EKLEM GENEL BİLGİ Levent SARIKCIOĞLU

Systema locomotoria Kemikler (Osteologia) Eklemler (Arthrologia) Hareketin pasif unsurları Kemikler Eklemler

Eklemlerin sınıflandırılması Eklemin hareket yeteneğine göre Oynamaz yarı oynar Oynar Ekleme katılan kemik sayısına göre Articulatio simplexa Articulatio composita Eklemler yapılarına göre sınıflandırma Articulationes fibrosae (Fibröz eklemler, synarthrosis(synosteos)) Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Articulationes synoviales (synovial eklemler, diarthrosis)

1 1 2 3 2 Articulatio composita Articulatio simplexa

SORU: Eksen nedir? Eksen sayısına göre eklemler Tek eksenli İki eksenli Çok eksenli SORU: Eksen nedir?

Konveks eklem yüzünün şekline göre * Ginglimus (art. trochlearis) * Art. trochoidea * Art.bicondylaris * Art. ellipsoidea (art. condylaris) * Art. sellaris * Art. spheroidea * Art. plana

Articulationes fibrosae (Fibröz eklemler, synarthrosis) Eklemi oluşturan kemikler birbirlerine fibröz bir doku aracılığıyla bağlanmıştır Eklem tipleri Sutura Sutura serrata Sutura denticulata Sutura squamosa Sutura lambdoidea Sutura plana

SUTURA Yalnız kafatasında görülen eklemlerdir. Yenidoğan bebeklerde henüz kafatasını oluşturan kemikler tam temas halinde olmadığından, kemikler arasında fibröz bağlarla örtülmüş yumuşak alanlar kolaylıkla hissedilebilir. Bıngıldak(Fonticulus)

SUTURA Sutura tipi eklemler, eklem yapan kemiklerin ekleme katılan kenarlarının şekline göre farklı isimler alırlar

Örn: Sutura sagittalis Sutura metopica Kafatası kemikleri arasında görülen en sık suturadır Sutura serrata Sutura sagittalis Örn: Sutura sagittalis Sutura metopica

Sutura serrata

Sutura denticulata Lambda Sutura lambdoidea

Sutura squamosa Sutura squamosa

Sutura squamosa

Sutura plana Sutura plana

Visserocranium’daki eklemler bu tiptedir

Schindylesis Özel bir sutura tipidir İbik şeklinde bir kabartının kendisine uyan bir oyuk içine girmesi ile oluşur Rostrum sphenoidale Vomer

Ghomphosis Art.dentoalveolaris

Ghomphosis bir tahta parçasına çakılmış çivi biçimindedir

Syndesmosis Bu fibröz eklem tipinde kemikler birbirlerine fibröz ligamentler veya membranlar aracılığıyla bağlanmışlardır. Kemikler arasındaki geniş aralığı zarsı bir yapı doldurur. Art. (syndesmosis) radioulnaris Membrana interossea antebrachii Membrana interossea cruris Art. (syndesmosis) tibiofibularis

Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Eklem yüzleri kıkırdakla örtülüdür Sınırlı hareketler yapabilirler İçerdikleri kıkırdak tipine göre ikiye ayrılırlar. Synchondrosis Symphysis hyalin kıkırdak yapısındadır Sonradan kemikleşir Fibrokartilaginöz kıkırdak yapısındadır Kemikleşmez

Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Synchondrosis Doğumdan sonra kemikleşir Epifiz ve metafiz arasındaki epifiz kıkırdağı veya os coxae’deki Y kıkırdağı bu eklem tiğine örnek verilebilir. Bu eklemler tamamen kemikleşir Vücutta sınırlı sayıda kalıcı olan synchondrosis eklem'de bulunur ve 1. kaburgayı sternum'a bağlayan Cartilago costalis, synchondrosis manubriosternalis buna örnek olarak verilebilinir. Bu eklemlere örnek olarak uzun kemiklerin epifiz ve diafiz bülümleri arasında yer alan ve kemiğin büyümesine olanak tanıyan, katilaginöz epifiz plağını örnek olarak verebiliriz. Kemik büyümesi tamamlandığında, epifiz plağı kemikleşir. Epifiz kıkırdağı Y kıkırdağı

