MODÜL 5.1 arabuluculuk AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Prof. Dr. Yasemin Işıktaç

ARABULUCULUK SÜRECİNE GENEL BAKIŞ MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ ARABULUCULUK SÜRECİNE GENEL BAKIŞ Bu konudaki literatür çok farklılık göstermese de, klasik arabuluculuk sürecinin beş farklı aşamadan oluştuğu kabul edilir: Hazırlık=)Başlangıç=)İnceleme/Araştırma=)Müzakere=)Sonuç

izin veren bir yöntemdir. MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Arabuluculuk yargılama ve tahkime göre daha esnek ve resmî olmayan bir uyuşmazlık çözüm yöntemidir. Arabuluculuk tarafların başından sonuna kadar süreci kontrol etmelerine izin veren bir yöntemdir.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ İlk olarak, taraflar kendi iradeleriyle arabuluculuğa başvurmaya karar verdiklerinde; arabulucu seçimi, arabuluculuğun düzenleneceği yer ve zaman üzerinde anlaşma sağlayıp, birden fazla oturuma gerek duyulacağını öngörüyorlarsa, oturum programını planlayabilirler.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ İkinci olarak, arabuluculuk süreci boyunca taraflar görüşmek istedikleri konulara karar verebilir ve buna göre bir program yapabilirler. Süre sınırlaması ve usul belgelerinin ibrazı gibi tarafları bağlayıcı katı kuralların uygulandığı mahkeme sürecinin aksine arabuluculuk işlemleri esnektir; duruma ve hatta tarafların karakterine göre bile düzenleme yapılmasına olanak sağlar.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Üçüncü olarak, arabuluculuğun iradi bir yöntem olduğu göz önüne alındığında, taraflar herhangi bir gerekçe göstermeksizin süreci istedikleri aşamada sonlandırmakta serbesttirler. Son olarak, tarafların özgür iradesinin bir ürünü olan arabuluculuk anlaşması, tarafların uyuşmazlığın giderilmesi konusundaki hak ve yükümlülüklerini ortaya koyar.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Arabuluculuk, her uyuşmazlıkta farklı bir yönde gelişir; ancak yöntemin aşamaları veya süreçleri açıktır. Bu bağlamda arabulucu, sürecin yönetilmesinden, farklı aşamalarda tarafların yönlendirilmesinden, farklılıklarının üstesinden gelinmesinden ve aralarındaki iletişimin olumlu bir şekilde yeniden kurulmasından sorumludur. Arabuluculuğun çeşitli türleri mevcuttur. Her bir arabulucu, arabuluculuk teknikleri ve iletişim yöntemlerinde farklı yaklaşımlarla kendi tarzını geliştirebilir. Arabulucunun kişiliği ve tutumu da süreç üzerinde etkili olabilir.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Yukarıda da belirtildiği üzere, klasik arabuluculuk sürecinin beş farklı aşamadan oluştuğu kabul edilir: Hazırlık=)Başlangıç=)İnceleme/Araştırma=)Müzakere=)Sonuç Yargılama veya tahkim süreçlerinin aksine, bu aşamalar “kesin” değildir. Bu, şu anlama gelmektedir: Gerektiğinde arabulucu, bir önceki aşamaya dönebilir, ortak oturumdan özel oturuma geçebilir; tarafların daha hızlı bir şekilde anlaşmaya varabilmeleri söz konusuysa, daha önceden planlanmış aşamaların süresini kısaltabilir.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Örneğin, müzakere ve/ veya inceleme aşamasında arabulucu, eğer bir hususun gereğince incelenmediğini veya araştırılmadığını tespit ederse, inisiyatif alarak tarafları ilgili konuyu tekrar görüşmek üzere inceleme veya müzakere safhasına dönmeye davet edebilir. Önemli olan taraflara, söz konusu sorunları ve uyuşmazlığın diğer muhtemel çözümlerini düşünmelerine yetecek zaman verilmesidir (Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi, Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuğa İlişkin Rec(2002) 10 Sayılı Tavsiye Kararı, madde 4).

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Arabuluculuğun bu özelliği bir örnekle şu şekilde canlandırılabilir. Bir aile arabuluculuğunda, çift son safhada anlaşmayı imzalarken, taraflardan biri şu soruyu sorar: “Pamuk (ailenin kedisi) ne olacak?” “Pamuk’u kim alacak?” Arabulucu, bu sorunun arkasında başka bir sorunun yattığını fark eder. Pamuk, sadece bir bahanedir ve taraflar anlaşmaya hazır değildir. Bu durumda arabulucu, inceleme / araştırma aşamasına geri döner.

MODÜL 5.1: ARABULUCULUK AŞAMALARININ GÖZDEN GEÇİRİLMESİ Bu bağlamda, arabuluculuğun süresinin tahmin edilebilir olmadığını, pek çok faktöre bağlı olduğunu, süre konusunda çok kesin sınırlamalar koyulmaması veya tarafların son aşamaya yani anlaşma aşamasına zorlanmaması gerektiğinin vurgulanması önemlidir. Arabulucu, tüm bu hususlara dikkat etmelidir; zira sürdürülebilir ve denenmiş, ilgili tüm tarafları tatmin edecek bir anlaşmanın sağlanması, yani arabuluculuğun başarılı bir şekilde sonuçlanması için, bu hususlar önemlidir.