DENETİM & UYUM YÖNETİMİ D. B. 6009 Sayılı Kanunda Yapılan Değişiklikler Çerçevesinde Vergi İncelemeleri, Karşılaşılan Sorunlar ve YMM Mevzuatı Yönünden Değerlendirilmesi ÖMER KAYA G.İ.B. Daire Başkanı DENETİM & UYUM YÖNETİMİ D. B.

6009 sayılı Kanunun getirdikleri İncelenecek mükelleflerin seçimine ilişkin esaslar İnceleme süresine ilişkin esaslar İnceleme raporlarının değerlendirilmesine ilişkin esaslar

Yönetmelikler Yönetmelikler Vergi İnceleme ve Denetim Koordinasyon Kurulunun Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Vergi İnceleme ve Denetim Planının Hazırlanması, Uygulanması ve Sonuçlarının İzlenmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Vergi İncelemelerinde Uyulacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik Rapor Değerlendirme Komisyonlarının Teşekkülü ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik 31.12.2010 tarihli Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

Kurulun Çalışma Usul ve Esasları Koordinasyon Kurulu; Bakanın başkanlığında, Gelir İdaresi Başkanı, Maliye Teftiş Kurulu Başkanı, Hesap Uzmanları Kurulu Başkanı, Gelirler Kontrolörleri Başkanı, Gelir İdaresi Başkanlığı Denetim ve Uyum Yönetimi Daire Başkanlığının bağlı olduğu Gelir İdaresi Başkan Yardımcısından, oluşur. Bakanın tevkil etmesi halinde Maliye Bakanlığı Müsteşarı, Bakanın yerine toplantıya başkanlık eder. Koordinasyon Kurulu; Mart, Haziran, Eylül ve Kasım aylarında olağan olarak toplanır.

Kurulun Çalışma Usul ve Esasları-2 Kurulun görevleri arasında; Vergi inceleme ve denetimleri ile raporlamaya ilişkin standart, ilke, yöntem ve teknikleri geliştirmek, vergi inceleme ve denetim rehberleri hazırlamak, vergi incelemesi yapmaya yetkili olanların uyacakları etik kuralları belirlemek, inceleme ve denetim birimleri arasında koordinasyonu, bilgi akışını ve uygulama birliğini temin etmek, Vergi incelemesi ve denetimine ilişkin temel amaç ve hedefler doğrultusunda, inceleme ve denetim birimlerinin görüş ve önerileri ile Gelir İdaresi Başkanlığı risk analiz sistemi üzerinden yapılan analizler de dikkate alınarak incelemeye tabi tutulacak sektörler, konular ile mükellefleri tespit etmek, inceleme ve denetim birimlerinin uygulayacakları yıllık planı hazırlamak ve Bakan onayına sunmak, Gelir İdaresi Başkanlığı veya inceleme ve denetim birimlerinin, yıllık plan dönemi içerisinde ortaya çıkacak taleplerini değerlendirip, söz konusu planda gerekli değişiklikleri yapmak,  yer almaktadır.

Yıllık Plan Hakkında Yönetmelik Vergi incelemeleri ve denetimler, Koordinasyon Kurulu tarafından hazırlanan yıllık plan çerçevesinde yürütülecektir. Yıllık plan hazırlıkları Komisyon tarafından yapılır. Komisyon, Koordinasyon Kurulu tarafından belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde, incelenecek sektörler ve konuları tespit eder. Komisyon bu tespiti yaparken, Gelir İdaresi Başkanlığı Risk Analiz Merkezi tarafından belirlenen sektörler, konular ve mükellefler ile inceleme ve denetim birimleri tarafından riskli görülen sektörler, konular ve mükellefleri de dikkate alır. Komisyon, Koordinasyon Kurulunun Eylül ayı olağan toplantısında görüşülmek üzere incelenecek sektörleri ve konuları içeren yıllık plan taslağını Sekretaryaya gönderir.     

