NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ 2.HAFTA NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ Geleneksel Dış Ticaret Teorileri Dış ticaret faaliyetleri yoğun olarak XVI. YY’dan itibaren başlamaktadır. Bu kapsamda ülkelerin neden dış ticaret yaptıklarını, farklı ülkelerdeki malların fiyatlarının neden farklı olduğunu ve uluslararası ticaretten tarafların ne gibi faydalar elde ettiklerini açıklamaya yönelik teoriler ortaya atılmıştır. Bu teoriler; Geleneksel Teoriler Klasik Dış Ticaret Teorileri Modern Dış Ticaret Teorileridir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ Merkantalizm: 1450 – 1750 yılları arasında Avrupa’da hüküm sürmüş bir teoridir. Altın ve Gümüş kıymetli madenlerdir. Uluslararası ticareti yapanın yararına olacağı (ihracatı yapan) görüşü hâkimdir. İhracatın ithalattan fazla olması ve böylece dış ticaret fazlası oluşturması gereğini savunur. Ülkelerin zenginliği sahip oldukları altın ve gümüş gibi değerli madenlerle ölçülür. Değerli madenler servetin kaynağını oluşturur. Dünya zenginliği belirli bir süre için sabittir. Dolayısıyla bir ülkenin zenginleşmesi diğerinin fakirleşmesi pahasına gerçekleşir. Ticaretten bir taraf karlı çıkarken, diğer taraf aynı ölçüde zarara uğrar. Başka bir ifade ile dış ticaret toplamı sıfır olan bir oyundur (Ticaret fazlası veren ülkenin kazançları, açık veren ülkenin kayıplarına eşit olacağından, dünya genelinde bir kayıp veya kazanç ortaya çıkmaz). NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ Fizyokrasi: Merkantalistlerin savunduğu «zenginliğin kaynağı değerli madenlerdir» görüşüne karşı çıkan fizyokratlara göre zenginliğin kaynağı değerli madenler değil tabiat ve doğadır. Dolayısıyla tek üreten sektör (öncü sektör) tarımdır. Vergilerin tarım sektöründen alınmasını savunurlar. Devlete sınırlı görevler veren fizyokratlar devletin ekonomik hayatta müdahalesinin gereksiz olduğunu iddia ederler (Doğa düzen düzenler). Fizyokratlara göre dış ticaret ancak kısa vadede kazançlıdır. Sanayi ürünlerinin ihracatı bu ürünlere olan talep «kötü zamanlarda» şiddetli bir biçimde düşeceği için güvenilir değildir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ Klasik Dış Ticaret Teorileri: Dış ticaretin serbest olmasını savunan klasik iktisatçılar bu düşüncenin A.Smith’in Mutlak Üstünlükler Teorisi ve D.Ricardo’nun Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi ile açıklarlar. Klasik dış ticaret teorisi ekonomiyi tam istihdamda kabul ettiğinden devletin uluslararası ticarete gümrük tarifeleri, kotalar, yasaklar vb. şekillerde hiçbir müdahalede bulunmaması gerektiğini savunur. Dolayısıyla dış ticaretin önündeki tüm engeller kaldırılmalıdır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ Mutlak Üstünlük Teorisi: A.Smith, mutlak üstünlük teorisi ile «serbest ticaretin bütün ülkelerin lehine olduğunu» ve «uluslararası işbölümü ve uzmanlaşmanın» faydalarını açıklamaktadır. Buna göre iki-ülkeli bir modelde, ülkelerden biri diğeriyle kıyaslandığında hangi malları daha düşük maliyetle üretiyorsa, o malların üretiminde uzmanlaşmalı; düşük maliyetle ürettiklerini ihraç ederken yurtiçi maliyetleri yüksek malları yurtdışından ithal etmelidir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

ULUSLARARASI TİCARETE GİRİŞ Karşılaştırmalı Üstünlük Teorisi: Ricardo’ya göre, iki ülkenin birbirleri ile ticaret yapmalarının tek koşulu her iki malda da mutlak üstünlük değil, üstünlüğün derecisidir. Örnek olarak ABD hem buğdayı hem uçağı ucuza üretiyor ise mutlak üstünlük teorisine göre böyle bir durumda dış ticaret yapılamaz. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©