 İslam dininde gönülden bir bağlılıkla kesin olarak inanılması gereken esaslar vardır. Din anlayışı ve yorumu ne olursa olsun, İslam tarihi boyunca Müslümanlar bu inanç esaslarına temel ilke olarak inanmış ve bağlı kalmışlardır. Ancak inanç konularının bazı ayrıntılarında farklı görüşler ortaya koymuşlardır. Bu farklı anlayışlara itikadî yani inançla ilgili yorumlar denir.

 Kişinin Yüce Allah, insan ve evren hakkındaki düşünce ve anlayışları anlamına gelen itikat; dünyada ve ahirette insanların mutlu olmaları için Allah’ın (c.c.) göndermiş olduğu kuralların hepsini kesin bir şekilde kabullenmesini ve inanmasını ifade etmektedir.

Maturidilik, 2.asrın ortalarında bû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el- Mâtürîdî'nin görüşlerini benimseyenlerin oluşturduğu Ehl-i sünnet mezheplerinden birisidir. Maturidilik, akaid sahasında âyet ve hadisle birlikte aklı da temel almıştır. Peki detaylı olarak Maturidilik nedir? Maturidilik mezhebi ne zaman ortaya çıkmıştı? İşte ayrıntılar...

Maturidilik akaid konusunda Ebû Mansûr Muhammed b. Muhammed b. Mahmûd el-Mâtürîdî'nin görüşlerini benimseyenlerin oluşturduğu Ehl-i sünnet mezhebinin adıdır. İmam Mâtürîdî yaklaşık 238 (852) yılında Türkistan'da Semerkant şehrinin bir köyü olan Mâtürîd'de doğmuştur. Türk olması kuvvetle muhtemeldir. Hayatı hakkında fazla bilgi bulunmayan İmam Mâtürîdî'nin eserleri incelendiğinde, onun kelâm, mezhepler tarihi, fıkıh usulü ve tefsir alanlarında otorite olduğu görülür. Eserlerinde Ehl-i sünnet'in temel prensiplerini hem âyet ve hadislerle hem de aklî delillerle savunmuş, özellikle Mu‘tezile ve Şîa'nın görüşlerini tenkit etmiştir. 333 (944) yılında Semerkant'ta vefat etmiştir.

İslâm dünyasında hicrî II. asırdan itibaren ortaya çıkan bid‘atçı mezheplere, özellikle akılcı bir tavır takınan Mu‘tezile'ye, Selef’in metoduyla karşı çıkmak, Ehl-i sünnet inancını savunmada yetersiz kalıyordu. Bu sebeple inanç konularında, âyet ve hadislerin yanında akla da yer verecek, aklî açıklamalar yaparak konunun daha iyi anlaşılmasını ve kabul edilmesini sağlayacak yeni doktrinlere ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyacın bir sonucu olarak Ehl-i sünnet kelâmının iki önemli mezhebi Mâtürîdiye ve Eş‘ariyye ortaya çıkmıştır.

Mâtürîdîlik, akaid sahasında âyet ve hadisle birlikte, aklı da dinin anlaşılması için gerekli bir temel kabul etmiş, İmam Mâtürîdî'den itibaren kelâm metodunu gittikçe geliştirmiştir. Mâtürîdiyye, bazı konularda Selef'e Eş‘ariyye'den daha yakındır. Bazı konularda ise, daha akılcı davrandığından Eş‘ariyye ile Mu‘tezile arasında yer almıştır. Bir kısım araştırmacılar Mâtürî- dîliği Hanefîliğin devamı sayarlar. Onları bu düşünceye iten sebep, İmam Mâtürîdî'nin, İmam Ebû Hanîfe’nin akaid konusunda koyduğu prensipleri açıklayıp geliştirmiş olmasıdır.

Ebû Hanîfe’nin ve Hanefîliğin bu anlamdaki etkisi bir gerçek olmakla beraber, İmam Mâtürîdî ve öğrencilerinin eserleri incelendiğinde, Mâtürîdîliğin inanç konularında tutarlı ve köklü çözümler getiren, meselelere çok iyi nüfuz ederek önemli bir sistem kuran müstakil bir kelâm mezhebi olduğu açıkça görülür. Ne var ki Mâtürîdîlik, Mâverâünnehir gibi kapalı bir havzada ortaya çıkması, Bağdat ve Basra gibi dönemin ilim ve siyaset merkezlerinden uzak bir bölgede yayılması sebebiyle Eş‘arîlik kadar şöhret bulamamıştır.

