GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Hafta 1 GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Dr. Öğr. Üyesi Ozan BÜYÜKYILMAZ İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü http://ozanbuyukyilmaz.wordpress.com ozanbuyukyilmaz@karabuk.edu.tr

Ders İşleme Planı 1. HAFTA: Bilim, Bilimsel Araştırma, Bilimsel Araştırma Süreci 2. HAFTA: Veri Toplama Teknikleri 3. HAFTA: Anket Yöntemi 4. HAFTA: Araştırmada Ölçme ve Ölçekler 5. HAFTA: Araştırmada Evren ve Örnekleme 6. HAFTA: Kaynak Gösterimi 7. HAFTA: Farklılıkları İncelemeye Yönelik Analizler 8. HAFTA: Örnek Uygulama 9. HAFTA: İlişkileri İncelemeye Yönelik Analizler 10: HAFTA: Örnek Uygulama 11. HAFTA: Faktör Analizi 12. HAFTA: Örnek Uygulama 13. HAFTA: Kaynak Gösterimi 14. HAFTA: Dijital İnsan Kaynakları Yönetimi

Bilim, Bilimsel Araştırma, Bilimsel Araştırma Süreci 1. HAFTA Bilim, Bilimsel Araştırma, Bilimsel Araştırma Süreci

GİRİŞ İnsan var olduğu günden beri, iki temel konu ile ilgilenmiştir. Kainatta (evrende) olup bitenleri kavrama; evreni tanımak, anlamak, sırrını çözmek, Olayları denetim altına alarak yaşamı daha kolay hale getirmek. Bilim, insanlık tarihi kadar eskidir. Bilimin temel işlevleri anlama, açıklama ve kontroldür.

Bilim -1 Bilimin farklı tanımları bulunmaktadır. Gözlem ve gözleme dayalı akıl yürütme yoluyla dünyaya ilişkin olguları birbirine bağlayan yasaları bulma çabasıdır. Evrenin ya da olayların bir bölümünü konu olarak seçen, deneysel yöntemlere ve gerçekliğe dayanarak yasalar çıkarmaya çalışan düzenli bilgi, ilim. Nesnel dünyaya ve bu dünyada yer alan olgulara ilişkin tarafsız gözlem ve sistematik deneye dayalı zihinsel etkinliklerin ortak adı.

Bilim -2 Geçerliği kabul edilmiş sistemli bilgiler bütünü Bilim bir ÜRÜN Bu ürünü elde etmek için izlenen yol BİLİMSEL YÖNTEM

Bilimin Özellikleri Bilim olgusaldır: doğrudan veya dolaylı olarak gözlenebilecek veya sınanabilecek olayları inceler. Bilim objektiftir: bilimsel bilgiler nesnel verilere dayandırılmıştır. Elde edilen verilerden ulaşılan sonuçlar kişiden kişiye veya toplumdan topluma değişmez. Bilim genelleyicidir: bir olay veya durumda doğru olarak bulunmuş bilgiler, diğer olaylar içinde aynı derecede doğrudur. Bilim mantıksaldır: bilimsel bilgiler mantık kuralları ile örtüşmelidir.

Bilimin Kaynakları Rasyonalizm Aklı duygusal algılardan bağımsız olarak bir bilgi kaynağı olarak görür. Bilgilerin doğrulanması için GÖZLEME yer verilmemektedir. Ampirizm Duygu ve deneyimleri bilgi kaynağı olarak görür. “madde”yi ilk veri olarak kabul eder. Ampirizmde metafiziğe yer yok.

Bilimlerin Sınıflandırılması -1 Maddi bilimler - Manevi bilimler (biyoloji - ahlak gibi) Fen bilimleri - Sosyal bilimler (fizik - sosyoloji gibi) Deneysel bilimler - Teorik bilimler (fizik - felsefe gibi) Temel bilimler - Uygulamalı bilimler (matematik - mühendislik gibi) Fen bilimleri - Sosyal bilimler - Sanat ve estetik (kimya - iktisat - resim gibi)

Bilimlerin Sınıflandırılması -2 Bilim Sınıflaması Formel Bilimler Pozitif Bilimler Sosyal Bilimler Fen Bilimleri

Bilimlerin Sınıflandırılması -3 Formel (Aksiyomatik) Bilimler: Matematik ve mantık bu sınıf içinde değerlendirilir. Daha önceden tespit edilmiş bir takım verilerin doğruluğu üzerine kurulmuşlardır. Örneğin 2+2=4 gerçeği herkes tarafından kabul edilir. Önsayıltılardan hareket edilir. Bir takım veriler gerçeği bulmak için ön kabul olarak değerlendirilir. Örneğin matematikte daha önce kabul edilen bir takım kuramlar yeni buluşlarda altyapı olarak kullanılır. Tümdengelim yöntemi geçerlidir. Örneğin bütün geceler karanlıktır, o halde bu gece de karanlık olacaktır çıkarımında olduğu gibi.

