Pankreas hormonları ve antidiabetik ilaçlar Hakan Gürdal Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Farmakoloji ve Klinik Farmakoloji AbD

Meglitinide analogları İnsülin sekresyonunu artırarak etkinlik gösterir. K+ kanalları ile Etkisini gösterir. Diğerlerine göre oldukça hızlı etkili. Postprandial kan glukoz kontrolu (yemek öncesi 0.25-4 mg) Nateglinid: hızlı, geçici insülün salınımı sağlar (20 dk) Mitiglinide:, Allerjik reaksiyonlar, hipoglisemi

Biguanide’ler Metformin kullanılıyor Fenformin laktik asidoz nedeniyle kullanılmıyor.

AMPKinas aktivasyonu (glukoz alınımı artar) Hepatik glukoneogenez inhibisyonu İnsülin salınımını etkilemez Glikolizin dokularda artırılması Plazma glukagon düzeyinin azaltılması Hipoglisemi oluşturması nadirdir. TipII diabette ilk tercih.. Obeziteye bağlı insüline dirençli durumlarda etkili, non fonksiyonel b-hücreleri olduğunda etki var. GİS yan etkileri var, B12 emilimini bozar, B12 eksikliği görülür. Laktik asidoz. Renal ve KC hastalığı olanlarda kontraendike

Thiazolidinedione’lar PPAR-g perokzisome proliferatör ile aktive edilen reseptör gamma’ bağlanırlarlar. Nükleer reseptörler. İnsüline duyarlılığını artırırlar, kas ve yağ hücrelerine glukoz alınımı artırırlar, bu hücrelerde glukoz yıkılımını artırır.

GLUT düzeyinde artış Serbest yağ asidini azaltır Kc glukoz salınımını azaltır

Anjina pektoris ve MI riskini artırır Anjina pektoris ve MI riskini artırır. Avrupa ve Amerike da kısıtlamalar getirilmiştir Su tuz tutulumu Kalp yetmezliğinde kontraendike Anemi Kilo alımı Pioglitazone ile artmış mesane kanser riski KC toksisitesine neden olurlar.

Alfa-glukosidase inhibitörleri Voglibose Japon Monosakkaritler glukoz ve fruktoz GİS lümeninden emilir. a- amilaz ve a- glukosidaz bunların absorbsiyonunu artırır. a- glukosidaz kompetatif inhibisyonu GİS yan etkileri ,karaciğer enzimlerini yükseltir Renal atılım.Renal yetmezlikte kullanılmamalıdır.

Incretin benzeri etki gösteren veya Incretin etkisini uzatan ilaçlar Oral glukoz yüksek insülin salınımına neden olur. (IV uygulanıma kıyasla) Bağırsaktan INCRETİN’lerin salınımı Glukagon benzeri peptid-1 (GLP-1) ve glukoz bağımlı İnsulinotropic peptid (GIP) Bunlar Glukoz bağımlı insülin salınımını artırırlar. Ve hipoglisemi riski düşüktür GLP-glukagon salınımını baskılar Dipeptidil peptidaz4 (DPP-4), yıkan enzim

Eksenatid: glukagon-benzeri peptid analoğu, injekte edilebilir. Metformin ve sülfonilürelerle birlikte kullanılabilir. Yemekten 60 dk önce subkutan 5mcg/ iki kez, ExenatideLAR 2mg/hafta Liragulide : yarı ömrü 12 saat günde tek uygulanım Albiglutide : Albumine ile birleştirilmiş GLP-1 dimer, yarı ömrü 5 gün 30mg/hafta subckutan Dulaglutide: İnsan IgG4-Fc parçasına bağlanmış GLP-1 analoğu DPP-4 dirençli. Yarı ömrü 5 gün. 0.75 mg/hafta subkutan Bulantı, kilo kaybı (2-3kg), Pakreatit riski, abdominal ağrı, akut renal yetmezlik, tiroid kanser riski??

Sitagliptin: 0ral 100mg tek doz/gün Saksaglitin: 22.5-5 mg/gün, Dipeptidil peptidaz4 (DPP-4) inhibitörleri Sitagliptin: 0ral 100mg tek doz/gün Saksaglitin: 22.5-5 mg/gün, Linagliptin, Vildagliptin, Hipersensitivite,üstsolunum yolu enfeksiyonu, pancreatik adenoma??

Sodyum-glukoz co-transporter inhibitörleri SGLT2 renal tüblerden glukozun geri emiliminin %90 nını gerçekleştirir. Canagliflozin Dapagliflozin Empagliflozin Renal glukoz geri emilimini angellerler. Renal GFhızı düşük ise kullanılmaz Meme ve mesane kanser riskinde artış???

Pramlintid: ada amiloid polipeptide (IAPP) amilin’in sentetik analoğu, Diğerleri Pramlintid: ada amiloid polipeptide (IAPP) amilin’in sentetik analoğu, glukagon salınımını azaltır, santral iştahı azaltır. İnjekte edilebilir, postprandial glukoz düzeyinin Kontrol edilmesi, tip 1 ve 2 diabet, Colesevelan hidroklorit: kolesterol düşürücü ilaç Bromocriptin:

Glukagon; G protein kenetli reseptörlerine bağlanır ve cAMP artırır. Depolardan glokojen yıkılımına ve glukoneogenezise neden olur. Adele dokusunda etkisi yoktur. KC etkileyerek kan glukozunu artırır. -Kalpte pozitif inotropik ve kronotropik etkisi vardır. -Yüksek dozlarde düz kaslarda gevşeme yapar. Kullanım; Ağır hipoglisemi, beta blokörlerle zehirlenmede (kardiak etki), Bağırsak radiolojisinde (intestinal relaksasyon) Yan etki; Bulantı, kusma.