TİCARET SİCİLİ Dr. Özlem Döğerlioğlu IŞIKSUNGUR Yaşar Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Endüstri Mühendisliği- Ders Notları ozlem@dogerlihukuk.com

TİCARET SİCİLİ NEDİR? Ticari işletmeyle ilgili önemli bilgileri açıklamaya ve oluşturmaya yarayan ve böylelikle hukuki güvenliği temin eden resmi nitelikli hukuki müessese Ticaret sicilini incelenerek tacirin durumu hakkında gerekli hususlar öğrenilebilir Bir işletmenin sahibi, faaliyet alanı, yerleşim yeri, amacı, sorumluluk ve temsil ilişkilerine ilişkin bilgiler kaydedilir. Bu bilgiler ayrıca Türkiye Ticaret Sicil Gazetesiyle ilan edilir. Esnaf ve sanatkarlar--- esnaf ve sanatkar siciline tescil edilir.

teşkilat YTK m. 24/I “Ticaret sicili, Sanayi ve Ticaret Bakanlığının gözetim ve denetiminde ticaret ve sanayi odaları veya ticaret odaları bünyesinde kurulacak ticaret sicili müdürlükleri tarafından tutulur. Bir yerde oda mevcut değilse veya yeterli teşkilatı yoksa, ticaret sicili, Sanayi ve Ticaret Bakanlığınca belirlenecek bir odadaki ticaret sicili müdürlüğü tarafından tutulur.” sanayi ve ticaret odalarının ayrı ayrı kurulmuş olması halinde ticaret odası bünyesinde Odanın bulunmadığı veya teşkilatın yeterli olmadığı durumlarda----Gerekçe m. 24--- Gümrük ve Ticaret Bakanlığınca belirlenecek

teşkilat Ticaret sicil kayıtları elektronik ortamda tutulur. Elektronik ortamda tutulmaya ilişkin usul ve esaslar tüzükle gösterilecektir. Bu tüzük henüz çıkmamıştır. YTK m. 24/II “Bu kayıtlar ile tescil ve ilan edilmesi gereken içeriklerin düzenli olarak depolandığı ve elektronik ortamda sunulabilen merkezi ortak veri tabanı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği nezdinde oluşturulur.” Bilgi bankasındaki kayıtlara henüz hukuki bir sonuç bağlanmamıştır. Kaydın bulunması 3. kişilerin iyi niyetini ortadan kaldırmayacağı gibi, bulunması gereken bir kaydın bulunmaması durumunda iyiniyete dayanılamaz.

SİCİLE KAYDEDİLECEK HUSUSLAR Hangi hususların sicile kaydının gerekli olduğu genel bir hükümle toplu olarak düzenlenmemiş, ilgili mevzuatta yeri geldikçe tescili gereken hususlar tek tek gösterilmiş Ör. Ticari işletme,ticaret ünvanını, ticari işletme adı,ticari işletme şubesi Kanunlar ve Ticaret Sicil Tüzüğü’nde tescil edileceği gösterilen hususlar dışında kalan konular ticaret siciline kaydolunamaz, bunlar yanlışlıkla kaydedilse bile hukuki sonuç doğurmaz

SİCİLİN HERKESE AÇIK OLUŞU Ticaret sicili açıktır. Herkes ticaret sicilinin içeriğini ve müdürlükte saklanan tüm senet ve belgeleri inceleyebileceği gibi giderini ödeyerek bunların onaylı suretlerini de alabilir. Bir hususun sicilde kayıtlı olup olmadığına dair onaylı belge de istenebilir. (YTK m.35/II) İncelenebilecek olan evraka, tescil işleminin dayanakları olan dilekçe, beyanname, senetler, belgeler ve ilanları içeren gazeteler dahildir (YTK m. 35/I)

SİCİLİN HERKESE AÇIK OLUŞU YTK m. 35/III “Tescil edilen hususlar, kanun veya tüzükte aksine bir hüküm bulunmadıkça ilan olunur.” YTK m. 35/IV “İlan, Türkiye genelinde sicil kayıtlarının ilanına özgü Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi ile yapılır.”

