 Nişanlanma, bir toplumun sosyal yapısında çok etkin bir müessese olan ve toplumun temelini teşkil eden ailenin kurulmasında ilk adımı oluşturmaktadır. Kanun koyucu, nişanlanmayı aile hukuku kitabının 118 ve 123. maddeleri arasında düzenlemiştir. Nişanlılık, kural olarak evlilikten önce varlığı gereken bir hukuki ilişki olduğundan, bu kurum ile ilgili hükümlere, Türk Medeni Kanunu’nda, evlilik ile ilgili hükümlerden önce yer verilmiştir.

 Kanun koyucu, nişanlanmayı hükme bağlamakla, onu sadece ahlâki ve fiili bir ilişki olmaktan çıkarmış, ona hukuki bir ilişki niteliğini de kazandırmış ve onu bir aile hukuku kurumu olarak kabul ettiğini göstermiştir. Nişanlanmadan belirli hak ve yükümlülükler, daha geniş bir ifadeyle, çeşitli hukuki sonuçlar doğmaktadır. Taraflar nişanlanmadan doğan yükümlülüklere uymadığı takdirde, bazı yaptırımlarla karşılaşmaktadırlar.

 I. “Nişanlanma” ve “Nişanlılık” Kavramları Nişanlılık ve nişanlanma eş anlamlı kavramlar değildir. Nişanlanma, karşılıklı irade beyanı ile doğan ve hukuki sonuçlar yaratan bir sözleşmeyi; nişanlılık ise, nişanlanma sözleşmesi ile yaratılan ve nişanlıların aile hukuku yönünden içine girdikleri, nişanlılar için hukuki açıdan bir değişiklik yaratmayan bir statüyü açıklar. Nişanlanma hakkında herhangi bir hükme yer verilmemiş olan 1804 tarihli Fransız Medeni Kanunu’nun sebep olduğu tartışmalar bir yana bırakılırsa,

 bütün Anglo- Amerikan hukuk düzenleri ile Alman, İsviçre – Türk ve İtalyan Medeni Kanunları’nda, nişanlanma konusunda, ayrıntılı sayılabilecek hükümlere yer verilmiştir. Nişanlılık, nişanlanma sözleşmesi ile ortaya çıkan, kendisine özgü sınırlı hukuki neticeler doğuran ve evlilik öncesi varolan bir ilişkidir11. “Nişanlılık” kavramı, tıpkı “evlilik” kavramı gibi, belli bir medeni hali ifade eder ve bir Aile Hukuku müessesesidir

 Bu başlık altında, nişan ilişkisinin kuruluşundan, sona ermesine kadar geçen evlilik öncesi süre içinde ortaya çıkabilecek hukuki durumlar, nişanlılara yüklenen yükümlülükler ve kendilerine tanınan haklar hükme bağlanmıştır. Kanun koyucu, nişanlılık müessesesini hukuki bir düzenlemeye tabi tutmakla isabetli hareket etmiştir; çünkü, ilgililerin nişanlanmaya bağlanan bir takım menfaatleri vardır ve bu menfaatlerin hukuk düzeni tarafından korunması gerekir.

 Nişanlanma ile taraflar ahlâken olduğu kadar, hukuken de birbirlerine bağlanmışlardır. Hukuki bir yaptırımın varlığı, tarafların menfaatlerinin korunması için şarttır. Türk Medeni Kanunu’na göre, nişanlanma, taraflara hukuki yükümlülükler getirir. Bu yükümlülüklerin yerine getirilmemesi, ihlal edilmesi, karşı taraf bakımından muayyen taleplerin doğması ihtimaline yol açar. Nişanlanmaya ilişkin olarak öngörülen kurallar, emredici kurallardır.

 II. Nişanlanmanın Amacı Evlenmeden önce kısa veya uzun bir süre nişanlılar arasında devam eden nişanlılık, evlenmeye deneme dönemi olarak hizmet etmektedir. Nişanlılar bu dönemde birbirlerini yakından tanıma fırsatı bulurlar; birbirlerinin maddi ve manevi değer hükümlerini öğrenmeye çalışırlar. Bu dönem, evliliğin sağlam temellere dayandırılabilmesi için gereklidir. Ancak, nişanlanmanın asıl amacı bu olsaydı, nişanın bozulması halinde tarafların bazı yükümlülükler altına girmemeleri gerekirdi.

