Istatistik I Sinem Yalgın

Istatistik Nedir? Genel olarak istatistik; belirsizlik altında bir konuda karar verebilmek amacıyla, ilgilenilen konuya ilişkin verilerin belirli esaslar dahilinde toplanması, toplanan verilerin düzenlenmesi (tasnif edilmesi ve sınıflandırılması), düzenlenen verilerin grafik ve tablolar yardımıyla sunulması, sunulan verilerin performans ölçümlerinin elde edilmek suretiyle analiz edilmesi ve analiz sonuçlarının yorumlanarak karara varılmasına yönelik olarak kullanılan yöntemler topluluğu olarak tanımlanabilir. Daha teknik bir ifade ile istatistik, örnek verilerden hareket ederek ana kütle hakkında yorumlama, genelleme ve tahminle me yapma bilimidir.

İSTA 201 3) Kitle (Yığın, Anakütle, Populasyon) Arastırma kapsamına giren, aynı özellikleri tasıyan birimlerin ya da bireylerin olusturdugu topluluga KITLE /POPULASYON denir. POPULASYON büyüklüğü araştırmanın özelliğine göre degisir. Nüfus sayımı için kitle Türkiye’dir. Magusa’daki üniversite ögrencilerinin giderleri için kitle DAÜ öğrencileridir.

TEMEL İSTATİKSEL KAVRAMLAR Ana kütle (Kitle, Yığın, Evren, Popülasyon) Örneklem : Bir kitleden, belirli yöntemler kullanılarak seçilen aynı özellikleri taşıyan bir kısım bireyin oluşturdugu topluluğa ÖRNEKLEM denir Örneklem seçilirken bazı hususlara dikkat edilmesi gerekir. Seçilen örneklem tarafsız olmalıdır. Örneğin Sakarya Üniversitesinde öğrencilerin memnuniyetini ölçmeye çalışan bayan araştırmacı örneklemini kız öğrenci ağırlıklı oluşturmamalıdır. Seçilen örneklem üzerinde çalışılan ana kütleyi en iyi şekilde temsil etmelidir. Genel seçim sonuçlarını tahmin etmek için seçilen örneklemde her bölgeden, her yaştan, her gelir grubundan vb. kişiler olmalıdır. Örneklem seçiminde kullanılacak yöntem ana kütleyi temsil etmesi bakımından doğru belirlenmelidir.

Tüm popülasyon(sayım) yerine nedenÖ̈rneklem üzerinden inceleme yapıyoruz? Düşük maliyet Zaman tasarrufu Dikkatlice alınmış bir örneklem bazı durumlarda bir sayım'dan daha iyi sonuçlar verebilir. Bazı durumlarda sayım imkansız olabilir.

İstatistik Yöntemler: Tanımlayıcı (Betimsel) İstatistik: verinin sayısal karakteristiklerinin (ortalama, varyans, mod, medyan vb.) belirlenmesini içerir. Çıkarımsal (Yorumlayıcı, Açıklayıcı) İstatistik: Tahminlere ve hipotez testlerine dayanır

ÖRNEKLEME PLANI Yüksek kalite; toplanan verilerin doğruluk ve popülasyona uyumluluğu ile ilişkilidir. Savunabilirlik; örneklem planını açıklayıcı ve savunucu belgelerin mevcut olması Tekrarlanabilirlik; örnek planı kullanılarak gerekli verilere tekrar ulaşılabilmesi Temsil edici özelliği; incelenen popülasyonu tamamen yansıtması Faydalı olması; toplanan verilerin planın uygulanmasına uygun ve elverişli olması

Örnekleme: Örneklem seçmek için kullanılan yöntemler topluluğu ise ÖRNEKLEME olarak adlandırılır. Örnekleme yöntemleri en genel şekliyle Olasılığa Bağlı veOlasılığa Bağlı Olmayan olarak 2 grubta toplanabilir. Olasılığa Bağlı Bazı Örnekleme Yöntemleri: Basit Rasgele Örnekleme, Tabakalı Örnekleme, Sistematik Örnekleme, Küme Örneklemesi; Sıralı Küme Örneklemesi. Olasılığa Bağlı Olmayan Bazı ÖrneklemeYöntemleri: Kota Örneklemesi, Kartopu Örneklemesi, Uzman Örneklemesi.

Örnekleme Şekilleri Rastgele:Araştırılan grubun her bir elemanının seçilme şansının eşit olması. Bilgisayar  ataması ve Kur’a gibi.  Sistematik:Örneklemin belirlenen grubun içinden seçilmesidir. Örneğin 100 kişilik bir grubun içerisinden 10 kişiyi ve her 10 kişiden 2. kişinin seçilmesi. 

