AFET EPİDEMİYOLOJİSİ Prof.Dr.Recep AKDUR ŞUBAT 2009 ANTALYA

Epidemiyolojinin afet yönetiminde kullanılmasıdır. AFET EPİDEMİYOLOJİSİ Epidemiyolojinin afet yönetiminde kullanılmasıdır. Amacı; afet sürecinde mortalite ve morbiditeyi azaltmaktır. ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET YÖNETİMİ AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

(Olay öncesi /Proaktif davranış) AFET YÖNETİMİ RİSK YÖNETİMİ (Olay öncesi /Proaktif davranış) Olay olmadan önce koruma, nedenleri yok etme zararları önleme /azaltma çalışmaları) Risk yönetiminde hedef afet nedenlerini/ risklerini/ afetleri yok etmektir KORUMADIR ŞUBAT 2009 ANTALYA

RİSK YÖNETİMİ Risk değerlendirme / Olası riskler Kabul edilemez risk/ Risk yok etme/ Risk azaltma (koruma)/arta kalan risk Senaryolar / Riske dayalı zararlar (kabul edilebilir risk) /Zarar azaltma çalışmaları Can ve mal kayıplarının nedenleri/ alınacak önlemler Kurumun-altyapının yeniden inşaası AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

ÖNLEMLER GELİŞTİRME AFET RİSKLERİ AFETTE GEREKSİNİMLER (SENARYOLAR) AFETLERDE CAN ve MAL KAYIPLARININ NEDENLERİ ALINACAK ÖNLEMLER AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

(Olay sonrası / Reaktif davranış) AFET YÖNETİMİ KRİZ YÖNETİMİ (Olay sonrası / Reaktif davranış) Olay olduktan sonra olayı /krizi def etme krizin yaralarını sarma ikincil zararları azaltma çalışmalarıdır Kriz yönetiminde hedef ikincil kayıpları en aza indirmektir. TEDAVİDİR ŞUBAT 2009 ANTALYA

Etki analizi Müdahale İyileştirme Yeniden yapılandırma KRİZ YÖNETİMİ AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

KRİZ YÖNETİMİ SALGIN ÖNLEME AFET BÖLGE VE NÜFUSUNUN SAPTANMASI HASAR BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI KURTARMA -ŞOK GİDERME TRİAJ–REAMİNASYON-SEVK -TEDAVİ GEÇİCİ YERLEŞİM SU, BESİN, BARINAK, GİYSİ, UYGUN ÇEVRE SALGIN ÖNLEME ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET EPİDEMİYOLOJİSİ Afeti tanımlama ve tanıma yöntemlerini bulur, uygular, geliştirir. Afetten korunma önlemleri bulur, uygular, geliştirir (risk yönetimi). Afeti def etme ve hasarlarını giderme yöntemlerini bulur, uygular ve geliştirir (kriz yönetimi). ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET EPİDEMİYOLOJİSİ AFETLERİN NEDENLERİNİ ANLAMAK AFETLERİ ÖNLEMENİN YOLLARINI BULMAK AFETLERDE ÖLÜM VE YARALANMA NEDENLERİNİ ANLAMAK AFETLERDE ÖLÜM VE YARALANMALARI ÖNLEMEK ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET EPİDEMİYOLOJİSİ Toplumun sağlık durumunu saptar Öncelikli sağlık sorunlarını sıralar Sağlık sorunlarını etkileyen etmenleri saptar Program, girişim tür ve önceliklerini saptar Sağlık durumunu izler Program ve girişimlerin sonuçlarını değerlendirir ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET EPİDEMİYOLOJİSİ Ekolojik denge bozulur Toplum yer değiştirir Nüfus yoğunluğu artar Hizmetler kesilir Sektörler ve toplum örgütsüz hale gelir EPİDEMİYOLOJİ +AFET EPİDEMİYOLOJİSİ ŞUBAT 2009 ANTALYA

Etimolojik olarak, Yunanca’daki); Epi: üstünde / üzerinde, EPİDEMİYOLOJİ Etimolojik olarak, Yunanca’daki); Epi: üstünde / üzerinde, Demos: toplum / halk ve Logos; çalışma / bilim kelimelerinin birleştirilmesi ile türetilmiş bir terimdir. ŞUBAT 2009 ANTALYA

EPİDEMİYOLOJİ Olgu ve olayların, toplumdaki dağılımlarını inceleyerek bunların; etken ve yardımcı faktörlerini / etiyolojisini / belirleyicilerini bulma / tanımlama yöntem ve disiplinidir. Olgu ve olaylara ilişkin; kimde, nerede, ne zaman sorularına yanıt arayıp, bularak, bu dağılımlardan hareketle / sentezle, onları tanımlama ve kontrol altına alma yöntem ve disiplinidir. ŞUBAT 2009 ANTALYA

EPİDEMİYOLOJİ Tanı yöntemlerini bulur, uygular, geliştirir. Koruyucu önlemleri bulur, uygular, geliştirir. Tedavi yöntemlerini bulur, uygular ve geliştirir. ŞUBAT 2009 ANTALYA

