SYSTEMA RESPIRATORIA (SOLUNUM SİSTEMİ)

Solunum sistemi koku algılanması ve ses üretilmesinde de görevlidir. CO2’in bedenden atılma miktarını ayarlayarak kan pH’sını da etkiler.

BURUN

Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) Sağ ve sol olmak üzere iki adettir ve bir bölme (septum nasi) ile ayrılmışlardır. Önde ve arkada açıklıkları vardır. Dört duvarı vardır (lateral, medial, inferior ve superior)

Burun boşluğu (cavitas nasi) Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) Choana’lar (arka açıklıklar) Apertura piriformis (ön açıklık)

Burun boşluğu (cavitas nasi) Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) Sert damak İç yan duvar (septum) Dış yan duvar Sert damak

Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) İç yan duvar (septum nasi): Etmoid kemik, vomer ve kıkırdak tarafından oluşturulur. Her iki burun boşluğunun ortak duvardır.

Burun boşluğu (cavitas nasi) Dış yan duvar: En büyük duvardır. Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) Dış yan duvar: En büyük duvardır. Üç adet midye şeklinde kabartısı vardır: Concha nasalis superior, media ve inferior Üç adet geçit vardır: Meatus nasi superior, medius ve inferior

Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) Üst duvar: Koku bölgesi (regio olfactoria) vardır. Koku sinirlerinin geçtiği delikler vardır (lamina cribrosa).

Burun (nasus) Burun boşluğu (cavitas nasi) Alt duvar: Sert damak tarafından oluşturulur (maxilla ve os palatinum). Burun boşluğunu ağız boşluğundan ayırır.

PARANAZAL SİNÜSLER

Paranazal sinüsler Burun boşluğu çevresindeki, içi hava dolu boşluklardır. Kafanın ağırlığını azaltırlar. Sesin kalitesini etkilerler. Hepsi de meatus nasi superior veya medius’a açılırlar. En büyüğü maksiller sinüstür ve intrauterin hayatta oluşmaya başlar.

Burun (nasus) Paranazal sinüsler 1 – Sinus frontalis 2 – Cellulae ethmoidales 3 – Sinus maxillaris 4 – Sinus sphenoidalis

PHARYNX

Yutak (pharynx)

LARYNX

Gırtlak (larynx) Solunum havasını iletir. Sfinkter görevi vardır. Ses aygıtıdır. Yukarıda pharynx’e bağlanır, aşağıda trakea ile devam eder.

Larynx’in üçü tek,üçü çift olan toplam 9 kıkırdağı vardır: Gırtlak (larynx) Kıkırdakları Larynx’in üçü tek,üçü çift olan toplam 9 kıkırdağı vardır: Cartilago thyroidea (1) Cartilago cricoidea (1) Cartilago epiglottica (1) Cartilago arytenoidea (2) Cartilago corniculata (2) Cartilago cuneiforme (2)

Gırtlak (larynx) Kıkırdakları Cartilago thyroidea (1) Cartilago cricoidea (1) Cartilago epiglottica (1) Cartilago arytenoidea (2) Cartilago corniculata (2) Cartilago cuneiforme (2) Gırtlak (larynx) Kıkırdakları

Gırtlak (larynx) Cartilago thyroidea En büyükleridir. Prominentia laryngea (Adem elması) vardır. Kadın erkek arasında açı farkı vardır.

Gırtlak (larynx) Cartilago cricoidea En sağlam olanıdır. Halka şeklindedir.

Gırtlak (larynx) Cartilago epiglottica Larynx girişini kapatır. Gıdaların larynx’e kaçmasını engeller. Yaprak şeklindedir.

