ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİMİNİN ÖNEMİ ve GEREĞİ Prof. Dr. Hakan SARI

Engelli aileleriyle birliktelik

Aile kimdir? Öz veya üvey aile Koruyucu Büyük anne veya büyük baba Görevli aile Destekleyici aile

Ailenin Rolü Aile yönlendirici Ailenin rolu uygulamaları gösteren Aile uzman olarak öğut veren Aile bir öğretmen Aile destek hizmeti sağlayan Aile kanuni olarak koruyucu Ailenin her birisi eşdeğer üye Ailede anne baba ve kardeş rolleri

Ailenin sorumluluğu Değerlendirme Seçilme BEP Eğitim ve İzleme Gözden geçirme Yönlendirme From the beginning, there are steps to getting a program for a child with disabilities.

Kimler ÖG? İşitme yetersizliğine sahip- İşitmeyen -görmeyen Gelişimsel yetersizlik Zihinsel yetersizlik Birden fazla yetersizlik Bedensel yetersizlik Kronik rahatsızlığı olanlar Özel Öğrenme Güçlüğü Dil ve konuşmada yetersizlik Görme yetersizliği Duygusal ve davranışsal güçlük Özel yetenekliler OSB

Yaygınlık Ülkemizde yaklaşık 12.9 oranında Özel gereksinimli birey olduğu tahmin edilmektedir. Ülke nüfusuna oranlandığında yaklaşık 10 milyon Ülkemizde 300.000 çocuk özel eğitim hizmetlerinden yararlanıyor. Örgün eğitimden ayrılan bireyler hayat boyu öğrenme merkezlerine gidebiliyor. Korumalı işyerlerinde çalışabiliyor.

Genel Durum Ülkemizde yaklaşık 1500 Özel Eğitim Okulu Ülkemizde yaklaşık 2000 Özel Eğitim ve Rehabilitasyon Ülkemizde 60 dan fazla Özel Özel Eğitim Okulları 220 den fazla RAM 80 den fazla BİLSEM 6000 den fazla Özel Eğitim Sınıfı Özel Eğitimde Erken Çocukluk Gelişim Birimleri yaklaşık 5 Korumalı İşyerleri 20 den fazla

Özel Eğitime Muhtaç Çocukların Genel özellikleri Arkadaş edinme de güçlükler İletim sorunları Sınıf davranışlarında güçlükler Grup projelerinde güçlükler Anlayamamadan dolayı, öğretmen, personel ve diğer öğrenciler tarafından reddedilme Yazılı olmayan kuralları anlayamama

ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİMİNİN ÖNEMİ ve GEREĞİ Ülkemizde sekiz milyona yaklaşan engelli bireyimizin anne baba ve kardeşleri de göz önünde bulundurulduğunda engellilik durumundan yaklaşık 25 milyon vatandaşımızın engellilik durumundan doğrudan etkilendiği görülmektedir.

ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİMİNİN ÖNEMİ ve GEREĞİ Engelli bireylerimizin yaşam standartlarını ve gelişimlerini; aile ortamı, ailenin farkındalık ve bilgi düzeyi doğrudan etkilemektedir. Bu kapsamda engelli birey için en kritik/birincil etken ailedir.

Devamı.. Bu bağlamda özel eğitimde; ailelerin bilinçlenmesi, engelliliğe bağlı davranışlarla baş etme yöntemlerini öğrenmeleri, çocuklarına nasıl yaklaşmaları gerektiğini bilmeleri ve engelliliğe bağlı sosyal/duygusal sorunlarını aşabilmeleri çok önemlidir

ÖZEL EĞİTİMDE AİLE EĞİTİMİNİN ÖNEMİ ve GEREĞİ Problem Eğitim almazlarsa Okul başarısızlığı KAYGI / Aşırı Stress Aileler, Okullar & Toplum üzerine Yansımaları/ETKİLERİ Tüketici birey olarak toplumda yer almaları Her bireyin topluma maliyeti eğer meslek edinemezse ve üretici olamazsa tahminen 3 milyon Mutlu birey, mutlu toplum ve … HEPİMİZ İÇİN !!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!!

Genel Olarak Ülkemizde Engelli Bireylerin Okulları Yardım arıyor Öğretmenler Okul yöneticileri RAM’lar ve Okul Rehberlik Servisleri Alanda çalışanlar Aileler yardım arıyor Tanılama ve değerlendirmelerde sorunlar Çocuk psikiyatrları, tanılama ve değerlendirmede ÖG’li bireylerin diğer yetersizlikleriyle beraber ciddi sorunlar yaşıyorlar…

Problem Örnekleri : Engelli öğrencilerin sosyal becerilerinde yetersizlikler ve buna bağlı olarak davranış sorunları okuldaki akranları ve öğretmenleri üzüyor 2. Bazı Engelli öğrencilerin Engel temelli davranışlarının yanlış tanı sonucu yanlış yerleştirmeye maruz kalmaları- hafif düzey olmasına karşın orta ve ağır düzey tanısı alarak yanlış programa yerleştirilmeleri