 Eşarilik, 3.asrın başlarında Ebü’l-Hasan Ali b. İsmâil el-Eş‘arî ile ortaya çıkan ehli sünnet mezheplerinden birisidir. Eşari mezhebi selefilik mezhebinin tersine inanç konularında akla da değer vererek, âyet ve hadislerin yanında aklî deliller de kullanmıştır. Eşarilik nedir? Eşariyye mezhebi ne zaman ortaya çıkmıştır? İşte ayrıntılar...

Mezhebin kurucusu olan İmam Eş‘arî, hicrî 260 (873) yılında Basra'da doğmuş, kırk yaşına kadar Mu‘tezile mezhebine bağlı kalmış, sonra "üç kardeş meselesi" diye bilinen meselenin tartışmasında hocası Ebû Ali el- Cübbâî'ye (ö. 303/916) üstün gelmiş, hocasının görüşlerini doyurucu bulmadığı için Mu‘tezile'den ayrılmış ve Eş‘arîliği kurmuştur. İmam Eş‘arî 324 (936) yılında Bağdat'ta ölmüştür. İmam Eş‘arî'nin fıkıhta Şâfiî mezhebine bağlı olması ihtimali kuvvetlidir. İmam Eş‘arî, Allah Teâlâ'nın ezelî sıfatları bulunduğunu kabul etmiş, inanç konularında akla da değer vererek, âyet ve hadislerin yanında aklî deliller de kullanmıştır.

Eş‘arî'nin inanç metodu kendisinden sonra gelen kelâmcılar tarafından da devam ettirilmiştir. En meşhur Eş‘arî kelâm bilginleri arasında, Bâkıllânî (ö. 403/1013), İbn Fûrek (ö. 406/1015), Cüveynî (ö. 478/1085), Gazzâlî (ö. 505/1111), Şehristânî (ö. 548/1153), Âmidî (ö. 631/ 1233), Fahreddin er-Râzî (ö. 606/1210), Kadî Beyzâvî (ö. 685/1286), Teftâ- zânî (ö. 793/1390) ve Cürcânî (ö. 816/1413) sayılabilir.

Eş‘arîlik, daha çok Mu‘tezile'ye bir karşı tez olarak doğmuştur. Bu sebeple Eş‘arîlik, Selef inancına Mâtürîdîlik'ten daha uzak olarak gösterilebilir. Eş‘arî bilginler zamanla te’vile çok fazla yer vermişlerdir. Zaman zaman da kelâmda yenilikler ve değişiklikler yapmışlar, bu ilmi felsefe ile rekabet edebilecek bir güce kavuşturmuşlardır.

Eşarilik mezhebi Ehl-i sünnet’in temel prensiplerini kabullenmekle beraber, bazı noktalarda kendine has görüşleri bulunmaktadır. Sünnî müslümanların % 13'ünü oluşturan Mâlikîler'in hemen hemen tamamı ile % 33'ünü teşkil eden Şâfiîler'in dörtte üçü, Hanefîler'le Hanbelîler'in çok az bir kısmı inançta Eş‘ariyye mezhebini benimsemişlerdir. Eş‘arîlik daha çok Endülüs, Hicaz, Kuzey Afrika, Mısır, Irak, Suriye ve Endonezya'da yayılmıştır.

 İslam dini insanlara, inanç esaslarının yanı sıra ibadet yapmayı da emretmiştir. Müslümanlar, ibadetlerin Allah (c.c.) tarafından emir veya tavsiye edildiğine inanmakla birlikte uygulama ve bazı ayrıntılar konusunda farklı görüşler ortaya koymuşlardır. İslam tarihinde ibadetler ve ahlaki konularla ilgili ortaya konulan farklı uygulamalar, fıkhi yani ibadetle ilgili yorumlar olarak adlandırılır. Hanefilik, Malikîlik, Şafiîlik ve Hanbelîlik başlıca fıkhi mezheplerdir.

 Bir şeyi bilmek, iyi ve tam anlamak, derinlemesine kavramak anlamlarına gelir. Fıkıh, İslam’ın bireysel ve toplumsal hayata ilişkin hükümlerini bilmeyi ifade eder. Bu alanlarla ilgili ilim dalının da adıdır.

