ESKİ ALFABELER Emirhan çolak 8/A 105 Öğretmen:Sevinç Sarı

1.)Sümer Çivi Yazısı

Sümer Çivi Yazısı:  İdeogram adı verilen şekillerle (harf ya da hece yerine doğrudan fikri işaret eden şekiller) yazılan ilk çivi yazısı örnekleri M.Ö.3200 yıllarından kalmıştır. Yaklaşık 5 bin yıllık tarihe sahip olan bu yazı sistemi, tarihte kullanılan ilk alfabe olarak değerlendirilebilir. Ama bu yazı sisteminin fonetizasyon aşamasından geçmesi ve kelimelerin içerdikleri ses değerleri ile okunmaya başlanması yaklaşık olarak M.Ö. 3. binyılın başlarına gelmektedir.

2.)Mısır Hiyeroglifleri

 Mezopotamya’daki bazı uygarlıklar ve Girit Uygarlığı tarafından da kullanılmış olan hiyerogliflerin bilinen ilk örnekleri Mısır hiyeroglifleridir. Mısır hiyeroglifleri kullanılarak Mısırlılar tarafından yazılmış olan ilk yazı örnekleri 5 bin yıl kadar öncesine gitmektedir. M.Ö yılı civarında kullanılmaya başladığı tahmin edilen ve 700 civarında sembol kullanılarak yazılan Mısır hiyeroglifleri, halktan ziyade kâtipler ve rahipler tarafından oluşturulan metinlerdir. Bu alfabenin kullanıldığı en son yazıtın yapım tarihinin M.S. 394 yılı olduğu düşünülürse, üç bin yıldan daha uzun bir süre kullanıldığı anlaşılabilir.

3.)Çin Alfabesi

 Çince olarak isimlendirilen dile uygun özellikler taşıyan bu yazı sistemi aslında bilinen anlamıyla bir alfabe olarak nitelendirilemez. Yaklaşık 3500 yıllık geçmişe sahip olan yazı sistemi, her kelimeyi ifade etmek için kullanılan binlerce karakterden oluşmaktadır. Halktan normal bir Çinli 3000 kadar karakter bilirken, iyi eğitim almış bir Çinli en az 5000 karakter bilmektedir.

8.)Arami Alfabesi

 Çoğu kişi tarafından dünyada kullanılan ilk dil olduğu düşünülen Aramiceyi yazmakta kullanılan Arami Alfabesi, M.Ö. 9. Yüzyılda kullanıldığı tespit edilmiş olan bir yazı sistemidir.

10.)Yunan Alfabesi

 Fenike Alfabesinin ‘Antik Yunanca’ olarak isimlendirilen dile uyarlanması sonucunda ortaya çıkan yazı sistemidir. M.Ö. 9. yüzyılda kullanılmaya başlayan Yunan Alfabesi, döneminde öne çıkan ve günümüzde de etkilerini sürdüren Antik Yunan Uygarlığı sayesinde dünyanın en çok tanınan alfabelerinden birisidir. Latin Alfabesi, Kiril Alfabesi, Kıpti Alfabesi gibi farklı yazı sistemleri de Yunan Alfabesi örnek alınarak hazırlanan yazı sistemleridir. Alfabelere adını veren ‘alphabet’ sözcüğü, bu alfabenin ilk iki harfi olan ‘A’ Alfa ve ‘B’ Beta harflerinin yan yana getirilmesiyle oluşturulan bir sözcüktür.

11.)Latin Alfabesi

 M.Ö.7-8. Yüzyıllarda Yunan Alfabesi üzerinde bazı değişiklikler yapılarak oluşturulmuştur. Başlangıçta ‘ A, B, C, D, E, F, Γ, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X.’ şeklinde kullanılan 21 harften oluşuyordu. M.Ö. 3. Yüzyılda ise “Z” ve “ Y” harfleri kullanılmaya başlamış, “Γ “ (gamma) harfinin yerine ise “G” harfi bulunmuştu. Böylece 23 harfli ve ‘A, B, C, D, E, F, G, H, I, K, L, M, N, O, P, Q, R, S, T, V, X, Y, Z’ karakterlerinden oluşan bir alfabe haline gelmişti. Günümüzde milyarlarca kişinin kullandığı, dünyanın en çok kullanılan yazı sistemi durumunda bulunmaktadır. Ama bu alfabeyi kullanan uygarlıklar, kullandıkları dilin içinde yer alan bazı sesleri ifade etmek için bazı karakterler eklemişler ya da çıkartmışlardır. Örneğin Türk Alfabesi ‘A B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N O Ö P R S Ş T U Ü V Y Z’ şeklinde 29 harf olarak düzenlenmiş olan Latin Alfabesidir.

