NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ SOSYAL BİLİMLERDE TEMEL İSTATİSTİK TamamlayIcI İstaTİstİkler NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Bir veri setini tanımak veya birden fazla veri setini karşılaştırmak için kullanılan ve ayrıca örnek verilerinden hareket ile frekans dağılışlarını sayısal olarak özetleyen değerlere tanımlayıcı istatistikler denir. Analizlerde kullanılan veri tiplerine (basit, gruplanmış, sınıflanmış) göre hesaplamalarda kullanılacak formüller değişmektedir NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Sınıflama “Sınıflama incelenen vasfın aynı şıkkına sahip birimlerin kümler halinde ayrılması şeklinde tanımlanabilir. Sınıflama sonucunda elde edilen her bir şıkkın tekrarlanma sayısı ise “frekans” olarak adlandırılır. Örneğin bir okuldaki öğretmenler cinsiyetlerine göre sınıflandırıldıklarında erkek ve kadın öğretmen miktarları her bir şıkkın frekansını verecektir.  NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Gruplama  bir vasfın homojen şıklarının bir araya getirilmesi işlemidir. Örneğin doğum yerlerinin düzenlenmesinde şıkların il ya da bölge bazında bir araya getirilmesi ya da gelir düzeyinin, Geliri yok, 1000 YTL’den az, 1001-2000 YTL, 2001-3000 YTL, 3001 YTL ve yukarısı şeklinde gelir aralığı gruplarına ayrılması gruplamaya örnek olarak verilebilir.  Gruplama ile çok şıklı vasıfların şık sayısı azaltılarak kavranamayacak derecede uzun tablolar anlaşılır hale getirilir. Ancak grupların fazla büyütülmesinde bazı sakıncalar ortaya çıkabilir. Grupların homojen olmama tehlikesi bu sakıncalardan en önemlisidir. Örneğin 0-9 yaş gurubu ölümler hakkındaki bir araştırma için homojen değildir. Çünkü yeni doğmuş çocukların ölüm oranı diğerlerinin, özellikle 5-9 yaş arasının ölüm oranından kat kat yüksektir.  NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Frekans ve Yüzde (f) kaç insanın belli bir kategoriye uyan (örnek: sigara içmeyen 32 kişi; 45 yaşının üstünde 20 kişi) ya da belli bir seçeneği tercih eden kişilerin sayısını göstermek için kullanılır. Yüzde ise belli bir kategoriye ait frekansın toplam frekansa oranıdır. Aritmetik Ortalama birimlerin toplanması ve elde edilen sonucun toplam birim sayısına bölünmesi ile bulunur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

TANIMLAYICI İSTATİSTİKLER Medyan bir ölçeğin orta noktasıdır. Medyanın üzerinde ve altında eşit miktarda değer bulunur. %50 oranı medyanın diğer bir ifade şeklidir. Özellikle grup üyelerinin büyük bir çoğunluğu benzer özellikler gösteriyor, bazıları ise çok farklı özellikler taşıyorsa kullanılabilecek en uygun teknik medyandır.  Mod bir dizideki diğer değerlerden daha yüksek frekansa sahip değerdir.  Standart Sapma Aritmetik ortalamayı kullandığınızda tüm değerleri hesaba katarsınız. Eğer bir iki adet çok yüksek ya da düşük değer söz konusu ise, ortalama suni olarak düşüş ya da artış gösterebilir. Bu gibi durumlarda medyan yardımcı olmakla birlikte, yine de sizi yanlış yönlendirebilir.  NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Büyüköksüz, Şener. (2015), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 21.baskı, Pegem Akademi, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©