Synchondrosis manubriosternalis

Articulationes cartilaginea (Kartilaginöz eklemler, amphiarthrosis) Symphysis Eklem yüzleri arasında fibrokartilaginöz bir diskus vardır. kemikler fibröz doku ve-veya fibröz kıkırdak aracılığıyla birbirine kuvvetli bir şekilde bağlanmışlardır Bu eklem tipi için en tipik örnek discus intervertebralis'ler aracılığıyla birbirine bağlanmış olan columna vertebralis'tir. Os pubis arasında bulunan symphysis pubis, art manubriosternalis Bu eklemlere örnek olarak uzun kemiklerin epifiz ve diafiz bülümleri arasında yer alan ve kemiğin büyümesine olanak tanıyan, katilaginöz epifiz plağını örnek olarak verebiliriz. Kemik büyümesi tamamlandığında, epifiz plağı kemikleşir. Symphysis pubis

Art. intervertebralis Discus intervertebralis symphysis pubis

yeni doğan bebeklerde mandibulanın sağ ve sol yarımlarının birleştiği symphysis menti bu grup eklemlere verilebilecek diğer örneklerdir symphysis menti

Articulationes synoviales (Synovial eklemler, diarthrosis) Vücuttaki eklemlerin büyük bir bölümünü bu tiptedir Fonksiyonel olarak en önemli olan tam hareketli eklemlerdir

SYNOVIAL EKLEMLER Temel özellikleri Facies articularis Cartilago articularis Capsula articularis Cavum articulare Ligamentler Discus articularis Meniscus Labrum articulare

Facies articularis (eklem yüzleri): Çoğunlukla 2-5 mm kalınlığında hyalin kıkırdak ile kaplıdır Discus articularis içeren bazı eklemlerde fibröz kıkırdak ile kaplıdır Art. temporomandibularis Art. sternoclavicularis Art. acromioclavicularis

Cartilago articularis eklem yüzünün her yerinde eşit kalınlıkta değildir Daha fazla kuvvete maruz olan yerlerde daha kalındır Hareket sırasında kemik uçlarının birbiri üzerinden kaymasına olanak sağlar

Eklem yüzleri birbiri ile uyumsuz ise ?

Meniscus : fibrokartilaginöz yapıda yarımay şeklinde oluşumlar.

Labrum articulare: Fibröz bağ dokusundan yapılmış halka şeklinde oluşumlar.

Discus articularis : Eklem boşluğunu kısmen ve ya tamamen ikiye bölen fibrokartilaginöz yapılar.

Capsula articularis : Yapı ve fonksiyon bakımından birbirinden farklı iki tabakadan oluşur. Membrana fibrosa: Fibröz bağ dokusundan yapılmıştır.eklemi dış etkilerden korur,periost ile devam eder Membrana synovialis: Membrana fibrosanın iç yüzünü örter fibrosaya gevşek bağ dokusu ile tutunur.Synovia denilen bir sıvı salgılar. Synovia: Rengi ve miktarı eklemler arasında farklılık gösterir. Yumurta akı gibi içinde birkaç hücre, yağ taneleri, plika synovialis’ ten kopmuş bazı küçük partiküller bulunur.

Cavum articulare Eklem yüzleri arasındaki potansiyel boşluk.Bu boşlukta negatif basınç bulunur.

Ligamentler : Eklemi meydana getiren kemikleri birbirine bağlayan oluşumlardır. Dış (ekstrinsik) bağlar; Eklem kapsülünün dışında bulunur,bir kemikten diğerine uzanır. Eklem kapsülü de bir dış bağdır İç (intrinsik) bağlar; Eklem boşluğu içerisinde bulunur eklem yüzleri arasında uzanır.

Konveks eklem yüzünün şekline göre * Ginglymus (art. trochlearis) * Art. trochoidea * Art.bicondylaris * Art. ellipsoidea (art. condylaris) * Art. sellaris * Art. spheroidea * Art. plana

Ginglymus (Art.trochlearis) Eklem yüzlerinden birisi konveks makara şeklinde diğeri ise bu konveks eklem yüzünü içine alacak şekilde konkavdır. Örnek: *Art. humeroulnaris

Art.trochoidea Konkav eklem yüzü osteofibröz halka konveks eklem yüzü ise silindir şeklindedir *Art.radio-ulnaris proximalis

Art. bicondylaris Konveks olan eklem yüzü iki kondil şeklinde Diğer eklem yüzü ise konkavdır. *Art.genu

Art.ellipsoidea (Art.condylaris) Oval biçimde konveks bir eklem yüzü elipsoid şeklindeki konkav bir eklem yüzü üzerine oturur. *Art. radiocarpalis

Art.sellaris: Eklem yüzleri karşılıklı konveks ve konkavdır. *Art. carpometacarpea pollicis