Gırtlak (larynx) Ligamentleri Yalancı ses telleri Gerçek ses telleri Lig. vestibulare Lig. vocale

Lig. vocale Lig. vestibulare

Gırtlak (larynx) Kasları Ekstrinsik kaslar: Larynx’in pozisyonunu ve yutkunma sırasında yukarı çekilmesini sağlarlar (suprahyiod kaslar, pharynx kasları) Suprahyoid kaslar Hyoid kemik M. thyrohyoideus Cart. thyroidea M. constrictor pharyngis inferior

Gırtlak (larynx) Kasları Ekstrinsik kaslar: Larynx’in pozisyonunu ve yutkunma sırasında yukarı çekilmesini sağlarlar (suprahyiod kaslar, pharynx kasları) M. constrictor pharyngis superior M. constrictor pharyngis medius M. constrictor pharyngis inferior

Gırtlak (larynx) Kasları İntrinsik kaslar: Ses tellerinin pozisyonunu, gerginliğini ayarlar, glottis’i etkiler.

TRACHEA

Trachea’nın önden görünümü Soluk borusu (trachea) Trachea’nın önden görünümü

Soluk borusu (trachea) 10-15 cm uzunluk; 2-2,5 cm çap. Cart. cricoidea’nın altında, larynx’in aşağıya doğru olan devamıdır. C şeklindeki tam olmayan 15-20 kıkırdak halkadan oluşur. Halkaları birleştiren bağa lig. anulare denir. Boyun ve göğüs bölümleri vardır.

Soluk borusu (trachea) Arka yüzü membran yapısındadır. Angulus sterni düzeyinde sağ-sol ana bronşlara ayrılır. Ayrıldığı yere bifurcatio trachea denir ve burada carina bulunur. Trachea iki adet ana bronşa (sağ-sol) ayrılarak sonlanır.

Soluk borusu (trachea) Carina

PULMONES

-Akciğerin yapısı: -Akciğerler bronkuslar ve dalları, -a.v. pulmonalis, -Aa. Vv. bronchiales, -lenf damar ve ganglionları, -sinirler ve -bu oluşumlar arasındaki fibroelastik bağ dokusundan yapılmıştır.

Bronchus’ların dallanması: 1-Bronchus principalis 2-bronchus lobaris 3-bronchus segmentalis 4- bronchioli lobularis 5- bronchioli terminales 6- bronchiolii respiratories 7- ductuli alveolares 8- sacculi alveolares 9-alveoli pulmonis

Bronchus segmentalis Bronchiolus lobularis Bronchiolus terminalis

ACINUS Akciğer asinusları(Acinus pulmonaris) Terminal Bronşiol Acinus: çilek Respiratuar Bronşiol (1) Respiratuar Bronşiol (2) Respiratuar Bronşiol (3) Ductus alveolaris Saccus alveolaris Alveol

Kas tabakası: Küçük bronchiolus’larda düz kas lifleri tunica fibrocartilaginea’nın iç yüzünü saran bir tabaka oluşturur. Kasların bu durumu borunun genişlemesini sağlar. Alveol duvarında kas yoktur.

-Ductuli alveolares ve sacculi alveolares’lerin yapısında dışta kapiller ağ, ortada elastik lifler, en içte tek katlı yassı epitel bulunur.

Tunica mucosa respiratoria prizmatik hücrelidir. Titrek tüyler içerir Tunica mucosa respiratoria prizmatik hücrelidir. Titrek tüyler içerir. Tüylerin yönü dışa doğrudur.

12-18 kadar asinus bir araya gelerek akciğer lopçuklarını yaparlar. Terminal Bronşiol Respiratuar Bronşiol (1) Respiratuar Bronşiol (2) Respiratuar Bronşiol (3) ACINUS Ductus alveolaris Saccus alveolaris Alveol

-Akciğer lopçukları birleşerek bronkopulmoner segment’leri yaparlar -Her bir bronkopulmoner segmentin ayrı bronkus ve damarları bulunur -Her bir segment bağ dokusundan yapılmış bir kapsül ile sarılmıştır ve küçük bir akciğer olarak kabul edilir ve gerektiğinde cerrahi müdahale ile diğer segmentlere zarar vermeden çıkarılabilir -Bronkopulmoner segmentler birleşerek akciğer loplarını, bunlar da birleşerek akciğeri yaparlar.

Akciğerin segmantasyonu -Akciğerler bronchus, a. v. pulmonalis’lerin akciğer dokusunda dağılımına göre segmentlere ayrılır.

-Sağ akciğer fissura obliqua ve fissura horizontalis aracılığı ile 3, sol akciğer fissura obliqua ile 2 loba ayrılır.

