chapter 7 design rules 22/02/2019 Sedef SERT

Principles to support usability Tasarım kuralları, kullanışlılığı desteklemek için etkileşimli bir sistemin tasarımına uygun düşebilen genel esaslardır. Esaslar üç ana kategoriye ayrılmıştır: Öğrenilebilirlik: kolaylıkla yeni kullanıcılar etkileşim içerisinde etkili olabilirler ve maximum performanslarını ortaya çıkarabilirler Esneklik: sistemin ve kullanıcının bilgiyi (information) değiştirebileceği yolların çokluğu Sağlamlık: hedeflerin değerlendirilmesinde ve başarılmasında kullanıcıya sağlanan destek 22/02/2019 Sedef SERT

Öğrenilebilirliğin Esasları Tahmin edilebilirlik Kullanıcının etkileşim geçmişi onun gelecek etkileşiminin sonuçlarındaki kararlarını etkiler. Tahmin edilebilirlik kullanıcı merkezli bir yapıya sahiptir. İşlem görünürlüğü:Eğer bir işlem uygulanabilirse, bunun kullanıcıda hissedilebilir bir belirtisi olabilir. 22/02/2019 Sedef SERT

Öğrenilebilirliğin Esasları(devam) Sentezlenebilirlik Kullanıcının bugünkü durum üzerine geçmiş çalışmalarının etkisinin değerini belirleme yeteneğidir. Immediacy ve Eventual honest Kodlama dili kullanılan bir arayüz - Görsel masaüstü arayüzü. We will provide the theorem holds as a corollary of the following lemma. We will provide theorem holds as a corollary of the following lemma. 22/02/2019 Sedef SERT

Öğrenilebilirliğin Esasları(devam) Aşinalık Yeni bir kullanıcı için, etkileşimli bir sistemdeki aşinalık kullanıcıda var olan önceki bilgiler ile etkili bir etkileşim için gerekli bilgi arasındaki ilişkinin ölçülmesidir. Genellenebilirlik Benzer durumlarda özel etkileşim davranışlarının bilgisini yaymak Tutarlılık Benzer durumlarda ortaya çıkan davranışlardaki benzerlik Bazı şeylere bağlantı sağlamalı 22/02/2019 Sedef SERT

Esnekliğin Esasları Diyalog girişimi Kullanıcıyı, giriş diyalogları üzerindeki sistem baskısından kurtarır. System pre-emptive User pre-emptive 22/02/2019 Sedef SERT

Esnekliğin Esasları(devam) Multi-threading Sistemin, belli bir zamanda birden fazla göreve uyum sağlayabilmesi için kullanıcı etkileşimini destekleme yeteneği Diyalogdaki tutarlı alt bölümlerden biri Concurrent multi threading İnterleaved multi threading Multi modality 22/02/2019 Sedef SERT

Esnekliğin Esasları(devam) Task migratability (göçebilirlik) Kontrol geçişi sağlayabilme Kullanıcı ve sistem arasındaki görevlerin düzenlenmesi için kontrol aktarımı ile ilgilenir. In safety-critical applications Güvenliğin kritik olduğu durumlarda görev göçebilirliği etkili olabilir. Örneğin; acil durumlarda pilotun kontrolleri otomatiğe bağlaması 22/02/2019 Sedef SERT

Substitutivity(yerine koyabilirlik) Denk değerleri herhangi diğerinin yerine koyabilmeyi ifade eder. Representation multiplicity  flexibility Kağıtta kenar boşluğu koymak istiyorsan inch ya da cm olarak ifade edebilirsin. Boşluğu direk yazabilir ya da hesap makinasına işlemi girip hesaplatabilirsin. Representation multiplicity, durumların açıklaması için esnekliği tanımlar. Belli bir zaman periyodu içerisinde fiziksel bir nesnenin sıcaklığı termometre ile ölçülür. Rakam-grafik(eğilim) Equal opportunity  “if you can see it, you can use it” THİMBLEBY - girdi ve çıktı arasındaki ayrımı bulanıklaştırıyor. 22/02/2019 Sedef SERT

Esnekliğin Esasları(devam) Customizability Sistem veya kullanıcı tarafından kullanıcı ara yüzünün değiştirilebilmesi. Adaptability: kullanıcının giriş ve çıkış formlarını ayarlamadaki yeteneği. Kullanıcıya sadece ekrandaki butonların yerini değiştirme veya adını değiştirme izni veriliyorsa o zaman sınırlı demektir. Unix kabuğu gibi programlarda değiştirebilirlik kullanıcının programlama bilgisine bağlıdır. Adaptivity: kullanıcı ara yüzünün otomatik olarak sistem tarafından değiştirilmesi. 22/02/2019 Sedef SERT

Sağlamlığın Esasları Observability Kullanıcının sistemin iç durumunu değerlendirmesine izin verme Browsability: sistemdeki geçerli iç durumu araştırma imkanı sağlama Static/dinamic defaults:hata önleme mekanizmasının bir türüdür. Reachability(erişilebilirlik) : gözlemlenebilir sistemler sayesinde navigasyon olasılığına işaret eder. Ana fikir kullanıcının verilen herhangi bir sistemden diğer herhangi bir sisteme geçiş yapabilmesidir. Persistence(süreklilik) : iletişimin etki süreci Operation visibility 22/02/2019 Sedef SERT

Sağlamlığın Esasları(devam) Recoverability(düzeltebilirlik) Bir hatanın farkına varıldığında kullanıcının bunu düzeltebilmesi Forward-backward: metin editörlerinde yaptığın bir hatayı geri almak için undo tuşu kullanabilirsin. Bunlar hem sistem tarafından hem de kullanıcı tarafından yapılabilir. Reachability: Düzeltebilirlik ulaşılabilirliğe bir bağlantıdır. Çünkü bizler kullanıcıları engellemek istemeyiz. Arzu edilmeyen bir durumdan arzu edilen bir duruma geçebilmesini sağlamak isteriz 22/02/2019 Sedef SERT