Bilimlerin Sınıflandırılması -4 Pozitif Bilimler: Bu tür bilimlerde yöntem, formel bilimlerin tersine tümevarımdır. Tek tek olgular ve olgular arasındaki ilişkiler incelenerek genellemelere gidilir. Fen (Doğa) Bilimleri Evrendeki canlı ve cansız varlıkları ve bunlarla ilgili olayları inceleyen bilim dallarıdır. Fizik, kimya, biyoloji, jeoloji, fiziki antropoloji, astronomi vb.

Bilimlerin Sınıflandırılması -5 Sosyal Bilimler Toplumsal nitelikli olayları incelemeyi hedefleyen sosyoloji, psikoloji, tarih, etnoloji, siyaset bilimi, ekonomi bilimi, hukuk gibi bilim dallarını içerir. Doğa bilimleri ile arasındaki temel ayrım, içeriklerinin kontrol ve incelenebilme düzeylerindeki farktır. Biri mutlak diğeri görelidir.

Bilimlerin Sınıflandırılması -6 Kültür: Din, Sanat, Edebiyat,…. İnsan Bilimleri: Felsefe, Tarih, Din,…. Sosyal Bilimler: Ekonomi, Sosyoloji, Antropoloji,…. Fen Bilimleri: Fizik, Kimya, Biyoloji,…. Mantık, Matematik, Geometri

Bilimsel Yöntem -1 Açık seçik, denetlenebilir, yansız, eleştirici, düzeltici, deneyici, seçici, akla uygun, duyarlığı yüksek, olgusal düzeyde, bilinen en güvenli sorun çözme yöntemi Bilim üretme yolu Bilimsel yöntem, gerçeğe varmak için, tutulması gereken en tutarlı yolu gösterir. Bilimsel topluluğun bilgi üretmek ve değerlendirmek için kullandığı fikirler, kurallar, teknik ve yaklaşımlar

Bilimsel Topluluğun Normları Bilimcilerin araştırmalarını nasıl yürüteceklerini düzenleyen bir dizi resmi olmayan kural, ilke ve değer Evrenselcilik Örgütlü şüphecilik Tarafsızlık Paylaşımcılık Dürüstlük

Bilimsel Araştırma -1 Araştırmalar, yöntem, içerik ve amaç bakımından değişik biçimlerde sınıflanabilirler. Konunun ele alınış biçimine, yöntembilime ve amaca göre bir sınıflama yapılabilir. Araştırmacı, çalışmaya başlarken konusuna, olayın niteliklerine, değişkenin denetlenebilme özelliklerine, birinci veya ikinci el kaynaklara duyduğu ilgiye göre en uygun araştırma yöntemini seçecektir. Ancak bazen birden fazla yöntemin de bir arada kullanılması gerekebilir.

Bilimsel Araştırma -2 Kişinin yaşadığı toplumu ve çevreyi tanımak ve karşılaştığı sorunlara çözüm yolları bulmak için giriştiği sistematik çaba, Bilginin bulunması, geliştirilmesi ve gerçeğe uygun olup olmadığının kontrol edilmesi için harcanan çaba, Belli amaçlarla ve sistemli süreçler yoluyla veri toplama ve toplanan verilerin analizi Bilimsel araştırma, sistematik veri toplama ve analiz etme sürecidir.

Temel Kavramlar Her bilim dalının kendine özgü bir dili ve bu dilde kullanılan özel kavramları vardır. Buna mesleki terminoloji ya da mesleki jargon denir. Bu kavramlar ya alan için özel olarak üretilmişlerdir ya da bunlar o alan için yeniden tanımlanmış, anlam kazanmış ve sınırları belirlenmiştir.

Yöntem ve Teknik İki terim zaman zaman birbirinin yerine kullanılır. Yöntem (Method): Bir amaca ulaşmak için tutulan düzenli yol, belli ilkelere bağlı kalarak bir şey söyleme biçimi, gereken tekniklerin seçilmesi, gibi farklı ifadelerle tanımlanabilir. Teknik: Belli bir sonucu elde etmek için kullanılan araç olarak tanımlanır. Yöntem ve teknik arasındaki ortak nokta; bir amaca ulaşmaktır. Bir başka ifadeyle, yöntem kavramı teknik kavramına dayanan ve onu kapsamına alan geniş bir kavramdır.