…Problem Örnekleri Sosyal kuralları bilemedikleri için sürekli disiplinlik öğrenci haline gelmeleri 2. ÖG’li bireyler girdikleri sınavları akranları kadar hızlı biçimde bitirememektedirler. 3. ÖG’li çocukların iletişim dilini anlayamadıkları sebebiyle çok gergin ve kaygılı duruma düşmeleri- Öfke nöbetleri- krizler- hatta intihar girişimleri

…Problem Örnekleri 7. İletişim- Çoğu Engelliler önemli düzeyde iletişimde yetersizliklere sahip ve onlardan bazıları sözel dili kullanabilmesine rağmen bazıları sözel dili kullanamıyor

…Problem Örnekleri Bu iletişim yetersizliği öğrenme aktivitelerinde güçlüklere sahip olmalarına neden oluyor Aslında bu öğrenciler iletişim kurabiliyor ve iletişimi beklenenden daha iyi yapabilir hale gelebiliyor ancak öğrenme etkinlikleri uyarlanması gerekiyor ve daha fazla teşvik edilmesi gerekiyor. Bağımsız ve öğrenilmiş çaresizlikten kurtarılmayı bekliyorlar. Yeterliklerini fark etmeleri gerekiyor.

…Problem Örnekleri 8. En az tehlikeli kararlar verebilmemiz gerekiyor Eğitsel kararlarımızda yetkin olduklarında işlevsel bağımsızlığa sahip olmalarında onlar için en az tehlikeli olan kararları almamız gerekiyor.

En az tehlikeli kararlar onlar için en yüksek yeterlikleri tahmin etme anlamına geliyor. En az tehlikeli karar varsayımı ise onların eğitimi için uygulanan eğitim programlarında yeniden desenlemeyi onlar için özel eğitim destek hizmetlerinin yeniden güncelleştirerek verilmesini gerektiriyor.

Öğrenilmiş Çaresizliği Önlemek Başarı için plan Beklentilerimizi yükseltmek Motivasyonu artırma Dinleme becerilerini artırma Öğrenilmiş çaresizlik seviyesini düşürme

60/40 Kuralı Motivasyonu ve yeterliklerini artırmak için… Başaracakları işi yükleme…Önce %60 eğer başaramazlarsa %40 dan başlamak

Öğrenmede her zaman engellenmişlik duygusu… Hatırlama: Sadece onların halihazırdaki çabalarını değil sürekli gösterdikleri çabalar için ödüllendirme ve takdir etmek!

Okullarda … Bu çocukları eğitmeye çalışıyoruz Ancak… Çoğumuz gerçekten ne yapmamız gerektiğini tam olarak farkedemiyoruz!!!!!!!

DEĞİLMİ! Bazen bilemediğimizde … Bilinmeyen durumdan korkular yaşıyoruz ve … DEĞİLMİ!

Artık sıra geldi önlem almaya … Neden korkuyor Biz neyi bilemiyoruz Ülkemizde karar vermemiz gerekir ve kararlarımızda önemli değişiklikler yapmamız gerekir-çünkü bu çocuklar bizim çocuklarımız!

Etkinlikler Öğrencilerin güçlü ve zayıf yönlerinin belirlenmesi (elde edilen bilgiler ışığında). Content prepared and organized by the Kentucky Autism Training Center 4/27/2019

Bakanlıklar Bölgedeki kurumlar Bölgedeki alanla ilgili çalışanları Okulda çalışanlar Engelli öğrenciler ve aileleri

Özel eğitim öğretmenleri Aileler Özel eğitim öğretmenleri Rehber öğretmenler Uzmanlar Devlet kurumları STK’lar Toplum Medya Aile fertleri,

Ekip Milli Eğitim Müdürlükleri Özel eğitimle ilgili kurumlar Özel eğitim yöneticileri Engelli çocuklar için açılmış programlar Aileler Yüksek öğretim Özel Eğitimde Erken Çocuk gelişim Birimleri Meslek Kazandırma ve istihdam Belediyelerdeki ilgili birimler Sağlık kuruluşları Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ve ona bağlı illerdeki Aile ve Sosyal Politikalar İl Müdürlüğü

Ekip Olumlu Yaklaşımlar… Erken tanılama ve müdahale Etkili eğitim programları ve ebeveyn eğitimi İlk değişim Eğitim Sisteminde olmalı

Özel Eğitimde Aile Eğitimindeki Vizyon 1. Engelli çocuklarımızın öğretmenleri ve aileleri olarak durumu tam olarak anlamak: Özel Eğitime muhtaç olmak ve Engellilik nedir? Engellilerin sosyal becerileri ve bilişsel yeterlikleri (Düşük düzeyden en yüksek düzeye kadar

2. Okullar Engelli öğrenciler için kanıt temelli uygulamalar sağlar

…Özel Eğitim Vizyonu 3. Okullar Farkındalık Eğitim Kaynaklar Teknik yardım ve Destek ! Her bir öğrenci ve aile için uygun eğitim programı geliştirirler.