Sicil işlemleri Tescil Tadil (değişiklik) Silinme (Terkin) Bir vakıanın sicile geçirilmesi Tadil (değişiklik) Sicile yazılmış bir vakıadaki değişiklik dolayısıyla sicil kayıtlarının değiştirilmesi ve düzeltilmesi Silinme (Terkin) Sicile geçirilmiş bir vakıanın ortadan kalkması veya sona ermesi nedeniyle ilgili kaydın silinmesi

Sicil işlemlerinin yapIlIŞI Kural: İlgilinin talebi üzerine Resen veya ilgili makamın bildirmesi üzerine tescil, mevzuatta bu yönde açık bir hüküm bulunması halinde (Ticaret Sicil Tüzüğü 24/I) Ör. Merkez kaydının silindiğinin ilgili sicil müdürü tarafından bildirilmesi üzerine şube kaydı da resen silinir

Sicil müdürünün inceleme görevi YTK MADDE 32- (1) Sicil müdürü tescil için aranan kanuni şartların var olup olmadığını incelemekle yükümlüdür. (2) Tüzel kişilerin tescilinde, özellikle şirket sözleşmesinin, emredici hükümlere aykırı olup olmadığı ve söz konusu sözleşmenin kanunun bulunmasını zorunluluk olarak öngördüğü hükümleri içerip içermediği incelenir. (3) Tescil edilecek hususların gerçeği tam olarak yansıtmaları, üçüncü kişilerde yanlış izlenim yaratacak nitelik taşımamaları ve kamu düzenine aykırı olmamaları şarttır.

SİCİL MÜDÜRÜNÜN KARARLARINA İTİRAZ YTK MADDE 34- (1) İlgililer, tescil, değişiklik veya silinme istemleri ile ilgili olarak, sicil müdürlüğünce verilecek kararlara karşı, tebliğlerinden itibaren sekiz gün içinde, sicilin bulunduğu yerde ticari davalara bakmakla görevli asliye ticaret mahkemesine dilekçe ile itiraz edebilirler. (2) Bu itiraz mahkemece dosya üzerinden incelenerek karara bağlanır. Ancak, sicil müdürünün kararı, üçüncü kişilerin sicilde kayıtlı bulunan hususlara ilişkin menfaatlerine aykırı olduğu takdirde, itiraz edenle üçüncü kişi de dinlenir. Bunlar mahkemeye gelmezlerse dosya üzerinden karar verilir

İLAN ETK tescil edilen hususun aynı zamanda ilan edileceğine ilişkin bir hüküm yok YTK m. 35.3 tescil edilen hususun Kanun ve Tüzükte aksine bir hüküm bulunmadıkça ilan olunacağı hkmü İlan--- Ticaret Sicil Gazetesi

Tescil ve ilanIn etkIsI-GENEL OLARAK Sicil kaydı aksi ispatlanıncaya kadar doğru sayılır (MK 7) Genel olarak Tescilin etkisi Bildirici Bir hakkın veya durumun doğmuş olduğunu bildirmek için Kurucu ya da bir hakkın, belirli bir hukuki durumun ortaya çıkması için Ticaret Siciline tescil Kural olarak bildirici Tacir sıfatı, ticari işletmenin belirli bir kişi adına işletilmesiyle kazanılır. Kişinin daha sonra ticari işletmeyi ticaret siciline tescil ettirmesi gerekir, bu durum tacir sıfatını kazanmış olmasının bir sonucudur. İstisnai olarak kurucu Ör. Tüzel kişilerin tüzel kişilik kazanması için ticaret siciline tescil şarttır Ticari işletme rehninin kurulması için rehin sözleşmesinin sicile tescili gerekir

