MUHASEBEDE KAYIT VE DEFTERLER

MUHASEBE KAYIT YÖNTEMLERİ

BİLANÇO ESASINA GÖRE TUTULAN DEFTERLER Birinci sınıf tüccarlar bilanço esasına göre defter tutarlar. 1-Yevmiye defteri (günlük defter) 2-Defter-i kebir (büyük defter) 3-Envanter defteri

1.SINIF TÜCCARLAR

1.SINIF TÜCCARLAR Yukarıda sayılanlara ilave olarak; Her türlü ticaret şirketleri: kollektif, komandit, limited ve anonim şirketler gibi. Kooperatifler İsteğe bağlı olarak bilanço esasına göre defter tutmayı tercih edenler.

2.SINIF TÜCCARLAR 177. maddede yazılı olanların dışındakiler Kurumlar vergisi mükelleflerinden işletme hesabı esasına göre defter tutmalarına Maliye Bakanlığınca izin verilenler.

2.SINIF TÜCCARLAR Yeniden işe başlayan tüccarlar yıllık iş hacimlerine göre sınıflandırılıncaya kadar 2. sınıf tüccarlar gibi hareket ederler. İkinci sınıf tüccarlar işletme hesabı esasına göre defter tutarlar.

DEFTER TUTMA KURALLARI 1-Defter ve kayıtlar Türkçe tutulmalıdır. 2-Defterler mürekkep veya makine ile yazılmalıdır. 3-Yevmiye defteri maddelerinde yapılan yanlışlar ancak muhasebe kurallarına göre düzeltilebilir. 4-Defterlere geçirilen bir kaydı kazımak, çizmek veya silmek suretiyle okunamaz bir hale getirmek yasaktır.

DEFTER TUTMA KURALLARI 5-Defterde kayıtlar arasında usulen yazılmaya mahsus olan satırlar, çizilmeksizin boş bırakılamaz ve atlanamaz. 6-Ciltli defterlerde, defter sayfaları ciltten koparılamaz. Tasdikli yaprakların sırası bozulamaz ve yırtılamaz.

Defterlere Kayıt Süreleri Tutulması zorunlu defterlere, işlemlerin on gün içinde kaydedilmesi zorunludur. Kayıt işlemlerini devamlı olarak muhasebe fişleri, bordro gibi yetkili amirlerin imza ve parafını taşıyan vesikalara dayanarak yürüten müesseselerde, muamelelerin defterlere kırk beş gün içinde kaydedilmesi zorunludur. Serbest meslek kazanç defteri günü gününe kaydedilir.

TASDİK ZAMANI VE MAKAMI Faaliyetleri devam etmekte olanlar defterlerin kullanılacağı yıldan önceki Aralık ayında Yıl içinde Yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmaya başlamadan önce Defterlerini ertesi yılda da kullanmak isteyenler Ocak ayında defterlerini NOTERE tasdik ettirirler.

TASDİKE TABİ DEFTERLER 1-Yevmiye defteri 2-Envanter defteri 3-İşletme defteri 4-Çiftçi işletme defteri 5-Serbest meslek kazanç defteri 6-İmalat defteri 7-Nakliyat vergisi defteri 8-Yabancı nakliyat kurumlarının hasılat defteri

DEFTER VE BELGELERİN SAKLANMASI İşletmeler defterlerini ve bu defterlere ait belgeleri VUK’na göre izleyen yıldan başlayarak 5 yıl, TTK’na göre 10 yıl saklamak zorundadırlar. Sosyal sigortaya ait belgelerin 10 yıl saklanma zorunluluğu vardır.

YEVMİYE DEFTERİ Yevmiye Defterinin Tanımı: Muhasebede, ticari işlemlerin belgelere dayanarak tarih sırası ile, maddeler halinde kaydedildiği deftere yevmiye defteri (Günlük Defter) denir. Yevmiye defterine yapılan her kayıt mutlaka bir belgeye dayanmalıdır. Muhasebede belgesi olmayan hiçbir işlem kaydedilemez.

YEVMİYE DEFTERİ Yevmiye defteri kullanılmadan önce notere tasdik ettirilmesi gerekir. Aksi halde tutulan yevmiye defteri kanunen geçerli sayılmaz. Yevmiye defteri, Türk Ticaret Kanunu’na göre ait olduğu yıldan başlayarak 10 yıl, Vergi Usul Kanunu’na göre izleyen yıldan başlayarak 5 yıl süre ile saklanmalıdır.

