GENÇLERLE İLETİŞİM
ERGENLİK FIRTINA VE STRES DÖNEMİDİR!
ERGENLİK; Çocukluktan erişkin hayata geçiştir. Fiziksel Gelişim CİNSEL Gelişim Psikososyal Gelişim
ERGENLİK; fiziksel, sosyal ve psikososyal gelişimi içeren bir perioddur. AMA: HEPSİ AYNI ANDA OLMAZ Hizmet verenler için bu bir zorluktur.
1/5 ailede ebeveyn ile ERGEN arasında problem vardır. 16 yaşındaki kız ve erkek ERGENİN %90’ı anneleri ile iyi ilişki gösterirken, bunların sadece %70 babaları ile iyi ilişki gösterirler. (Rutler 1980)
Rutter “Isle of Wight” çalışmasında Ergenlerin 2/3 ünün ebeveynleri ile karşı görüşte hiç olmadıklarını söylemişlerdir Genelde tartışma giyim ,kuşam ve eve geliş saati ile ilgilidir.
Ankara ve Adana da 12-21 yaşları arasında ergenlerin aileleri ilişkilerini gösteren çalışmada Kendimi ailemin bir üyesi olarak hissetmiyorum K %15, E %19 Ailem beni başkalarıyla kıyaslar K %28, E %40 Bana güvendiklerini hissediyorum K %68, E %61 Bana hep çocuk muamelesi yapıyorlar K %1, E %15 Ailem isteklerimi olumsuz karşılar K %6, E %10
Ufak tartışmalar ailede kız ERGENLERLE her 1 Ufak tartışmalar ailede kız ERGENLERLE her 1.5 günde bir olurken, erkeklerde her 4 günde bir olur. Tartışmalar %75 anne ile ERGENLER arasındadır. Kızlar ile tartışma 15 dakika sürerken, erkekler ile 6 dakika sürer. (Montemayor 1982)
ERGENLE İletişimde Temel Prensipler Güven Sağlama Ailenin rolünü üstlenmeme ERGENİN rolünü üstlenmeme Zorluk oluşturmaktan kaçınma ERGENİN pozitif yönlerini ortaya çıkarma Sorumluluk aşılamak İlgi ve alaka gösterme Sözlü olmayan ipuçlarına dikkat etme Gündemi saklama gayretine dikkat etme Davranış bozukluklarının temelini araştırma
ERGENE yaklaşımda iki önemli kural Güvenir olabilme İzin alma
ERGENİ dinlemenin önemi ERGEN ne diyorsa ona odaklanmak Konuşma sırasında sorular ile hareket kazandırma Sormadan önce öğüt vermede dikkatli davranma ERGENİN görüşünü anlamaya çalışma
ERGENLE konuşma sırasında dikkat edilecek noktalar Açık uçlu sorular sorma Yorumlama ve özet yapma ERGENİN KONUYU açıklamasına izin verme Aydınlatıcı sorular sorma OLAYI eleştirmek gerekir, ERGENİ değil ERGENİN yerine, kendini koyup düşünme
Aile ile ERGEN arası ilişki YETKİN EBEVEYN OTORİTER AŞIRI İZİN VERİCİ İHMAL EDEN EBEVEYN Yüksek düzeyde duygusal destek Düşük düzeyde duygusal destek Yüksek Düzeyde kontrol Düşük Düzeyde kontrol
Ailenin ERGEN için gelişimsel görevi “Gencin gereksinimine uygun şekilde KONTROL ÖZERKLİK dengesini kurmak.”
Gence yaklaşımdaki prensibler Gencin fikirlerini dinleyin. Kendi kimlik teorilerini oluşturma sürecini destekleyin. Kendi dünya görüşünü oluşturma sürecini destekleyin Kendi beğenilerini ve değer yargılarını geliştirmesini destekleyin. Planlama becerilerini geliştirmesini destekleyin, bu konuda örnek olun.!
Bilişsel gelişime destekleyen tutumlar Ergenin fikrini sorma Açıklama, bağlantılar kurma Problem çözümüne katkıda bulunma Ergenin anlatmaya çalıştığı fikri merak etme, anlamaya çalışma Konuya odaklanma ve ergenin de odaklanmasına yardım etme. Ergende kabul edilme ve önemsenme duygusu yaratır, benlik saygısını arttırır.Ergen kabul edilme duygusu yaşar, güvenli hisseder.
Bilişsel gelişime engelleyen tutumlar Ergenin fikrine önem vermeme İlgisizlik Meraksızlık Alaycı tavırlar Konuyu hafife alma Konuyu değiştirme, dağıtma, geri çekilme Ergenin yeni görüş ve ilişkilere kapanmasına, bebeksi rollere dönmesine neden olur.
ERGENE sınırlar koyarken , Onun hoşuna giden sınırları da koymaya gayret göstermek. Maksimum 5-10 kural koymak.