Pulmo dexter Pulmo sinister 1-Lobus superior 1-Lobus superior segmentum apicale segmentum apicale segmentum posterior segmentum posterior seg. anterius seg. anterius 2-lobus medius seg. lingula superius seg. laterale seg. lingula inferius seg. mediale 3- Lobus inferior 2-Lobus inferior seg. apicale seg. apicale seg. basale mediale seg. basale mediale (bazen) seg. basale anterior seg. basale anterior seg. basale laterale seg. basale laterale seg. basale posteior seg. basale posterior

Sağ akciğer’in segmentasyonu apicale posterior anterior superior lateral posterior basal medial medial basal lateral basal anterior basal Sağ akciğer’in segmentasyonu

Sol akciğer’in segmentasyonu apicoposterior anterior superius superior lingula superius lingula inferius anterior basal posterior basal lateral basal Sol akciğer’in segmentasyonu

Sağ ve sol akciğerin segmental yönden farkı nedir? lingula superius inferius medial laterale medial basal

-Akciğerlerin damarları vasa privata vasa publica

A. pulmonalis, hilum pulmonis’den girerek akciğer dokusunda segmental olarak dağılır. -Akciğere venöz kan taşır. -V. pulmonalis akciğerdeki oksijence zengin kanı sol atrium’a taşır. İki damarda akciğer dokusunda segmentasyon gösterir.

-Vasa privata: Aa. bronchiales ve vv. Bronchiales’lerdir. -Aa. bronchiales akciğerin kendi dokusunu besler. -Sağda 1, solda 2 bronşial arter vardır. -Çoğunlukla sağda bulunanlar interkostal arterlerden, soldakiler ise aorta descendens’ten çıkar.

-Vv. Bronchiales bronkusların büyük dallarından başlar. V. azygos V. hemiazygos accessorius V. bronchialis

carinal lenf nodları

-Akciğerlerin sinirleri: -N. vagus’tan gelen parasempatik lifler ile gang. cerviacale inferius ve truncus sympaticus’un üst torakal parçasından gelen lifler radix pulmonalis’in ön ve arkasında birleşerek plexus pulmonalis anterior ve posterior’u yaparlar. -Buradan çıkan lifler hilus’tan girerek parankimde dağılırlar. -Parasimpatik lifler bronkokonstrüktür ve vasadilatatör, simpatikler ise bronkodilatatör ve vasakonstrükordürler.

-Akciğerlere duyu lifleri n. vagus içinde gelirler. -Bu lifler solunum refleksinin kontrolü, öksürme refleksi ve kan basıncının ayarlanması gibi önemli reflekslerde rol alır. -Ağrı duyusu yoktur

PLEURA

Pleura costalis Pleura mediastinalis Pleura diaphragmatica Cupula pleura

SOLUNUM

-Solunumun inspirasyon ve ekspirasyon olmak üzere iki fazı bulunur.

PV=nRT İnsprasyon Toraksın sagittal, vertikal ve transvers çaplarının büyümesi ile toraks hacmi genişler.

-Yavaş inspirasyon: toraksın vertikal çapının büyümesiyle oluşur. -Bu da diafragma ve m. intercostales externi’nin kontraksiyonu ile sağlanır.

-Derin inspirasyon (deep inspiration) mm scaleni m. sternocleidomastoideus mm. levatores costarum m. serratus posterior superior’un katılımı ile olur.

-Zorlu inspirasyon: m. levator scalpulae m. trapezius m. pectoralis minor ve major m. serratus anterior’n kontraksiyonu ile olur.

Expirasyon Yavaş ve zorlu olmak üzere iki tipte olur. -Yavaş ekspirasyon abdominal kasların elastik yapıları ve m. intercostalis interni ile sağlanır. -Zorlu ekspirasyon (forced expiration)da son iki kosta arkaya doğru çekilir ve m. quadratus lumborum ile fikse edilir. -Diğer kaburgalar aşağı doğru m. intercostalis interni, m. serratus posterior inferior, mm. abdominales’in kontraksiyonu ile sağlanır.