şirketi tek başına temsile yetkili olması gerekir. Aksine durum bir fesih nedenidir (m. 628). Müdürlerin temsil yetkilerinin kapsamına, yetkinin sınırlandırılmasına, imzaya yetkili olanların belirlenmesine, imza şekli ile bunların tescil ve ilanına bu Kanunun anonim şirketlere ilişkin ilgili hükümleri kıyas yolu ile uygulanır (m. 629). Genel kurul, müdürü veya müdürleri görevden alabilir, yönetim hakkını ve temsil yetkisini sınırlayabilir. Her ortak, haklı sebeplerin varlığında, yöneticilerin yönetim hakkının ve temsil yetkilerinin kaldırılmasını veya sınırlandırılmasını mahkemeden isteyebilir (m. 630). Esas sermayenin kaybı ya da borca batık olması hallerinde, iflasın bildirilmesi ve ertelenmesinde A.Ş hükümleri uygulanır (m. 633-634) Pay sahibinin aksine limited şirket müdürünün şirkete borçlanma yasağı düzenlenmemiştir.

LİMİTED ŞİRKET X. FİNANSAL TABLOLAR ve DENETİM Anonim şirketin Ffinansal tablolar ve yedek akçelere ilişkin 514 ve 527. maddeleri limited şirket için de uygulama alanı bulur (m. 610). Keza, anonim şirketin denetçiye ve işlem denetçileriyle denetime ve özel denetime ilişkin hükümleri de limited şirket hakkında uygulanır (m. 635). XI.SONA ERME VE AYRILMA Şirketin sona erme halleri m. 636’da sayılmıştır. Sona erme, iflastan ve mahkeme kararından başka bir sebepten ileri gelmişse müdür, birden fazla müdürün bulunması hâlinde en az iki müdür, bunu ticaret siciline tescil ve ilan ettirir (m. 637). Şirket sözleşmesi, ortaklara şirketten çıkma hakkını tanıyabilir, bu hakkın kullanılmasını belirli şartlara bağlayabilir. Her ortak, haklı sebeplerin varlığında şirketten çıkmasına karar verilmesi için dava açabilir. Mahkeme istem üzerine, dava süresince, davacının ortaklıktan doğan hak ve borçlarından bazılarının veya tümünün dondurulmasına veya davacı ortağın durumunun teminat altına alınması amacıyla diğer önlemlere karar verebilir (m. 638)

LİMİTED ŞİRKET Ortaklardan biri şirket sözleşmesindeki hükme dayanarak çıkma istediği veya haklı sebeplerden dolayı çıkma davası açtığı takdirde diğer ortaklardan her birinin bu çıkmaya katılma hakkı vardır (m. 639). Şirket sözleşmesinde, bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceği sebepler öngörülebilir. Çıkarma kararına karşı ortak, kararın noter aracılığıyla kendisine bildirilmesinden itibaren üç ay içinde iptal davası açabilir. Şirketin istemi üzerine ortağın mahkeme kararıyla haklı sebebe dayanılarak şirketten çıkarılması hâli saklıdır (m. 640). Ortak şirketten ayrıldığı takdirde esas sermaye payının gerçek değerine uyan ayrılma akçesini isteme hakkına sahiptir (m. 641). Ayrılma akçesinin ne şekilde ödeneceği m. 642’de düzenlenmiştir.

LİMİTED ŞİRKET XII. SORUMLULUK VE CEZAİ HÜKÜMLER: Anonim şirket yöneticilerinin, tasfiye memurlarının denetçilerin ve işlem denetçilerinin sorumluluğuna ilişkin anonim şirket hükümleri limited şirketler hakkında da uygulanır. Limited şirketlere de uygulanan belgelerin ve beyanların kanuna aykırı olması (m. 549), sermaye hakkında yanlış beyanlar ve ödeme yetersizliğinin bilinmesi (m. 550) ve değer biçilmesinde yolsuzluğa ilişkin (m. 551) hükümlere aykırılık halinde 562. maddenin 8-10. fıkraları uygulanır.