Yıllık Plan Hakkında Yönetmelik - 2 İncelenecek mükelleflerin seçimi Yıllık planda belirlenen mükellef, sektör ve konular, İhbar ve şikayetler, Teftiş ve soruşturmalar, Savcılık ve mahkeme talepleri ve diğerleri, Kamu kurum ve kuruluşların inceleme talepleri, İnceleme sırasında çıkan diğer inceleme talepleri, GİB denetim ve inceleme talepleri (Vergi İnc. Yön. md.4/9) çerçevesinde yapılacaktır. Karşıt Kontroller - Karşıt İncelemeler? Yıllık plan, inceleme ve denetim birimleri tarafından etkin bir şekilde uygulanır. Koordinasyon Kurulu, her yıl vergi inceleme ve denetim istatistiklerini takip eden yılın Nisan ayı sonuna kadar kamuoyuna açıklar.

Vergi İncelemeleri Hakkında Yönetmelik İncelemeye Başlama İnceleme görevinin verilmesinde itibaren en geç 30 (+ 15) gün içerisinde incelemeye başlama zorunluluğu bulunmaktadır, Vergi incelemesine, incelemeye tabi olan nezdinde tanzim olunacak İncelemeye Başlama Tutanağı ile başlanır. Düzenlenen tutanağın bir örneği nezdinde inceleme yapılana teslim edilir. Tutanağın bir örneği inceleme elemanının bağlı bulunduğu birime, bir örneği ise mükellefin bağlı olduğu vergi dairesine gönderilir. İncelemeye başlama tarihi kural olarak bu hususta düzenlenen tutanak tarihidir. Tutanakta mükellefin imzasının bulunmaması halinde ise yine bu hususta düzenlenen tutanağın vergi dairesi kayıtlarına intikal ettiği tarih incelemeye başlama tarihi olarak kabul edilecektir. 8

Vergi İncelemeleri Hakkında Yönetmelik - 2 Defter ve Belgelerin Alınması - Mükelleflerin defter ve belgeleri yazılı olarak istenir ve tutanakla teslim alınır. Yazıda, ibraz edilecek defter ve belgeler ile ibraz süresi, yeri ve ibraz edilmemesi halinde uygulanacak müeyyidelere yer verilir. (Mükellefin yazıya gerek kalmaksızın defter ve belgelerini ibrazı üzerine, defter ve belgeler tutanak düzenlenmek suretiyle de alınabilir.) İnceleme Tutanakları İnceleme elemanı, inceleme esnasında gerekli görülen hallerde, vergilendirme ile ilgili olayları ve hesap durumlarını ayrıca tutanaklar ile tespit ve tevsik edebilir. İlgililerin itiraz ve mülahazaları varsa bunlar da tutanağa geçirilir. Düzenlenen tutanakların birer nüshasının mükellefe veya nezdinde inceleme yapılan kimseye verilmesi zorunludur. İnceleme elemanı, ilgilileri tutanakları imzalamaları için zorlayamaz. 9

Vergi İncelemeleri Hakkında Yönetmelik - 3 Raporların Mevzuata uygun olması İnceleme elemanları, vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülere aykırı vergi inceleme raporu düzenleyemezler. İnceleme elemanları, inceleme sırasında, vergi kanunlarıyla ilgili kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ ve sirkülerin vergi kanunlarına aykırı olduğu kanaatine varırlarsa, bu hususu bağlı oldukları inceleme ve denetim birimleri aracılığıyla Gelir İdaresi Başkanlığına bir rapor ile bildirirler. Gelir İdaresi Başkanlığı, en geç yirmi iş günü içerisinde görüşünü ilgili inceleme ve denetim birimine yazılı olarak bildirir. 10

Vergi İncelemeleri Hakkında Yönetmelik - 4 İnceleme Süresi İncelemeler mümkün olan en kısa sürede tamamlanır. Tam incelemenin 1 yıl, sınırlı incelemenin 6 ay içerisinde tamamlanması esastır. Öngörülen süreler içerisinde tamamlanamaması halinde sürenin dolmasından en geç 10 gün önce ek süre talep edilebilir. Denetim birimi tarafından 6 aya kadar ek süre verilebilir. Ek süre verilmesi durumunda, incelemenin bitirilememe nedeni ilgili inceleme ve denetim birimi tarafından nezdinde inceleme yapılana yazılı olarak bildirilir. İnceleme görevinin başka bir inceleme elemanına devredilmesi gerektiği hallerde, inceleme kalan süre içinde tamamlanır. 11

