Ahlak Gelişimi - Kohlberg Arş. Gör. Dr. Gökçe Karaman Benli Dr. Gökçe Karaman Benli Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Temel Eğitim Bölümü Okul Öncesi Eğitim Anabilim Dalı

Lawrence Kohlberg Oluşturduğu kuram Piaget’nin kuramının yeniden incelenip anlamlandırılmasıdır. Kohlberg de Piaget gibi çocuk ve yetişkinlerin kuralları nasıl yorumladıklarını incelemiştir. Kohlberg çocuklara ahlaki ikilemleri kapsayan belirli durumlar vererek onlara nasıl tepkide bulunacaklarını sormuştur. İnsanların altı yargı aşaması geçirdiklerini belirtir. Bu altı aşama da üç düzey içinde yer alır. 2

Kohlberg’in Oluşturduğu Ahlak AşamalarI ve Düzeyleri Gelenek Öncesi Düzey Geleneksel Düzey Gelenek Sonrası Düzey Ceza ve İtaat Eğilimi Kişilerarası Uyum Eğilimi Sosyal Sözleşme Eğilimi Araçsal İlişkiler Eğilimi Kanun ve Düzen Eğilimi Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi 3

Gelenek Öncesi Düzey Aşama 1: Ceza ve İtaat Eğilimi Olayların dış görünüşüne ve zararın büyüklüğüne önem verir. Olayların gerisindeki neden önemli değil. Otoriteye uyma ve cezalandırılmaktan kaçınma söz konusudur.

Gelenek Öncesi Düzey Aşama 2: Araçsal İlişkiler Eğilimi-Saf Çıkarcı Eğilim Çocukların kendi ihtiyaç ve istekleri önemlidir. “Sen benim sırtımı kaşı, ben de seninkini” atasözüne uygun davranmaktadır.

Geleneksel Düzey Aşama 3: Kişilerarası Uyum Eğilimi-İyi Çocuk Eğilimi Akran gruplarıyla işbirliği gözlenir. Başkaları tarafından onay görmek ve iyi çocuk olmak önemlidir. Benmerkezcilikten uzaklaştığı için çocuk, olayları başkalarının bakış açılarıyla görmeye başlar.

Geleneksel Düzey Aşama 4: Kanun ve Düzen Eğilimi Akran gruplarının kurallarının yerini toplumun kuralları alır. Kanunlar soru sorulmaksızın izlenir. Kanunlara uymayanlar asla onaylanmaz. Birçok yetişkin muhtemelen bu dönemde kalır.

Gelenek Sonrası Düzey Aşama 5: Sosyal Sözleşme Eğilimi Kanunların kullanımı ve bireysel haklar eleştirel bir şekilde incelenir. Kanunların demokratik olarak değiştirilebileceği ilkesine sahiptirler. Kanunlar sosyal düzeni korumak için gerekli görülmektedir.

Gelenek Sonrası Düzey Aşama 6: Evrensel Ahlak İlkeleri Eğilimi Kişi, ahlak ilkelerini kendisi seçip oluşturur. Bu ilkeler adalet, eşitlik, insan hakları gibi bazı soyut kavramlara dayalıdır. Adalet yasanın üstündedir.