Art.spheroidea Eklem yüzlerinden birisi küre şeklinde konveks Diğeri onu içine alacak şekilde konkavdır *Art. coxae

Art plana Eklem yüzleri oldukça düzdür * Vertebraların Proc.articularisleri Art. zygapophysialis

EKLEMLERİN İNNERVASYONU Eklemler zengin bir innervasyona sahiptir Sinir uçları capsula articularis'in her iki tabakasında yer alır. Eklemlerin innervasyonu bir kural olarak bu eklemi hareket ettiren kasları ve bu kasları örten deriyi innerve sinirlerce sağlanır. Bu değişmez kurala “Hilton kanunu” adı verilmektedir. Eklemlerdeki temel duyu proprioceptif duyudur ve bu vücudun bölümlerinin pozisyonunun ve hareketlerinin algılandığı bir duyu tipidir. Ağrı uyusunu taşıyan lifler de özellikle eklem kapsülünde (membrana fibrosada daha belirgin) fazla miktarda bulunur, ve burkulma, çıkık ve eklemleirn iltihabi lezyonlarında ağrıya neden olur. Eklem kıkırdağı sinir uçları içermez.

EKLEMLERİN ARTERYEL BESLENMESİ ve VENÖZ DRENAJI Eklemler, özellikle eklem kapsülü zengin arteryel beslenmeye sahiptir Bu arterler eklem çevresindeki a. epiphysisalis gibi damarlardan köken alır ve yaygın anatomozlar ile bir damar ağı oluştururlar. Eklem çevresindeki kapillerlerden synovia'ya diffüzyon sayesinde avasküler bir yapı olan eklem kıkırdağı da beslenir. Venler de arterlere eşlik eder ve arterler gibi özellikle eklem kapsülünde fazla miktarda bulunur.

EKLEMİN STABİLİTESİNİ SAĞLAYAN (EKLEM YÜZLERİNİN BİRBİRİNDEN UZAKLAŞMASINI ENGELLEYEN) FAKTÖRLER Eklemin normal pozisyonun korunmasında ve hareketin maksada uygun bir şekilde yapılabilmesinde rol oynayan 4 temel etken bulunur. Eklem boşluğundaki negatif hava basıncı Eklem kapsülü ve bağları Eklemi saran kas ve kirişler Eklem yüzlerinin şekli Eklemin normal pozisyonun korunmasında ve hareketin maksada uygun bir şekilde yapılabilmesinde rol oynayan 4 temel etken bulunur. Eklem boşluğundaki negatif hava basıncı güçlü bir çekme kuvveti oluşturur ve kapsülü sağlam olan bir eklemde kemiklerin birbirinden uzaklaşmasını güçleştirir. Ancak eklem kapsülüne bir delik açarak iç ve dış basınçları eşitlerseniz, eklem yüzlerini birbirinden ayırmak daha kolay hale gelir. Eklem kapsülü ve bağları eklemin stabilitesinde önemli rol alır. Eklemin karşılaştığı kuvvete orantılı olarak gelişme gösterir. Bu nedenle kuvvetin az geldiği eklemlerde eklem kapsülü ve bağları zayıf, çok geldiği eklemlerde ise kuvvetlidirler. Eklemi saran kas ve kirişler, iskelet kasları gerek aktif rol oynadıklarında gerekse kontraksiyon yapmadıklarında normal tonusları ile eklemin pozisyonunun korunmasında yardımcı olurlar. Eklem yüzlerinin şekli

Eklem hareketleri Fleksiyon - Extensiyon Adduksiyon - Abduksiyon Sirkumduksiyon Rotasyon

Fleksiyon – Extensiyon: Transvers eksen etrafında yapılır. Fleksiyon:İki kemik arasındaki açı küçülür. Extensiyon:İki kemik arasındaki açı büyür. Fleksiyon Extensiyon

Abduksiyon – Adduksiyon: Sagital eksen etrafında yapılır Abduksiyon – Adduksiyon: Sagital eksen etrafında yapılır. Abduksiyon :Sagital eksen etrafında gövdeden uzaklaşma Adduksiyon : Sagital eksen etrafında gövdeye yaklaşmadır.

radial abduksiyon ulnar abduksiyon radial adduksiyon ulnar adduksiyon

oppozisyon abduksiyon extansiyon repozisyon adduksiyon fleksiyon

Sirkumdiksiyon: Fleksiyon,ekstensiyon,adduksiyon,abduksiyon hareketlerinin kombinasyonu ile meydana gelen bir harekettir.

plantar fleksiyon eversiyon dorsofleksiyon inversiyon