Tescil ve ilanIn etkIsI-üçüncü kişiler bakImIndan YTK m.36: “Ticaret sicili kayıtları nerede bulunurlarsa bulunsunlar, üçüncü kişiler hakkında, tescilin Türkiye Ticaret Sicili Gazetesinde ilan edildiği; ilanın tamamı aynı nüshada yayımlanmamış ise, son kısmının yayımlandığı günü izleyen iş gününden itibaren hukuki sonuçlarını doğurur. Bu günler, tescilin ilanı tarihinden itibaren işlemeye başlayacak olan sürelere de başlangıç olur. (2) Bir hususun tescil ile beraber derhâl üçüncü kişiler hakkında sonuç doğuracağına veya sürelerin derhâl işleyeceğine ilişkin özel hükümler saklıdır. (3) Üçüncü kişilerin, kendilerine karşı sonuç doğurmaya başlayan sicil kayıtlarını bilmediklerine ilişkin iddiaları dinlenmez. (4) Tescili zorunlu olduğu hâlde tescil edilmemiş veya tescil edilip de ilanı zorunlu iken ilan olunmamış bir husus, ancak bunu bildikleri veya bilmeleri gerektiği ispat edildiği takdirde, üçüncü kişilere karşı ileri sürülebilir.”

Sicildeki kayIt ile İlan edilen kayIT arasINdaki fark YTK m. 37 “Tescil kaydı ile ilan edilen durum arasında aykırılık bulunması hâlinde, tescil edilmiş olan gerçek durumu bildikleri ispat edilmediği sürece, üçüncü kişilerin ilan edilen duruma güvenleri korunur.” Ör. A’nın ticari temsilcisi olarak sicile B kaydettirilmiş ancak C ticari temsilci olarak ilan edilmişşse üçüncü kişinin C ile yaptığı sözleşme A’yı bağlar

DEVLETİN SORUMLULUĞU YTK m. 25/2 “Ticaret sicilinin tutulmasından doğan bütün zararlardan Devlet ve ilgili oda müteselsilen sorumludur. Devlet ve sicil görevlilerini atamaya yetkili kurum zararın doğmasında kusuru bulunanlara rücu eder. Ticaret sicili müdürü ve yardımcıları ile diğer personeli, görevleriyle ilgili suçlardan dolayı kamu görevlisi olarak cezalandırılır ve bunlara karşı işlenmiş suçlar kamu görevlisine karşı işlenmiş sayılır.”

Örnek soru A’ya ait bir ticari işletme yanlışlıkla B adına kaydedilmiş, sicil kaydına güvenerek iyiniyetli C bu işletmeyi B’den satın almış. C işletmenin maliki haline gelir mi? Cevabın olumsuz olması halinde ne yapılabilir?

cevap Ticaret sicilindeki kayda güvenerek işlem yapan iyi niyetli kişinin güveninin korunacağını söyleme imkanı yoktur İyi niyetli C işletmenin maliki haline gelmez Uğradığı zararlar nedeniyle, tescil için kötü niyetle gerçeğe aykırı beyanda bulunan ya da ticaret sicilindeki kaydın gerçeğe uygun olmadığını üçüncü kişilerde yanlış fikir uyandırabilecek nitelikte bulunduğunu öğrendikleri halde düzeltilmesini istemeyen kusurlu kişilerden tazminat isteyebilir Ticaret sicilinin tutulmasından doğan zararlar nedeniyle Devlet ve ilgili odadan da tazminat isteyebilir. YTK m. 38 : “(1) Tescil ve kayıt için bilerek gerçeğe aykırı beyanda bulunanlar, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adli para cezasıyla cezalandırılır. Gerçeğe aykırı tescilden dolayı zarar görenlerin tazminat hakları saklıdır. (2) Kayıtların 32 nci maddenin üçüncü fıkrası hükümlerine uymadığını öğrendikleri hâlde düzeltilmesini istemeyenler ve tescil olunan bir hususun değişmesi, sona ermesi veya kaldırılması dolayısıyla, kaydın değiştirilmesini veya silinmesini istemeye ya da yeniden tescili gereken bir hususu tescil ettirmeye zorunlu olup da bunu yapmayanlar, bu kusurları nedeniyle üçüncü kişilerin uğradıkları zararları tazmin ile yükümlüdürler.”