Bazı terimler Gözlem (Denek): Ana kütle ya da örneklemde yer alan her birey ya da birime “Gözlem” ya da denek denir. ÖLÇME: Araştırmacının belirlemiş olduğu araştırma konusu ile ilgili sayısal değerleri veya simgeleri elde etme işlemine “Ölçme” denir ÖLÇÜ: Araştırma konusu ile ilgili sayısal değerleri ifade etmek için kullanılan araç ya da gereçlere “Ölçü” denir. Sınıflamaya dayalı (Nominal) Ölçü: Cinsiyet (Erkek, Kadın), Sektör (Otomotiv, İmalat, Tarım, enerji vb.), Medeni durum (Evli, Bekâr), Eğitim durumu (İlkokul, Ortaokul, Lise, Üniversite), Plakalar (01, 02, ……34, 35 ), diploma notu vb. örnek olarak verilebilir. Sıralamaya dayalı (Ordinal) Ölçü: unvanlar, yarışma dereceleri, ÖSYM tercihleri, rütbeler vb. Aralıklı (Interval) Ölçü: Geçme notları, Sıcaklık ölçüleri, Zekâ ölçüleri vb. Orana Dayalı (Ratio) Ölçü: Hacim, yaş, ağırlık, uzaklık ölçüleri vb.

Parametre ve İstatistik PARAMETRE: Ana kütlenin özelliklerinin ölçülerek elde edilen sayısal değerlere “Parametre” denir. Parametreler ana kütleyi tanımlamak için kullanılır. İSTATİSTİK: Örneklemin özelliklerinin sayısal değerlerle ifade edilmesine ise “İstatistik” denir. Parametreler İstatistik Ana Kütle Ortalaması: µ Örneklem Ortalaması: X Ana Kütle Standart Sapması: σ Örneklem Standart Sapması: S Ana Kütle Varyansı: σ2 Örneklem Varyansı: S2

KAVRAMLAR ARASI İLİŞKİ

Eğitim durumu Öğrenci sayısı Medeni durum Evli çift sayısı DEĞİŞKEN: Ana kütleyi ya da örneklemi oluşturan birimlerin veya bireylerin sahip oldukları bir ya da birden çok özellik ya da karakterde belirgin olarak görülen farklılıklarının her biri “Değişken” olarak adlandırılır. Değişkenler, Nicel (kantitatif) ya da Nitel (kalitatif) değişkenler olarak sınıflandırılabilir. Nitel Değişkenler Nicel Değişkenler Cinsiyet Erkek nüfus Eğitim durumu Öğrenci sayısı Medeni durum Evli çift sayısı İller İllerin nüfusları Göz rengi Boy, Kilo vb.

Değişkenler, Sürekli ve Kesikli (Süreksiz) değişkenler olarak sınıflandırılabilir. Kesikli Değişkenler Sürekli Değişkenler Cinsiyet Boy, Kilo Eğitim durumu Fiyat Fabrikadaki işçi sayısı Ücretler Ülkenin nüfusu Kişi başına GSMH Ailenin çocuk sayısı Ailenin geliri Atılan zarın sonucu İMKB endeksi

Değişkenler, Bağımlı (açıklanan) ve Bağımsız (açıklayıcı) değişkenler olarak sınıflanabilir. Bağımlı Değişkenler Bağımsız Değişkenler Eğitim durumu >>>>>>>>>> Ailenin geliri, Ailenin eğitim durumu vb. Ücretler >>>>>>>>>> Eğitim durumu, işçinin verimi vb. Talep >>>>>>>>>> O malın fiyatı, Gelir, Zevk ve Tercihler vb. Ailelerin çocuk sayısı >>>>> Ailenin geliri, Eğitim durumu vb. İstatistik notunuz >>>>>>>>> Çalışma saati, Derse katılım vb. VERİ: Değişkenlere karşılık gelen denek ya da gözlem değerlerine de “Veri” denir.

DATA GRAFIKLEME TÜRLERI Çalışmalarda kullanmak üzere toplanılan verilerin ve elde edilen sonuçların birbirleri ile daha rahat kıyaslanabilmeleri, analizlerin daha sistematik yapılabilmesi için bu bilgiler çeşitli grafikler üzerinde gösterilir. 1.Pasta diyagramlar 2.Bar grafikler 3.Kartezyen(x-y) grafikleri 4.Frekans dağılım grafikleri 5.Histogramlar