YEVMİYE DEFTERİ Muhasebe işlemlerinin defterlere günü gününe kaydedilmesi esas olmakla birlikte en geç 10 gün içinde deftere kayıt yapılmalıdır. Muhasebe kayıtlarını, muhasebe fişlerine dayanarak yürüten işletmelerde en geç 45 gün içinde deftere kayıt yapılmalıdır.

YEVMİYE DEFTERİ Yevmiye defterine ilk olarak yeni işe başlayan işletmelerde açılış bilançosu, eskiden beri işe devam eden işletmelerde önceki dönem sonu bilançosunda yer alan bilgiler esas alınarak açılış kaydı yapılır. Açılış kaydından sonra yapılan parasal işlem ve olaylar tarih sırası ile deftere kaydedilir.

YEVMİYE DEFTERİ

Bilgisayar çıktısı sürekli form Yevmiye Defteri Örneği

Yevmiye maddesi üç biçimde olabilir 1-Basit (Yalın) Madde; Tek hesabın borçlu, tek hesabın alacaklı olduğu madde türüdür. Örneğin; 17.07.2008 tarihinde bankadan 200 TL çekilmiştir. Madde örneği ise;

BASİT MADDE ÖRNEĞİ

BİLEŞİK MADDE 2-Bileşik Madde; Birden fazla borçlu hesaba karşılık tek hesabın alacaklı olduğu ya da tek hesabın borçlanmasına karşılık birden çok hesabın alacaklandığı madde türüdür. Örneğin; 17.07.2008 tarihinde % 18 KDV hariç 1000 TL 0123 no lu fatura ile peşin mal satın alınmıştır. Bileşik madde örneği aşağıdaki gibi olacaktır.

BİLEŞİK MADDE ÖRNEĞİ

KARMA MADDE Birden çok borçlu hesaba karşılık, birden çok hesabın alacaklı olduğu madde türüdür. Örneğin; işletme 17.07.2008 tarihinde 01 no lu fatura ile yarısı peşin, yarısı çekle % 18 KDV hariç 2000 TL tutarında satış yapmıştır.

KARMA MADDE ÖRNEĞİ

YEVMİYE DEFTERİ Yevmiye defterine yapılan kayıt ne olursa olsun borç ve alacak toplamlarının mutlaka birbirine eşit olması gerekir.

UYGULAMA SERMAYE=VARLIK TOPLAMI – KAYNAK TOPLAMI EREN Ticaret işletmesi 06.12.2008 tarihinde aşağıdaki değerler ile faaliyetlerine başlamıştır. İşletmenin açılış bilançosunu düzenleyerek açılış kaydını yevmiye defterine yapınız. SERMAYE=VARLIK TOPLAMI – KAYNAK TOPLAMI

UYGULAMA

ÇÖZÜM

ÇÖZÜM

UYGULAMA

ÇÖZÜM

DEFTER-İ KEBİR(BÜYÜK DEFTER) Hesaplarda oluşan rakamların sistemli bir şekilde bir araya getirilmesi ve dağıtılması işlevini gören deftere büyük defter (Defter-i Kebir) denir. Büyük defter tutulması zorunlu bir defterdir. (VUK M.181).

DEFTER-İ KEBİR(BÜYÜK DEFTER) Büyük Defter, yevmiye defterine kaydedilmiş olan işlemleri buradan alarak sitemli bir şekilde hesaplara dağıtan ve düzenli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. (TTK Madde 71, VUK Madde 184)

DEFTER-İ KEBİR(BÜYÜK DEFTER) Büyük defterdeki hesabın en az aşağıdaki özellikleri taşıması zorunludur, (VUK Md.69, Md.182) Hesap ismi Yevmiye defteri tarihi, Yevmiye defteri madde numarası Borçlu ve alacaklı tutarlar, Açıklama

Bir hesaba ait büyük defter (Defter-i Kebir) örneği

Büyük defter (Defter-i Kebir) hesabının pratik gösterimi

Yevmiye Defteri ile Büyük Defter İlişkisi Yevmiye defteri, bir işletmenin muhasebe olaylarını tarih sırasına göre kaydettiği defterdir. Bu işlem de hesaplar aracılığıyla yapılır. Aynı tür olaylar aynı hesaplarda toplanır.