Olgu Olgu (Pheonomen): Yapılan ya da var olan iş, olay, vaka. Olgu, yaşam boyunca doğrudan gözlemlenebilen ya da algılanabilen olaylardır. Bilimin amacı olguları incelemektir. Evrendeki her olgunun ‘nesnel’ olmadığını, bir kısmının ‘öznel’ olduğunu; diğer bir deyişle bir kısım olgular açık olarak gözlemlenebilirken diğer bir kısım ise yalnızca algılanabilirdir.

Varsayım (Sayıltı) Araştırmalarda bazı başlangıç noktalarının, ayrıca kanıtlanmasına gerek görülmeden “doğru” olarak kabul edilmesi gerekebilir. Bu kabule varsayım (sayıltı) denir. Araştırma sonuçlarının geçerliliği, büyük ölçüde bu varsayımların doğruluğuna bağlıdır. Varsayımlar, bir binanın temelleri gibidir.

Hipotez (Denence) Bir araştırma sürecinde olgular düzeyinde doğruluğu sınanmak üzere geliştirilmiş olan denemelik iddiadır. Bir araştırma probleminin çözümü için, doğrulanması ya da yanlışlanması gereken önermedir.

Kuram (Teori) Kısmen doğrulanmış, ancak tümü ile kesinleşmemiş varsayımlar dizgesidir. Bilime temel olan, yön veren, herhangi bir konu üzerine ileri sürülen, deney ve varsayımlara dayanılarak kanıtlanan görüşlerdir. Bilim kuramlarla gelişir. Kuram, varsayımların oluşturulmasında yol gösteren genel bir önermedir. Bir dünya görüşü kadar kapsamlı olmayıp, belli bir olgu türünü kapsar ve verilerle test edilir.

Yasa (Kanun) Gerek bilincin gerekse nesnel gerçeğin olaylar arsındaki göreceli bağımsızlığı ile kendini belli eden ve aynı koşullarda aynı sonuçları veren, kendini tekrarlayan, zorunlu ve genel bağımlılık olarak tanımlanabilir. Bilimsel bir çalışma ile gözlem ya da deney sonucu doğruluğu kanıtlanmış kuramlar olarak tanımlanabilir. Matematik ve doğa bilimlerinde kanunların değişmezliği söz konusu iken, toplum bilimlerinde kanunların kesinliği belirli zaman aralıkları ile değişmeye uğrayabilir.

Veri Veri (Data); sözcük anlamı olarak, bir sonuca varabilmek için gerekli olan ilk bilgi demektir. Bilimsel açıdan ise, anlam çıkarmada ya da sonuca varmada kullanılan nicelikler, olaylar, kanıtlar ya da sayı kümeleridir. Veri, henüz işlenmemiş kanıtlardır. Araştırma için gerekli olan her türlü gözlem, kaydedilen şey “veri”yi oluşturur.

Bulgu Bir araştırmada verilerin işlenmesi, görgül araştırma tekniklerinin kullanılmasından sonra ortaya çıkan bilgilerdir. Bulgu işlenmiş veridir ve işlenmiş veri, araştırmada kullanılan yöntem ve tekniklere uygun olarak değişir.

Model Bir olgunun ya da olgular arası bir ilişkinin kuramsal düzeydeki görünümüdür. Örneğin eğitim sistemi içinde e‐öğrenme bir modeldir. Benzer şekilde kamu yönetimi içinde e‐devlet yeni bir devlet modelidir. Toplum bilimlerinde model, en genel anlamıyla parçalardan oluşan bir bütünün iki ya da daha fazla karakteristik değişkeni arasındaki ilişkilerin sayısal ya da salt kavramsal bir biçimde simgesel olarak açıklanmasıdır.

Paradigma Paradigma = Dünya görüşü Gözlemlerimizi ya da akıl yürütmemizi düzenlemek için kullandığımız temel modeller, genel çerçeveler, dünya görüşleri ya da bakış açıları Toplumbilimlerinde bir dizi kavramları ve önhipotezleri içine alan sayısal olayları gözlemek için bakış açısıdır. Araştırmacını dünyayı gördüğü zihinsel penceredir, her paradigmanın kendine özgü kavram ve jargonu vardır.

GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Hafta 1 GRS751 ARAŞTIRMA METODOLOJİSİ Dr. Öğr. Üyesi Ozan BÜYÜKYILMAZ İşletme Fakültesi, İşletme Bölümü http://ozanbuyukyilmaz.wordpress.com ozanbuyukyilmaz@karabuk.edu.tr