 Babil uygarlığı, M.Ö.1894 yılında kurulmuştur. Adını da etrafında kurulduğu Babil kentinden almıştır. Akad topraklarının yanı sıra Sümer topraklarını da kapsayan bir imparatorluğun merkezi, bugünkü Irak topraklarında bulunan El Hilla kasabasıdır. Babil halkının büyük bir çoğunluğu ise Sami ırkından gelen kişilerden oluşuyordu.

Uygur Alfabesi  Uygur alfabesi, Soğd kökenli olup bazı değişikliklerle Türkçeye uygulanmıştır. Harf sayısı 14'tür. Bunlardan üçü ünlü, 11'i ünsüzdür. Sağdan sola doğru yazılır. Z hariç tüm harfler bitiştirilir.  Uygurların Kullandığı Alfabeler Uygurlar zamanında oluşan yeni din çevreleri peşinden yeni alfabeleri de getirmiştir.  Türkler, kabul ettikleri yeni dinlerin kutsal metinlerinin yazıldığı alfabeleri alıp dillerinin yazımına uyarlamasını bilmişlerdir.

ROMA ALFABESİ

Roma Rakamları

 Roma alfabesinin diğer adı Latin alfabesidir. Latin kültürünün temelini oluşturur. Roma alfabesinde 23 harf vardır. Roma alfabesi oluşturan büyük ve küçük harfler bulunmaktadır. Günümüzde yeryüzünde en yaygın dil Roma alfabesi yani Latin alfabesidir. Latin alfabesinde kullanılan ilk dil eski latincedir. Günümüzde Latince olarak geçmektedir. Türkler Latin alfabesine 1920 yılından sonra kullanmaya başlamıştır. Türkiye'de gerçekleşen 3 Kasım 1928 de harf devrimi ile başlamıştır. Latin alfabesini kullanan ilk Türk toplulukları Kafkasya ve Sibirya bölgesine Azerbaycan ve Yakut Türkleri'dir. Latin alfabesi milattan önce yedinci yüzyılda Romalıların Yunan alfabesi Ne örnek alması ile başlamıştır.

BABİL ALFABESİ

BABİL RAKAMLARI

MEZOPOTAMYA ALFABESİ

HİNT ALFABESİ

HİNT RAKAMLARI

 Hintçe Alfabe, Hintçe bir Hint dilidir. Hindistan'ın yerli halkı antik ve kutsal olan dillerini farklı alfabeler aracılığı ile yazıya dökmüşlerdir. Çok eski devirlerde, insanların anlaşması konuşmayla ve işaretlerle oluyordu. Daha sonraları, bazı şeylerin ileride hatırlanması için alfabe doğdu. Bu kullanılan modern Hintçe dilinin ortak alfabesi devanagari'dir. Genellikle Hindistan'ın kuzeyinde ve batısında konuşulan bu dilin Hint-Avrupa kökenli olduğu bilinmektedir. Hint dili devanagari alfabesi ile yazılır. Pakistan'ın resmi dili olan Urduca Arap alfabesi ile yazılır. Urduca, farklı din ve kültür olarak etkin kökenlerden oluşan halkın ortak dilidir. Urdu kelimesi ise bu etkileşimin bir sonucu olarak Türkçe'nin ordu kelimesinden türetilmiştir. Bu etkileşim üzerine Müslüman ve Türk uygarlıkları ile ordu mensuplarının bölge üzerinde 800 yıllık devam eden etkisi sonucunda oluşmuştur. Hint kökenli alfabenin tümü hecelenerek, soldan sağa doğru yazılır. Hintçenin temelini oluşturan Sanskrit dili ve bu dilden türemiş olan bölgesel dil unsurları içermektedir. Ancak Sanskrit dili, günümüzde halk tarafından kullanılmayan bir dildir. Yani tarih ve araştırma alanlarında kullanılan bir dildir.

MAYA ALFABESİ

MAYA RAKAMLARI

 Maya dilleri, Kolomb öncesi Mezoamerika uygarlıklarından b irini oluşturan Mayalar'ın vaktiyle kullanmış oldukları Klasik Mayaca dahil hepsi ana Proto-Mayacadan türemiş olan dillerdir. SIL International(Ethnologue) verilerine göre 68 dilden oluşur ve kişi [1] tarafından konuşulur.

SON