NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Kumaş yapI BİLGİSİ DOKUMA KUMAŞ ÜRETİMİNDE ANA ÖRGÜLER VE TÜREVLERİ NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Sanat Tasarım Fakültesi stf.nisantasi.edu.tr

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi Dokunmuş kumaşların M.Ö. 6500 yılında kullanıldığına dair arkeolojik buluntuların olması, dokumacılığın günümüzden en az 8000 yıl kadar önceleri de bilindiği ortaya koyar. Neolitik taş devrine ait olan ve karbonlaşmış halde bulunan bu eski dokuma kumaşlara yurdumuzda yapılan kazılarda da rastlanmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi Dokumayla ilgili en erken buluntular Anadolu’da ele geçmiş olduğu için dokumacılığın Anadolu’da ortaya çıktığı söylenebilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi Bugün bilinen dokuma formundan hiçbir farkı olamayan ilk kumaşların, hasır örme tekniğinden esinlenerek ortaya çıktığı da iddia edilir. İki iplik sisteminin birbiri içerisinden örgü oluşturacak biçimde ve birbirine 90°’lik açılarla geçirilebilmesi için, çözgü sistemi düşey olarak asılır, atkılar ise bunların arasından elle geçirilirdi. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi Bu basit düzenekte malzeme olarak ince uzun lifli bitkilerin birbirine eklenmesi ve bükülmesiyle elde edilen iplikler kullanılmıştı. Neolitik çağın sonlarına doğru hayvanların ehlileştirilmesiyle yün kullanımı ve iğ, çıkrık gibi aletler geliştirilmesiyle bükümlü iplikler elde etmeye başladılar. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi           Standart el tezgahı olarak belirtilen 12. yüzyıl dokuma sistemlerinde çözgü levendi arkaya , kumaş silindiri ise öne takılmaktaydı ve çözgüler yatay düzlemde gerdirilmektedir. Tarak, ana gövdeye yukarıdan salınım yapacak biçimde bağlanmıştır. Gücü çerçeveleri , çözgü tabakasının altında bulunan pedallar yardımıyla ayakla basılarak çalıştırılmaktadır. Pikeler bulunmamakta ve mekik elle fırlatılmakta ve dokumacı tezgahın önünde bir sıraya oturmaktadır. Bu ağaç tezgahın 1480  yılarında Pintoricchio tarafından yapılan resmi Londra’da  National Gallery ’dedir. Sonraki 600 yıl  içerisinde geniş dokuma tezgahları tasarımında önemli bir değişiklik olmamıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi Ticari bir kullanıma sahip olan ilk mekanik dokuma tezgahını Dr. Edmund Cartwright isimli bir İngiliz mucidi 1785’de gerçekleştirmiştir. Bu sıralarda Johnson ile Radcliffe isimli iki İngiliz’in 1804 yılında çözgü haşıllama makinesini icat etmeleri mekanik dokumacılığın hızla yayılmasını sağlamıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

1.HAFTA-Dokuma tarihçesi İngiltere de özellikle atkı atma sistemlerinin geliştirilmesi tezgahın mekanize edilmesi yönünde çalışmalar devam ederken Fransa  da daha çok desenleme faktörü ön plana çıkmıştır. Basit dokumaların dışında karmaşık desenler için ağızlık açma sistemleri üzerinde uğraşmışlardır. 1725’de Basile Bouchom tarafından kaldırılması gereken çözgüleri seçmek için bir delikli karton yardımıyla çalışan ilk otomatik ağızlık açma cihazı bulunmuş ve daha sonra Falcon 1728’de delikli karton zincirini kullanmıştır. Vaucanson 1746’da bu mekanizmaları geliştirmiş ve ağızlık açma sistemlerini gelişimi 1801 yılında J. M. Jacquard’ın kendi ismiyle anılan jakar makinesini icat etmesiyle doruğa ulaşmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©