Oysaki kanun koyucu nişanın bozulması halinde taraflara bazı haklar tanımış ve bazı yükümlülükler öngörmüştür. Nişanlanmanın başka bir amacı, gelecekte yapılacak evliliğin birçok hazırlıklarına başlanmasıdır. Taraflar, bu hazırlıkları yaparken ileride evliliğin yapılacağına tamamen güvenmek isterler. Aynı şekilde, taraflar bu hazırlıkları yaparken ileride evliliğin yapılacağına tamamen güvenmek isterler. Aynı şekilde, taraflar herkesin önüne ileride birbirleriyle evlenecek kişiler olarak çıkmayı arzu ederler.

 Keza nişanlanmanın diğer bir amacı da, ileride birbirleriyle evlenecek kişilerin, evlenme yaşına ulaşıncaya kadar aralarında resmi bir bağ kurmak istemeleri halinde, bu olanağı kendilerine tanımak olabilir. Aynı şekilde nişanlanma müessesesinin kabulüyle, eğer bir evlenme engeli varsa, bunun ortaya çıkmasına olanak tanınmıştır. Nişandan haberdar olanlar, nişanlıların birbirleriyle evlenmelerini engelleyen yasal sebepler varsa, bunları ilgili makamlara bildirerek, kanunun caiz görmediği bir evlenmenin yapılmasını önlemek fırsatını bulurlar.

 Evlenmenin, bir nişanlanma vaadi olmaksızın yapılıp yapılamayacağı doktrinde tartışılmıştır. Azınlıkta kalan bir görüş, evlenmenin, nişanlanma olmaksızın yapılabileceğini savunmaktadırlar. Diğerleri ise, nişanlanmadan evlenmenin imkânsızlığını savunurlar. Bu görüşte olanlar, evlenme vaadinin, tarafların evlenme kararlarını yetkili mercie bildirme hazırlıklarından önce yapmış olduklarını, en geç, evlendirme memurunun, taraflara birbirleriyle evlenmek isteyip istemediklerini sormadan önce, evlendirme memurunun önüne geldikleri anda, taraflardan birinin diğer tarafın kendisine evlenme vaadinde bulunduğunu farz ederek, örtülü biçimde nişanlanma hususunda iradesini açıkladığını ileri sürerler.

 III. Nişanlanmanın Hukuki Niteliği Nişanlanmanın hukuki niteliğinin doktrinde tartışmalı olmasının nedeni, nişanlılığın hukukun yarattığı bir müessese olmayıp, onun tarafından kabul edilen ve şekillendirilen bir yaşam olgusu olmasıdır. Bu nedenle, müessesenin hukuki niteliğini açıklamak için farklı görüşler ortaya atılmıştır. Nişanı, sözleşme, karar ve hukuki ilişki görüşü ile açıklamak isteyenler vardır.

Nişanlanma Sözleşmesinin Yapılması A. Nişanlanmanın Koşulları 1.Şekil Koşulu: Kanun koyucunun bazı hukuki işlemler için belli bir şekil şartına uymayı öngörmüş olmasının nedeni, şeklin tarafları düşünmeye sevk etmesi ve bir hukuki işlemin varlığını açıkça ortaya koymasıdır. Şekil, aynı zamanda ispat bakımından da kolaylık sağlamaktadır. Bununla birlikte, Türk Medeni Kanununda nişanlanma için özel bir şekil şartı aranmamıştır

 Yargıtay’ın bir kararına göre nişanlanma, birbirleriyle evlenmek isteyen kadın ve erkeğin bu konuya ilişkin olarak iradelerini açıklamaları ile meydana gelir. Nişanın varlığı, o ülkede geçerli örf ve âdetin aradığı hususların gerçekleşip gerçekleşmemiş olmasına göre değerlendirilir; fakat örf ve âdete uygun olarak yapılmayan bir nişanlanma da geçerlidir. Nişanlanma, mektupla, yazıyla, zımni olarak veya başka herhangi bir şekilde yapılabilir. Dürüstlük kurallarına göre, taraflar arasında bir nişanlanma iradesinin ve taraf anlaşmasının bulunduğu somut durumlardan tespit edebildiği sürece nişanlanmanın ne şekilde yapıldığının önemi yoktur.

2. Maddi Koşul (Geçerlilik Koşulu) A. Ayırt etme Gücü  Nişanlanmanın maddi koşullarından birincisi, nişanlanacak kişilerin ayırt etme gücüne sahip bulunmalarıdır. Bu husus, her ne kadar kanunda açıkça düzenlenmese de, gerek doktrinde gerek uygulamada kabul edilmektedir; çünkü tarafların evlenme vaadinde bulunabilmeleri iradelerini açıklamalarıyla mümkündür.