H3BO3 (Borik asit) tayini Borik asitin % 2 (a/h) konsantrasyona sahip sulu çözeltileri antibakteriyel ve antifungal özelliktedir ve topikal olarak kullanılırlar. Bu deneyde öğrenciler, teslim aldıkları borik asit çözeltisinin konsantrasyonunu tayin ederek g/L ve % a/h cinsinden hesaplayacaklardır. Daha sonra kendilerine verilen çözeltiden yola çıkarak 100 mL hacminde % 2 (a/h) borik asit çözeltisinin hazırlanışını raporlarında anlatacaklardır.

Deneyin prensibi: Borik asit çok zayıf bir asit olduğu için (Ka=5x10-10) kuvvetli bazlarla doğrudan titre edilemez. Borik asitin gliserol, mannitol ve sorbitol gibi birden çok alkol grubu içeren maddelerle oluştuğu kompleks ise orta kuvvette bir asit özelliği gösterir. Bu yüzden titrasyon, borik asit üzerine glliserol çözeltisi eklendikten sonra yapılır. Kompleksten açığa çıkan 1 adet proton ayarlı NaOH çözeltisiyle titre edilerek borik asitin miktar tayini yapılır.

Deneyin yapılışı: Her öğrenci 100 mL ’lik balonjoje içinde 5 mL hacminde ve farklı konsantrasyonlarda borik asit çözeltisi teslim alacaktır. Balonjoje içindeki çözelti distile su ile 100 mL ’ye tamamlanır. Balonjoje içinden bullu pipetle alınan çözelti bir erlene koyulur. Erlen içine 1:1 oranında seyreltilmiş ve nötralize edilmiş gliserolden 10 mL eklenir. (Gliserol çözeltisi öğrencilere hazır olarak verilecektir.) Erlene 2 damla fenol ftalein indikatörü damlatılır. Ayarlı NaOH çözeltisi ile kalıcı pembe renk oluşana dek titre edilir.

% (a/h) = C(g/L) 10 % (a/h)= g 100 mL Hesaplamalar: Orjinal numunedeki borik asit konsantrasyonu g/L ve % a/h cinsinden hesaplanacaktır. ( MA H 3 BO 3 =61.82 g/mol) Önce titrasyon sırasında harcanan NaOH’in mol sayısı hesaplanır. n NaOH = V NaOH × M NaOH Reaksiyon denklemine göre: 1 mol NaOH 1 mol H3BO3 ile reaksiyona girerse n NaOH mol NaOH x mol H3BO3 ile reaksiyona girer. Bu orantıdan seyreltilmiş numunedeki H3BO3’in mol sayısı (𝑥= n H 3 BO 3 ) hesaplanır ve 𝑥 ’ten hareketle seyreltilmiş numunenin molaritesi hesaplanır: M H 3 BO 3 = 𝑥 V H 3 BO 3 Ardından seyreltilmiş numunenin molaritesi SF ile çarpılarak asıl numunenin molaritesi ( M 𝑛𝑢𝑚𝑢𝑛𝑒 ) hesaplanır. M 𝑛𝑢𝑚𝑢𝑛𝑒 = M H 3 BO 3 ×SF Asıl numunenin konsantrasyonunu g/L cinsine çevirebilmek için numunenin molaritesi molekül ağırlığıyla çarpılır: C g L = M 𝑛𝑢𝑚𝑢𝑛𝑒 ×61.82 Asıl numunenin konsantrasyonu % (a/h) cinsinden hesaplanır. C(g/L)= g 1000 mL Asıl numune kullanılarak antiseptik amaçlı kullanılabilecek 100 mL hacminde % 2 (a/h) borik asit çözeltisinin nasıl hazırlanması gerektiği seyreltme hesapları ile birlikte rapor edilir. % (a/h) = C(g/L) 10 % (a/h)= g 100 mL Kaynak: Analitik Kimya Pratikleri – Kantitatif Analiz (Ed. Feyyaz ONUR), 2014