 Dört büyük islami fıkıh mezheplerinden biri olan Hanefilik mezhebi dünya genelinde en fazla yaygınlaşan mezhepler arasında bulunmakta olup, birçok özellikleri sayesinde diğer fıkıh mezheplerinden ayrılmaktadır.  Hanefilik Mezhebi Nedir? Hanefilik mezhebi kim tarafından nasıl ortaya çıkmıştır? Özellikleri nelerdir?  Dört büyük İslami fıkıh mezheplerinden biri olan Hanefilik mezhebi dünya genelinde en fazla yaygınlaşan mezhepler arasında bulunmakta olup, birçok özellikleri sayesinde diğer fıkıh mezheplerinden ayrılmaktadır. mezhepler

 Arapça yada İslam dininin sünni yani fıkıh mezheplerinden biri olan Hanefilik mezhebi adını kurucusu olan Ebu Hanefi’den almaktadır. Tarihte 699 ila 767 tarihi arasında kurulan Hanefilik mezhebinin başlıca özelliklerinden biri, dört sünni mezhebten zaman bakımından ilki olmasıdır. Dolaysıyla dört sünni mezhepten en liberali olarak da tanımlanan Hanefilik mezhebi Selçuklu ve Osmanlı Türkleri; bu mezhebte yer alması sayesinde Hanefilik mezhebi, Yakın Doğu Bölgesinde üstünlük elde etmiş ve bu sayede Şafi ve Hanbeli mezheplerinin yerini almıştır. Günümüz dünyasında da yaşayan Türklerin büyük kısmının Hanefi mezhebinden olması sayesinde, Hanefilik, dünya genelinde en yaygın olan mezhepler arasında ilk sırada bulunmaktadır.

 Yapılan araştırmalar neticesinde dünyadaki müslümanların yaklaşık olarak % 85 oranında dört Sünni mezhepte yer aldığı dört Sünni mezhepten yaklaşık olarak % 52’lik bir kısmının ise Hanefilik mezhebi kapsamına girdiği gözlemlenmiştir. Bu bakımdan Türkiye, Suriye, Orta Asya, Kırım, Kafkasya, Doğu Türkistan’nın büyük bir bölümü, Pakistan, Hindistan, Afganistan, Malaya, Çin Endonezya ülkesinde yaşayan müslümanların büyük bir kısmı ile Mısır, Tunus ve Irak ülkesinde yaşayan müslümanların büyük bir kısmı da Hanefilik mezhebine mensuptur. müslüman

 Her mezhebin kendine özgü bulunan farklı yoldan hüküm çıkarması söz konusu olabilmektedir. Dünyanın en yaygın mezhebi olan Hanefilik mezhebi ise bir konu hakkında hükme varılabilmesi açısından; ilk olarak kutsal kitaba yani Kur’an ‘a bakılmaktadır. Kuran’ı Kerim ‘de ilgili konu hakkında bil delil söz konusu olmadığı takdirde ise; ikinci yol olarak sünnete bakılmakta ve sünnette de yer almaması durumunda; sahabi efendimizden birinin konu hakkındaki görüşüne başvurulmakta ve son olarak sahabi sözünde de; herhangi bir görüş veya kıyaslama durumu söz konusu olmaması durumunda kıyas ‘a başvurulmaktadır.

 Büyük islam alimlerinden biri olan Ebu Hanifi İmam-ı Azam tarafından kurulması sebebiyle tamamen İslam dini esaslarına dayalı bir mezhep olan Hanefilik mezhebi bu bakımdan tarihte; ilk olarak müslüman araplar ve Osmanlılar tarafından benimsenmiş ve bugünkü durumu ile; dünyanın en büyük mezhebi haline gelmiştir.Kuran ve sünnet ışığında kurulan Hanefilik mezhebi; islamiyet çatısı altında toplanan diğer mezheplerde olduğu gibi hüküm verme konusunda da Kuran’ı esas almaktadır.

 Malikilik yada bugünkü adıyla Malikilik Mezhebi, simini kurucusu olan İmam Malik'ten almış bir islam dini fıkıh mezheb türüdür.  Malikilik yada bugünkü adıyla Malikilik Mezhebi, simini kurucusu olan İmam Malik ‘ten almış bir İslam dini fıkıh mezheb türüdür. Daha çok Arap ülkelerinde mensubu bulunan Malikilik mezhebi bazı özellikleri sayesinde diğer islam mezheplerinden ayrılmaktadır.