EPİDEMİYOLOJİ 1.Tanımlayıcı (descriptiv)epidemiyoloji Kimde nerede, ne zaman, ne kadar 2. Analitik epidemiyoloji Neden- sonuç ilişkisi 3. Değerlendirme (evaluation) Girişimlerin etkililiği - verimliliğini değerlendirme ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET EPİDEMİYOLOJİSİ I-ÖNGÖRÜ- SENARYO-PLANA İLİŞKİN ÖLÇEKLER (GEREKSİNİMLER) II.OLAYLARA VE OLGULARA İLİŞKİN ÖLÇEKLER ŞUBAT 2009 ANTALYA

GEREKSİNİMLER ESKİ AFET BİLGİLERİ RİSK ALTINDAKİ BÖLGE ve NÜFUS VARSAYIMLAR- SENARYOLAR AFETİN BEKLENEN ŞİDDETİ (beklenen sayılar) 1. Hafif şiddette 2. Orta şiddette 3. Ağır şiddette ŞUBAT 2009 ANTALYA

GEREKSİNİMLERE İLİŞKİN ÖLÇEKLER Afet tür ve dağılımları Nüfusun afet olasılığı altında yaşayan yüzdesi (oranı) Toprakların sel basma olasılığı altında olan yüzdesi Afete uğrama olasılığı olan sanayi Afete uğrama olasılığı olan barajlar ŞUBAT 2009 ANTALYA

GEREKSİNİMLERE İLİŞKİN ÖLÇEKLER Ceset torbası gereksinimi? Çadır gereksinimi? Yaralı toplanma istasyonu(hekim/hemşire/ araç-gereç) gereksinimi? Sağlık memuru/çevre sağlığı teknisyeni gereksinimi Ambulans gereksinimi Gebelerin/loğusaların/ emziklilerin/ bebeklerin izlemesi için gerekli olan ebe sayısı Rutin aşılama (bebek /çocuk/gebe) için gerekli aşı miktarları Kaç adet “Acil Sağlık Paketi” gereklidir? ŞUBAT 2009 ANTALYA

1.DEPREME İLİŞKİN ÖLÇEKLER BÜYÜKLÜĞÜ (Rihter) ŞİDDETİ (Merkalli) Yerleşim yerine uzaklığı Zemin yapısı Binaların özellikleri Diğer yapıların özellikleri Nüfus yoğunluğu Çevre koşulları ŞUBAT 2009 ANTALYA

2.HASAR ÖLÇEKLERİ BİNA HASARLARININ YERLEŞİM YERLERİNE GÖRE DAĞILIMI YIKIK AĞIR HASARLI ORTA HASARLI HAFİF HASARLI HASARSIZ Merkez (21 Mah,91 köy) Üzümlü (5 mah, 29 köy) Kemah (8 mah, 42 köy) Çayırlı (3 mah,31 köy) ŞUBAT 2009 ANTALYA

3. NÜFUSA İLİŞKİN ÖLÇEKLER Etkilenen nüfus= Etkilenenler /toplam nüfus x k Ölüm Oranı = ölen kişi sayısı/ toplam nüfus x k Yaralanma oranı= yaralananlar/tüm nüfus x k Sakat kalma oranı= sakat kalanlar x tüm nüfus x k ŞUBAT 2009 ANTALYA

4. YARALILARA İLİŞKİN ÖLÇEKLER Toplam nüfusta yaralı ölçekleri Kırmızı, sarı, yeşil, Siyah kot ölçekleri Yıkık, ağır ve orta hasarlı konut ve yaralı ölçekleri Sevk oranı ölçekleri Yaralılara yapılan işlemlere ilişkin ölçekler Yatırılan yalıların kliniklere göre ölçekleri ŞUBAT 2009 ANTALYA

YARALILARIN YERLEŞİME GÖRE DAĞILIMI Merkez (21 mah,91 köy) KIRMIZI SARI YEŞİL SİYAH Üzümlü (5 mah,29 köy) Kemah (8 mah, 42 köy) Çayırlı (3 mah, 31 köy) TOPLAM ŞUBAT 2009 ANTALYA

5.ÖLÜMLERE İLİŞKİN ÖLÇEKLER Afet bölgesindeki toplam nüfusta ölüm oranı? Kent merkezindeki nüfusta ölüm oranı? Ağır hasarlı konut başına düşen ölüm sayısı? Ölüm başına yaralı? ŞUBAT 2009 ANTALYA

AFET ENFORMASYON SİSTEMİ 1. Planlama 2. Toplama / Kayıtlama 3. Değerlendirme / Bilgiye Dönüştürme 4. Yayma ve Geri Bildirim 5. Kullanma / Yararlanma 6. Arşivleme / Saklama ŞUBAT 2009 ANTALYA

BİLGİ ALT YAPISI MAKRO BÖLGELEME HARİTALARI MİKRO BÖLGELEME HARİTALARI KENTSEL RİSK ANALİZLERİ Ulusal sismik ağ Meteoroloji istasyonları GPRS Bilgi bankası ŞUBAT 2009 ANTALYA

TOPLUM EĞİTİMİ VE BİLİNÇLENDİRME TOPLUMDA AFET TANIM VE KAVRAMLARINI BİLİMSEL TEMELE OTURTMA ŞUBAT 2009 ANTALYA