DAVRANIŞ BİLİMLERİNDE ARAŞTIRMA (YÜKSEK LİSANS) DOÇ. DR. ÖMAY ÇOKLUK BÖKEOĞLU

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi Verilerin, araştırma amaçları doğrultusunda temel özelliklerini belirleme ve ayırt etme işlemleridir. Araştırmanın alt amaçları ve araştırma desenine bağlı olarak uygun veri analizi tekniğinin seçimi yapılır. Toplanan veriler, ait oldukları gruplara ayrılarak ve gerektiğinde karşılaştırılarak belirlenmeye ve hangi bütünün parçaları olduğu bulunmaya çalışılır. (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi Verilerin analizinde ilk adım toplanan ham verinin amaca uygun olarak sınıflandırılmasıdır. Verilerin tek ya da çok değişkene göre sınıflandırılması, çözümlemenin tek ya da çok değişkene göre yapılmasına bağlıdır. Toplanan bilgilerin başkalarınca anlaşılabilmesi ve aynı yollarla elde edilmiş başka bilgilerle karşılaştırılabilmesi için çeşitli istatistiksel teknikler geliştirilmiştir. Her araştırma modeli için uygun bir istatistiksel model seçmek önemli bir noktadır. (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi İki tür istatistiksel çözümlemeden bahsedilebilir; Doğrudan ve kestirisel (vardamsal) çözümlemeler. Doğrudan çözümlemeler Tek değişkenli çözümlemeler Tek tek belli değişkenler açısından yığın halindeki verilerin özetlenmesi amacına yöneliktir. Açımlayıcı ve durumun ayrıntılarını saptayıcı türden araştırmalar, tek değişkenli çözümlemeler gerektirir. (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi Tek değişkenli çözümlemeler Bu amaçla; Frekans dağılımı Toplam Oran Yüzde Yüzdelik Ortalama Ortanca Tepe değer Genişlik Varyans Standart sapma Standart puan gibi çeşitli hesaplamalar yapılabilir.

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi b. İlişkisel çözümlemeler İki ya da daha çok değişken arasındaki ilişkilerin incelenmesi durumunda kullanılır. Birlikte değişim ve nedensel değişim olmak üzere iki tür ilişkiden söz edilebilir Dikkate alınması gereken üç önemli nokta: İlişkinin varlığı İlişkinin yönü İlişkinin miktarı (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi 2. Kestirisel Çözümlemeler Kestirisel çözümlemenin ilk koşulu üzerinde çalışılan örneklemin yansızlık kuralına göre seçilmiş olmasıdır. Tek değişkenli veya değişkenler arası olabilir. Örneklemeye dayalı araştırmalarda kestirisel çözümlemeler yapılarak örneklemden elde edilen değerler yardımıyla evren değerler veya dağılımları kestirilmeye çalışılır. (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi 2. Kestirisel Çözümlemeler Kestirisel çözümlemler ile ilgili önemli kavramlar Örneklem dağılımı Standart hata Güven aralığı Güven düzeyi

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi Hipotez (Denence) sınama Bazı araştırmalarda amaç, belli hipotezlerin sınanması şeklinde ifade edilir. Hipotez sınamanın temelinde gözlenen ve beklenen durumların karşılaştırılması vardır. Hipotezlerin sınanması temelde «manidarlık» sınamasıdır. Manidarlık ise, gözlenen ilişki ya da farkın, şans ya da örneklem dağılımı olgularından bağımsız, sistemli ve önemli bir nedene bağlı olmasıdır. (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi Ortalamalar arası farkın manidarlık sınamaları Örnekleme ile oluşturulmuş iki ya da daha çok sayıdaki gruba farklı yöntemler, teknikler vb. uygulandığında, farklı sayılabilecek sonuçlar alınıp alınmadığını sınamak için grupların ortalamaları karşılaştırılır. Bu amaçlar değişik teknikler geliştirilmiştir; z sınaması t sınaması F sınaması (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi 2. Dağılımlar arası farkın manidarlık sınaması Dağılımlar arası farkın manidarlık çözümlemelerinde sık sık başvurulan bir istatistiksel teknik kay kare (X2)’dir. Özellikle sınıflama ölçeği ile ifade edilen veriler ve normal dağılımdan sapmaların olduğu durumlarda kullanılır. Parametrik olmayan bir tekniktir. (Karasar, 2013)

Bölüm II: Yöntem Verilerin Analizi 3. Birlikte değişim (korelasyon) manidarlık sınamaları Kestirisel çözümleme tekniği olarak kullanıldığında, betimsel amaçlı korelasyon hesaplamasının da manidarlık sınaması ile sonuçlandırılması gerekir. Birlikte değişimin manidarlık sınaması genellikle z dönüşümü veya t sınaması ile yapılır. (Karasar, 2013)

Kaynakça Karasar, N, (2013). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel yayıncılık