 Büyük islam alimlerinden biri olan İmam-ı Malik tarafından kendi usulü üzere meydana getirdiği şer-i delillerden ve çıkarmış olduğu hükümlere dayalık olarak kurulmuş olan Malikilik mezhebi başlıca özelliği ise, ehl-i sünnet itibakatında yer alan müslümanlardan tüm ibadetlerini bu mezhebe göre uygun bir biçimde yerine getirmesine ise Maliki adı verilmektedir. Dolaysıyla ehl-i sünnete bağlı olarak dört büyük fıkıh mezhepten biri olan Malikilik mezhebi doğrudan İmam Malik’ın içtihadları doğrultusunda ve İmam Malik’in talebeleri tarafından dile getirilen hadis ve görüşlerin toplanarak bir sistem haline dönüştürülmesi ve bu durum sonucunda ise, Malikilik mezhebinde yer almasını sağladığı bir mezheptir.

 Hadislerin yanı sıra maslahatı, istihsanı ve istıshabı gibi farklı türden fıkhi meseleleri de ele alan Malikilik mezhebi bu bakımdan geniş kapsamlı fıkhi konuları ele alan mezhepler arasında yer almaktadır. En önemli eserinin Sahnun’un el-Müdevvene i isimli eser olan Malikilik mezhebi islam çerçevesi altında fıkhi meseleleri çözümlemede pratik bir görüşe sahip olmuştur.

 Tarihten günümüze kadar varlığını devam ettiren islami fıkıh mezhepleri arasında yer alan Malikilik mezhebi günümüz dünyasında en fazla Fas, Cezayir, Tunus, Sudan gibi Afrika ülkelerinde yaygın bir hale dönüşmüştür. Dolaysıyla da bu Arap ülkelerinde yaşayan müslümanların büyük bir kısmının Malikilik mezhebi mensubu olduğu bilinmektedir. Bu bakımdan, Malikilik mezhebinin daha çok Berberiler’in yaşamlarını devam ettirdiği bölgelerde ve Afrika bölgesinde yaygın olduğunu belirtmekte fayda görmekteyiz.mezhepler

 Müsta’mel su temiz sayılmakta ve temizleyici olarak benimsenmektedir.  Abdest alırken ovma ve muvalat farzdır ve baş kısmının tamamı mest edilmelidir.  Kan ve benzeri durumların bedenden dışarı atılması abdesti bozmamakta, ancak şüphe duyulması durumunda abdestin bozulmasına neden olmakta ve bu sebeple de abdestin yenilenmesi gerekmektedir.  Özrü bulunan bir kimsenin her farz namazı için abdest alması, vacip değil, mestehaptır.  Mesh sürecinin herhangi bir sınırı bulunmamaktadır.  3 kerahet vaktinde farz ve kaza namazları mekruh olması söz konusu olmamaktadır.  Erkekler için diz kapağının üst kısmı avret bölgesi sayılmamaktadır.  Cehri namazlarda cemaatin Fatiha suresi okuması söz konusu olmamaktadır.  Fatiha suresinden ve Zammı sureden önce besmele çekilmemektedir. Fatiha suresi

 Şafilik Mezhebi Nedir? Şafilik Mezhebi İslam dünyasında Hanefilik mezhebinden sonra en çok bağlısı olan mezheptir.

 Şafilik Mezhebinin kurucusu İmam Şafii`dir. Şafilik Mezhebi İslam dünyasında Hanefilik mezhebinden sonra en çok bağlısı olan mezheptir. Mezhebin kurucusu İmam Şafii Gazze`de doğmuştur. İmam Şafii küçük yaşta babasını kaybettikten sonra döneminin önemli ilim merkezlerinden eğitim görmüştür. İmam Şafii dönemindeki bazı mezhep imamlarıyla görüşüp onlardan bilgi alma imkanını bulmuştur. Bu imamlardan başlıcaları İmam Malik, Ahmed b i n Hanbel ve İmam Muhammed`dir. İmam Şafii ilk olarak Bağdat`da fıkhi düşüncelerini ortaya koymuştur. İmam Şafii daha sonra Mısıra giderek burada “yeni mezhep” isimi ile anılacak düşüncelerini insanlara anlatmıştır. İmam Şafi ilk olarak fıkıh düşüncelerini içeren er-Risale kitabını kaleme almıştır. Ayrıca İmam Şafii`nin el- Hucce ve el-Ümm isimli eski ve yeni mezhebine dair görüşlerini içeren kitapları vardır.

 Şafilik Mezhebi Nedir? Şafilik Mezhebi İmam Şafii`nin kendi düşüncelerine göre şer`i delillerden çıkardığı hükümlere dayanmaktadır. Müslümanlardan amellerini ve ibadetlerini bu Mezhebin usullerine uyarak yapanlara Şafii denmektedir. Şafi mezhebi 4 sünni fıkıh mezhebinin arasındadır. Şafii mezhebi Türkiye ve Türkiye`ye komşu ülkelerde yaygın bir mezheptir.