UYGULAMA Örnek: HG işletmesi 01.10.2010 tarihinde aşağıdaki varlık ve kaynaklarla işe başlıyor. Bu varlık ve kaynakları bilanço, yevmiye defteri, ve büyük defterlerde kayıt yapınız?

UYGULAMA İşletmenin varlıkları: İşletmenin kuruluşta sahip olduğu tüm değerleri ifade eder. Nakit parası: 12.000 TL Banka hesabındaki parası: 6.000 TL Malları: 35.000 TL Makine ve cihazları: 25.000 TL Demirbaşları: 40.000 TL

UYGULAMA İşletmenin kaynakları: İşletmenin kuruluştaki varlıklarını sağladığı yerleri ifade eder. Kısa vadeli banka kredisi: 30.000 TL Kısa vadeli borç senetleri: 40.000 TL Uzun vadeli satıcılar: 28.000 TL Sermaye: 20.000 TL

ENVANTER DEFTERİ Envanter defteri, ticari işletmenin açılışında ve açılıştan sonra her hesap döneminin sonunda taşınmazların, alacakların, borçların, nakit para tutarının ve varlıklar ile borçların değerlerinin teker teker kaydedildiği ciltli ve sayfaları müteselsil sıra numaralı defterdir.

ENVANTER DEFTERİ Envanter defterine işletmenin açılış tarihinde ve onu izleyen her iş yılı sonunda çıkarılan envanterler ve bilançolar kaydolunur. Envanter ve bilançonun ilgili bulunduğu tarihe "Bilanço günü" denir. İş yılı altı aydan az oniki aydan çok olamaz.

MİZAN Mizan, büyük defter (Defter-i Kebir) toplamlarını gösteren özet bir tablodur. Mizan, muhasebede kontrol aracı olarak kullanılan, hesapların belli tarihlerde tekrar incelendikten sonra, borç ve alacak toplamlarıyla bakiyelerinin bir tabloya toplu bir şekilde yazılmasıyla oluşan özet bir tablodur.

MİZAN ÇEŞİTLERİ Aylık Mizan: Yevmiye defteri kayıtlarını defterikebire geçirdikten sonra genellikle ay sonlarında kontrol amacı ile düzenlenen mizandır. 2. Genel Geçici Mizan: 31 aralık tarihinde düzenlenen, aylık mizanlardan farklı olmamakla beraber bütün muhasebe dönemini kapsayan mizandır. Bu mizana aralık ayı mizanı da denir.

MİZAN ÇEŞİTLERİ 3. Kesin Mizan: dönem sonunda envanter kayıtları yapıldıktan sonra düzenlenen mizandır. Düzenlenen mizanın toplam satırındaki borç sütunu ve alacak sütunu toplamlarının birbirine eşit olması zorunludur.

MİZAN

MİZAN Mizanlar yevmiye kayıtlarının doğruluğunu kontrol ettiği gibi yevmiye defterinden defterikebire ve oradan mizana aktarmaların doğru yapılıp yapılmadığını da kontrol eder. Yevmiye defteri borç ve alacak sütunları toplamı ile mizanın borç ve alacak tutarları toplamının birbirine eşit olması gerekmektedir.

MİZANDA BULUNAN BİLGİLER 1-İŞLETMENİN ADI (ÜNVANI) 2-MİZANIN AİT OLDUĞU TARİH 3-MİZANIN KAPSADIĞI SÜRE 4-SIRA NO 5-HESAPLARIN İSİMLERİ 6-HESAPLARIN BORÇ TOPLAM TUTARLARI 7-HESAPLARIN ALACAK TOPLAM TUTARLARI

MİZANDA BULUNAN BİLGİLER 8-BORÇ KALANI VEREN HESAPLARIN BORÇ KALAN TUTARLARI 9-ALACAK KALANI VEREN HESAPLARIN ALACAK KALAN TUTARLARI 10-DEFTER-İ KEBİR BORÇ KAYITLARIN TOPLAMI

MİZANDA BULUNAN BİLGİLER 11-DEFTER-İ KEBİR ALACAK KAYITLARIN TOPLAMI 12-BORÇ KALANLAR TOPLAMI 13-ALACAK KALANLAR TOPLAMI