Amaç … öğretmen, uzman, ve aileleri eğiterek yuksek nitelikli birey yapmak) Kanıt temelli deneyimleri uygulayarak özel eğitim

İyi bir eğitim için … 1. Kanıt temelli uygulamalar (KTUlar) 2. Araştırma sonuçlarının okullarda uygulanması 3. Model sınıflar oluşturulması

Amaçlar… 1. Kanıt temelli uygulamalar (EBP) En yüksek gelişimi sağlama, öğrenme ve başarı … Okulöncesi dönem, ilkokul, Ortaokul Lise ve Yüksek öğretim (lisans sonrası ve üstü) Aileler için kanıt temelli eğitim programı geliştirme yeniden desenleme 37

Neden Kanıt Temelli Eğitim ?

…Amaçlar Ülke olarak potansiyelleri geliştirmek 39

Neye ağırlık vermeli ? Öğretmen ve ailelerin eğitimle bilgi düzeyini geliştirme Teknik yardım Değerlendirme İçerik oluşturma

…Amaçlar Sürdürebilir anlayışla ailelerin eğitimlerini sağlamak… 41

Aile Eğitimi için Okullarda… öğretmenler iyi bir uygulamadan geçirilmeli Universitelere iyi seçilmiş öğrencilerin alınması ve uygulamalarda titizlik

Kanıt temelli bir aile eğitim programında … e.g., : Davranışla mücadele İşlevsel iletişim becerilerinin öğretimi Bağımsız çalışabilme Doğal ortamlarda eğitim Aile fertlerinin hepsinin eğitime katılımı Akranlar arası etkileşim yöntemi Olumlu davranışsal destek Video modelli olma Görsel ipuçları

öğrenciler ve aileleri Devlet Bölgesel Okul bölgesi okullar ve sınıflar öğrenciler ve aileleri

Ölçme ve değerlendirme Bireyin ve Toplumun İhtiyaçları) Eğitim Durumları Ölçme ve değerlendirme Kazanımlar Bireyin ve Toplumun İhtiyaçları) İçerik Bir Program Desenlenirken

Otistik Çocuklu Aile Eğitim Programı (Yeni desen) I. KAZANIMLAR II. Özel eğitimle ilgili temel bilgiler-tanımlar,yaygınlık, III. TANILAMA VE DEĞERLENDİRME IV. GELİŞİM ÖZELLİKLERİ V. DAVRANIŞSAL ÖZELLİKLERİ

Özel Eğitimde Aile Eğitimi Programı (devamı) VI. AİLEDE OLUŞAN DİNAMİKLER (STRESLE BAŞ ETME) VII. TANI SONRASI AİLE İÇİN BİLİNMESİ GEREKENLER (Yasal düzenlemeler) VIII. ORTAYA ÇIKAN DAVRANIŞLAR VE DAVRANIŞ YÖNETME IX. OLUMLU DAVRANIŞLAR KAZANDIRMA – PEKİŞTİRME X. UYGUN OLMAYAN DAVRANIŞLARI DEĞİŞTİRME VE SONUÇLARI YÖNETME – SÖNME

Özel Eğitimde Aile Eğitimi Programı (devamı) XI. YENİ DAVRANIŞLAR İÇİN TEŞVİK ETME XII. SÖZEL DİLİ GELİŞEN BİREYLERDE DİL GELİŞİMİ VE İLETİŞİM XIII. SÖZEL DİLİ GELİŞMEYEN BİREYLERDE İLETİŞİM XIV. SÖZEL DİL GELİŞMEYEN BİREYLERDE ALTERNATİF VE DESTEKLEYİCİ İLETİŞİM BECERİLERİNİN GELİŞİMİ

Özel Eğitimde Aile Eğitimi Programı (devamı) XV. GÜNLÜK YAŞAM BECERİLERİNİN KAZANDIRILMASI XVI. AKADEMİK BECERİLERİNİN KAZANDIRILMASINDA AİLENİN EĞİTİMİ VE SONRASINDA DESTEĞİ XVII. SOSYAL BECERİLERİN ÖĞRETİMİ XVIII. MESLEKİ BECERİLERİN KAZANDIRILMASINA YARDIM XIX. MESLEKİ EĞİTİM XX. İŞ BULMA VE İSTİHDAM-UZUN SÜRELİ ÇALIŞABİLME XXI. SOSYAL ETKİNLİKLERE KATILABİLME- REKREASYONEL FAAALİYETLER

Teşekkürler.