 Cuma namazı kılınırken İmam dışında 40 Şafi kişinin de olması gerekmektedir. Bayram namazı ve vitir namazı şafiler için sünnettir. Şaffii mezhebinden namaz kılınırken Fatiha okunması farzdır. Şafii mezhebinde ilk tekbirden sonra Veccehtü duası okunmaktadır. Şafii mezhebinde okunan Kunut ve Tahiyyat duası Hanefi mezhebinden farklıdır. Şafi mezhebinde son oturuşta Salli ve Barik surelerini okumak farzdır. Şafii mezhebinde namaza başlarken dil ile niyet etmek sünnettir. Şafii mezhebinde çıplak ayak ile namaz kılmak doğrudur. Şafii mezhebinde erkekler elini göğüs altına ve göbek üzerine bağlamaktadırlar.namazı

 780 tarihinde Irak ülkesinin Bağdat kentinde dünyaya gelen Ahmed Bin Hanbel tarafından kurulan ve kurucusunun ismini alan Hanbelilik mezhebi bazı fıkıh konuları bakımdan birçok İslami fıkıh mezheplerinden ayrılabilmektedir.mezhep

 Hanbelilik mezhebine göre iman, gönül ile tasdik etmek; dil ile söylemek ve aynı zamanda amel etmek anlamına gelmektedir.İslam ise doğrudan yerine getirmekle birlikte kusursuz bir biçimde ikrar etmektir. Hanbelilik mezhebine göre, bir kimse inkar etmediği müddetçe İslam dininden çıkmamakta, ancak şirk günahı bu durumun dışında kaldığı gibi, büyük bir günah işleyen bir kimsenin günahına tövbe etmeden önce ahirete göç etmesi durumunda, Yüce Allah dilerse, o kimsenin günahını bağışlayacağı gibi dilerse de azap etmektedir. ahiret

 Hanbelilik mezhebi kadere iman konusunda konu ne olursa olsun tartışmalara girilmesi söz konusu olmadığı gibi; Yüce Allah’ın zatı sıfatları hakkında da tartışmak gereksiz ve mantıksız olarak görülmektedir. Hanbeli mezhebine göre, imamın günahlardan uzak durmasına veya günahkar kötü bir kimse olmasına bakılmaksızın; arkasından namaz kılınabileceği de belirtilmektedir. Hanbeli mezhebine göre, müslüman toplumlarına başına gelmiş veya gelecek olan tüm bela ve musibetlerden doğrudan müslüman toplumları sorumlu tutulması söz konusu olmakta ve bu gibi durumlarda isyan edilmesi ve isyan içerisinde ölünmesi durumunda ahirete imansız yani kafir olarak gidileceği belirtilmektedir.ahirete imans

 Bilinenin aksine fakihlerinin oldukça kuvvetli bir yapıya sahip olmasına karşın Hanbelilik mezhebi dünya genelinde oldukça düşük düzeyde yaygınlık göstermiştir. Dolaysıyla da toplumdan Hanbelilik mezhebine bağlı kalanlar oldukça az düzeyde kalmış; ve bu durumun yanı sıra hiçbir islam ülkesinde büyük bir kısmının tesir gösteremediği de bilinmektedir. Necid ile Saud ailesi Hicaz bölgesin de kontrol sağladıktan bir müddet sonrasında; Arabistan Yarım Adası üzerinde Hanbelilik mezhebi oldukça yayılmıştır.

 Hanbelilik Mezhebi Nedir? (Nedenleri) Dünya üzerinde beklenenden daha az düzeyde yayılım gösteren Hanbelilik mezhebi yayılamamasının en belirgin nedeni ise; bu mezhebin varlığı ortaya çıkmadan önce; Irak ülkesinde bugün de dünyanın en geniş nüfuslu mezhebi olan Hanefi mezhebi, Mısır ülkesinde Şafii ve Maliki mezhebi ve Endülis ülkesi ile Mağrib bölgesinde; Maliki mezhebi yoğun bir şekilde varlığını sürdürmekteydi. Bu nedenle de, Hanbeli mezhebi her ne kadar sonraki dönemler içerisinde bu bölgelerde varlığını göstermiş olmasa da; ciddi anlamda bir yaygınlık durumu söz konusu olamamıştır.