Sınırlı sayıdaki iş için rica etmek. *Normal bir anne saatte 17 kez ricada bulunurken, problemli bir ailede anne saatte 27 kez den fazla ricada bulunur.. Eğer rica sayısı artarsa bunlara uymama ikiye katlanır (Lobitz and Johnson 1975). *Anne ricalarının %57 sine, baba ricalarının %47’sine adolesanlar uygun cevap verirler (Patterson and Forgatch 1987).
Nasıl ve güçlü ve başarılı bir aile olunur Öğrenme Bağlılık Sevgi Gülmek Liderlik
Güçlü ailelerin yaşam örüntüleri Bağlılık Takdir etme İletişim Birlikte zaman geçirme Manevi iyilik hali
ERGENLER; Hakları biliyorlar Sorumlulukları bilmiyorlar
ERGENE eğitim konusunda yardımcı olanların iki önemli işlevi Koçluk Rol model olma
Ergenlerle çalışanların dikkat etmesi gereken konular Ergen ailesini eleştirse bile bu eleştirileri dinlemekle yetinmek ve aileyi eleştirmemek Aile ile ilgili çatışmalarda karşılıklı olumlu yönleri belirtmek Ergen ile ebeveynler arası anlaşma yapma Kişilerin kendilerini olumlu olarak ifade edebilmelerinin sağlanması AMAÇ - Ergen ve ebeveynlerin benlik saygısını yerine getirmek
Yerleştirme ihtiyacı Ben iyiyim sizden adam olmaz + / - Ben ne biliyorum ki - / + Ne benden adam olur ne sizden - / - Ben iyiyim karşımdaki de iyi + / +
Anne-babalar ergenin, genellikle akran gruplarının değerlerine göre değil.Kendi değerlerine göre davranmasını istemektedirler. Bu zorlamalar da ergenle anne-baba arasında çatışmalara neden olmaktadır.
Ancak, sağlıklı bir ergenlik dönemi ergenin, kendisini ailesinin yönlendirmesinden uzaklaştırıp, bağımsız bir kimlik geliştirebilmesiyle tamamlanır.
Bu anne-babadan tümüyle kopma ve tam bağımsız olma anlamına gelmez Bu anne-babadan tümüyle kopma ve tam bağımsız olma anlamına gelmez. Tersine, bazen aileden bağımsız davranma, hem kendi görüşlerini sorumluluğunu almasına hem de anne-babasının görüşlerini kendi görüşleri gibi değerli bulmasına yardımcı olacaktır.
Bazı açılardan ergenlik kendini arama ve bulmaya çalışma, kısaca bireysel kimlik geliştirme sürecedir. Bulma süreci, pek çok değişik rollerin denenmesidir. Ergen kim ve ne olacağı hakkında düşünürken, kendini başkalarının gözüyle görmek ister.
Anne-babası tarafından sevilen ve değer verilen ergen, akran grubunun onayına daha az gereksinim duyar.
Öte yandan, sevilmediğine, değer verilmediğine inanan ergen nerede olursa olsun aile dışındaki kişilerden onay ve benimsenme arayışına girecektir.
Kimse tarafından istenmediğini, değer verilmediğini düşünen ergen, bir hiç olmaktansa her hangi bir grup tarafından kabul edilmiş olma isteğiyle bazı arayışlar içine girer.
Bu arayış ergenin çetelere, uyuşturucu kullanan gruplara, dini ve ideolojik gruplara girmesine neden olabilir. Ergenlerin böylesi olumsuz seçimler yapmaması için aileye ve okula önemli sorumluluklar düşmektedir
Ergen, anne-babasının ve yaşamındaki önemli insanların onun hakkında düşündüklerinden önemli ölçüde etkilenir.
Bu noktada anne-babaların hem kendi duygularını açıkça ifade edebilmeleri hem de ergene duygularını açıklama fırsatı vermeleri, yani birbirleri hakkında neler hissettiklerini konuşmaları çok önemlidir.
Duyguları ifade ederken, sadece sevgi değil, kızgınlık, korku, beğenmeme gibi duyguların da ortaya konması her iki tarafın birbirini anlamasını kolaylaştıracaktır. Ergenin başkalarına dayanma, başkalarından destek görme gereksinimiyle bağımsız davranma gereksinimi arasında bir iç çatışma kaçınılmazdır.
Ergen sahip olduklarından daha fazla özgürlük isterken, ve özgürlükler için çabalarken, bunları elde ettiğinde nasıl kullanacağını bilememektedir. Kendi ayaklarının üstünde durabileceğini, kendi yaşamını yönetecek kadar büyüdüğünü her fırsatta dile getirirken, bunun gerektirdiği çabayı vermekten hoşlanmamakta hatta ürkmektedir.