Vergi İncelemeleri Hakkında Yönetmelik - 5 İncelemenin Tamamlanması İncelemenin tamamlandığı tarih, raporun değerlendirme komisyonlarına intikal ettiği tarihtir. Defter ve Belgelerin İadesi Defter ve belgeler incelemenin tamamlanmasından itibaren 15 gün içerisinde tutanakla mükellefe iade edilecektir. Mükellefin Yeniden İncelemeye Alınması: İnceleme, neticesi alınmamış hesap dönemi de dahil olmak üzere, tarh zamanaşımı süresi sonuna kadar her zaman yapılabilir. Evvelce inceleme yapılmış veya matrahın re’sen takdir edilmiş olması yeniden inceleme yapılmasına ve gerekirse tarhiyatın ikmaline mani değildir. 12

Rapor Değerlendirme Kom. Yönetmeliği Vergi inceleme raporu: Vergi incelemeleri sonucunda düzenlenen her türlü raporu ifade eder. Rapor Değerlendirme Komisyonları: Üç farklı statüde; 1- Denetim birimi bünyesinde değerlendirme komisyonu, 2- Vergi Dairesi Başkanlığı üst rapor değerlendirme komisyonu, 3- Merkezi rapor değerlendirme komisyonu, bulunmaktadır. Bir vergi türü ve vergilendirme dönemi için on milyon TL’nin üzerinde vergi tarhı öngören vergi inceleme raporları merkezi rapor değerlendirme komisyonu tarafından değerlenir. 13

Rapor Değerlendirme Kom. Yönetmeliği -2 Değerlendirme Süresi; Komisyonlar en geç 60 gün içerisinde raporu değerlendirmek ve karardan itibaren 5 iş günü içerisinde de (inceleme ve denetim birimine ya da inceleme elemanına) göndermek zorundadır. Komisyonlar, VUK’ nun 359 uncu maddesinde yazılı suçların işlendiğini tespit eden vergi suçu raporlarına ilişkin olarak en geç 20 iş günü içerisinde mütalaa verir. Komisyonun Görevleri; Komisyonlar raporları vergi kanunları ile bunlara ilişkin kararname, tüzük, yönetmelik, genel tebliğ, sirküler ve özelgelere uygunluğu ile maddi hata ve usul hatası içerip içermediği yönünden değerlendirir. Raporu düzenleyen inceleme elemanı ile birim rapor değerlendirme komisyonu üyeleri arasında uyuşmazlığa konu raporlar üst rapor değerlendirme komisyonu tarafından değerlendirilir. Merkez inceleme elemanları için üst rapor değerlendirme komisyonu Merkezi rapor değerlendirme komisyonudur. 14

Rapor Değerlendirme Kom. Yönetmeliği -3 Mükellef ve vergi inceleme elemanın dinlenmesi; Komisyonlar, gerekli gördüğü durumlarda ya da talepleri üzerine mükellefi veya vergi inceleme elemanını dinleyebilir. Yanlış İzahat; Komisyonlar, yaptıkları değerlendirme sırasında verilmiş bir özelgenin VUK’un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası kapsamında (yanlış izahat) olduğu kanaatine varmaları halinde; söz konusu özelgeyi, bu hususta özel olarak oluşturulacak olan beş kişilik ayrı bir komisyona gönderirler. Bu Komisyon, yirmi iş günü içerisinde bir karar verir. Bu Komisyonca verilen kararlar, ilgili rapor değerlendirme komisyonu ile vergi incelemesi yapmaya yetkili olanı bağlar. Bu Komisyon tarafından bir özelgenin kanunlara aykırı olduğu yönünde bir karar verilirse, söz konusu özelge kanunlara uygun hale getirilir. 15

Yönetmelik Uygulamaları Mevcut İnceleme Görevleri 2011 Yılında İncelenecek mükellefler 2012 Yıllık Plan Hazırlıkları

DENETİM & UYUM YÖNETİMİ D. B. TEŞEKKÜR EDERİZ DENETİM & UYUM YÖNETİMİ D. B.