Sağlamlığın Esasları(devam) Responsiveness(cevap verme) Kullanıcının sistemle iletişiminin oranını nasıl algıladığı Cevap verme zamanı: sistemin kullanıcıya durum değişikliğini ifade etmesi için geren zaman İstikrar:aynı veya benzer durumlardaki değişmezliği koruma. 22/02/2019 Sedef SERT

Sağlamlığın Esasları(devam) Task conformance(görev uyumu) Sistem hizmetlerinin kullanıcının işlerinin tamamını destekleme derecesi Task completeness: sonuçlanma süresini ifade eder. Task adequacy: görevlerdeki kullanıcı anlayışına işaret eder. Görevlerin tamamlanabilmesi için sistem ara yüzlerinin anlaşılır olması gerekir. 22/02/2019 Sedef SERT

Standartlar Smith yazılım ile donanım arasındaki farklara değinmiş: underlying theory: donanım için standartlar ergonomi/insan faktörlerindeki ve psikolojideki bir anlayışa dayanmaktadır. Yazılım için ise psikoloji ve bilişsel bilime dayanmaktadır. change: donanım değişimi yazılıma göre daha pahalı ve daha zordur. Donanım için değişiklik isteği yazılımdaki gibi sıklıkla ortaya çıkmaz. Standartlar yazılımlardan çok donanımlar için uygundur. 22/02/2019 Sedef SERT

Standards ISO 9241 kullanışlılığı tanımlar: Etkileyicilik : belirli çevrelerde kullanıcıların başarabildiği hedeflerin tamamlanabilirliği ve doğruluğu Etkinlik: kaynakların, hedeflerin tamamlanabilirliği ve doğruluğu bağlamında harcanması Memnuniyet: çalışan sistemin konforunun kullanıcıyı etkilemesi 22/02/2019 Sedef SERT

Guidelines Etkileşimli sistemler için tasarım kurallarının başında fikir verme ve daha genel esaslar gelmektedir. 22/02/2019 Sedef SERT

Golden rules and heuristics “serbest fırça” tasarım kuralı Tasarım tavsiyelerinin özeti Bu tasarım kurallarını takip edenler bunları önemsemeyenlerden daha iyi tasarımlar yapabilirler. Shneiderman’ın 8 Altın Kuralı Norman’ın 7 İlkesi 22/02/2019 Sedef SERT

Shneiderman’ın 8 Altın Kuralı 1. Tutarlılık için çabalamak 2. Sık sık kullanıcılara kısayol kullanma imkanı verme 3. Bilgilendirici geri dönütler sunmak 4. Bırakması gerektiğini belirten diyaloglar tasarlama 5. Hataları önleme ve basit hataları yönetme 6. Hareketlerin kolayca geri alınmasın izin vermek 7. Kontroldeki iç yeri sağlamak 8. Kısa süreli hafıza yüklemesini azaltma 22/02/2019 Sedef SERT

Norman’s 7 İlkesi 1. Hem dünyadaki bilgiyi hem de baştaki (head) kullanma: insanlar görevleri için gerekli olan bilgiye sahip olduklarında işlerini daha iyi yaparlar. Sistem çevre içinde gerekli bilgiyi sağlamalıdır. 2. Görevlerdeki yapıyı basitleştirmek: görevlerin yapılarını basitleştirmek için bir çok yol vardır. Birincisi; zihinsel yardım sağlamak. ikincisi; görevler hakkında daha fazla bilgi ve daha iyi dönütler veren teknolojiden yararlanmak. Üçüncüsü; görevi yada onun bir bölümünü otomatikleştirmek. Son yaklaşım; görevlerin doğasını değiştirmek. Bütün bunlarda önemli olan kullanıcıdan kontrolü almamaktır. 22/02/2019 Sedef SERT

Norman’s 7 İlkesi 3. Şeyleri görünür yapmak: arayüz anlaşılır olmalı 4. Planlamaları doğru yapmak : kullanıcı hareketleri sistemde açıkça planlanmalı. Kontroller, tuşlamalar görevleri yansıtmalı. Küçük hareketler küçük etkilere, büyük hareketler büyük etkilere sahip olmalı. 5. Hem doğal hem yapay baskıların(sınırlama) gücünü kullanmak : jigsaw puzzle 6. Hata için tasarım: yapılan hatalar için sistem geri düzeltmeler sağlamalı 7. When all else fails, standardize:Küçük farklılıklar olabilir ama kritik kontroller hep aynıdır. (araba) 22/02/2019 Sedef SERT

HCI Pattern Başarılı tasarım çözümleri hakkında bilgi reusing için bir yaklaşım Mimaride meydana gelmiş (örnek alınmış): Alexander Özel bir bağlam içerisinde tekrarlanan bir probleme kesin bir çözümdür. Örnekler Light on Two Sides of Every Room (architecture) Go back to a safe place (HCI) 22/02/2019 Sedef SERT

HCI design patterns (cont.) Patternlerin karakteristikleri Başarılı çözümlerle ilgili bilgiyi somutlaştırır İyi bir tasarımdaki başlıca özellikleri ele alır Bölümlerindeki (sosyal,kavramsal, ) tasarım bilgisini tanımlarlar Arayüz tasarımında insancıl değerleri ifade edebilir Bir pattern dili üretkendir ve bütün tasarımlardaki gelişime destek olur sezgiseldir ve okunaklıdır. 22/02/2019 Sedef SERT