Aşırı özgürlük isterler; bir yetişkinin sınırlarını koyduğu özgürlüğü anlamaları oldukça zordur. O istediğiyle arkadaşlık eder, istediği zaman ders çalışır, istediği zaman eve gelebilir.
Özgürlük anlayışının sınırları yoktur Özgürlük anlayışının sınırları yoktur. Bağımlılığı reddederler; başkaları tarafından yöneltilmek onları boğabilir. Ancak ikili duyguları bu davranışta da görmek olasıdır
Ekonomik olarak bağımlılığı tercih ederlerken ne kadar para harcayacakları konusunda bağımsızlığı savunurlar, isteklerini erteleme özelliğinden yoksundurlar..
Örneğin okuldan istenen ve bir ay sonra gereken bir yardımcı kitabın hemen alınması konusunda anne-babayı zorlayabilirler; vakit ve nakit yokluğu açıklamaları onlara ulaşmaz
Kendilerine dönük yaşarlar Kendilerine dönük yaşarlar. Yalnız kalmayı tercih ederler, saatlerce odaya ve banyoya kapanıp BEDENSEL DEĞİŞİMLERİNİ İNCELEYEBİLİRLER. Kendilerine yeterince güven duymazlar.
Örneğin postane, banka gibi resmi yerlere gönderilmek istendiklerinde çeşitli mazeretler yaratmalarının altında bu güvensizlik yatar, çünkü bu yerler yetişkin dünyasına aittir.
Ancak bu güvensizlik kendilerini daha rahat hissettikleri sinemaya, atari salonuna ya da diskoya giderken yaşanmaz, istekleri yapılmadığında isyan etmekten kaçınmazlar. Duygularını yoğun yaşadıklarından bu durum normal kabul edilebilir.
Çinli filazof Lao Tzu’nun dediği gibi Binlerce kilometrelik bir yolculuk, tek bir adımla başlar.
Aile dinamiği her zaman böyle değildir !
PROBLEM ÇÖZME TEKNİKLERİ
BEYİN FIRTINASI ÖRNEĞİ Konunun saptanması Kuralların ve yönetimin açıklanması Fikirlerin toplanması ve yazılması Kişisel yaratıcılık safhası Uygulama Fikirlerin değerlendirilmesi Fikirlerin düzenlenmesi
Problemlerin değerlendirilmesi: 5N - 1K
5N -1K TEKNİĞİ NE? Ne yapılıyor? Ne yapılmalı? NEREDE? Nerede yapılıyor? Nerede yapılmalı? NE ZAMAN? Ne zaman yapılıyor? Ne zaman yapılmalı? NİÇİN? Niçin yapılıyor? Niçin o şekilde yapılıyor? NASIL? Nasıl yapılıyor? Nasıl yapılmalıdır? KİM? Kim yapıyor? Kim yapmalı?
PROBLEMİN BELİRLENMESİ Problemi tanımlamak yalnız belirtilerin ortadan kalkmasını değil gerçek sorunun çözülmesine yadım eder. Ne Ne zaman Nerede KÖK NEDENİ Niçin bulun Nasıl Kim (5 N – 1K)
!!! Problem Ne Kadar Spesifik Belirlenirse O Kadar Kolay Çözülür. “KÖK” Nedeni bulun !!! Problem Ne Kadar Spesifik Belirlenirse O Kadar Kolay Çözülür. Problemin %80 i %20 çabayla çözülür
Problemin değerlendirilmesinde balık kılçığı şeması, neden-neden şemaları kullanılabilir.
SEBEP- SONUÇ DİYAGRAMI Balık Kılçığı Diyagramı (Ishikawa Diyagramı)
NEDEN-NASIL AĞAÇ DİYAGRAMI NEDEN-NEDEN AĞAÇ DİYAGRAMI Yapılacak Çalışma NEDEN Çözüm Önerisi Yapılacak Çalışma Yapılacak Çalışma Çözüm Önerisi SORUN NEDEN Yapılacak Çalışma Yapılacak Çalışma NEDEN Çözüm Önerisi Yapılacak Çalışma Yapılacak Çalışma Yapılacak Çalışma
NEDEN-NEDEN AĞAÇ DİYAGRAMI Öğretmenlerin Tutumu Tecrübesizlik Problem Bilgisizlik Çocukların Öğrenme Heyecanını Kaybetmesi Arkadaşların Tutumu Rehberlik Servisinin Yetersizliği Ailenin İlgisizliği Neden? Araç-gereç Yetersizliği Okulun Kaynaklarının Yetersizliği Öğrencilerin Araç-Gereç Getirmemesi Neden? Gereksiz Araç-Gereç Talebi
Başarıyı Sınırlandıran Faktörlerden Biri Mazeret Bulma Hastalığıdır.
TEŞEKKÜRLER