7. ÜRETİM VE MALİYETLER

Firmanın Amacı Firmaların temel amacı kar maksimizasyonu Kar amacıyla üretim Kar= Toplam Gelir (PXQ) – Toplam maliyet Üretim fonksiyonu: Üretim ve üretim faktörleri arasındaki ilişki, girdi miktarlarındaki değişmelerin üretilen mal miktarını nasıl değiştireceğini gösterir.

Üretimi arttırmak için, faktör girdileri arttırılmalı Bazılarının hemen artırması olanaksız. Ör: sermaye, fabrika kapasitesi, zaman gerek İşçi sayısını hemen arttırabilir Kısa dönem: En az bir girdi sabit, diğer girdilerin değişken olduğu zaman dilimi Uzun dönem: Bütün girdilerin değişken Talep fazla ise firma uzun dönemde fabrikasını genişletebilir veya yeni fabrika kurabilir

Değişken girdiler: Kısa dönemde miktarları değişebilecek girdilere Sabit girdiler: Kısa dönemde miktarları değiştirilemeyecek girdiler denir

Kısa Dönemde Üretim

Ör: Şık Mobilya, ürün sandalye Üretimde emek ve sermaye kullanıyoruz Makine techizat (sermaye) sabit. İşçi sayısı değişken Azalan verim kanunu: Bir firma işçi miktarını bir birim arttırdığında , marjinal ürün önce artacak, belli bir noktadan sonra azalacaktır.

Kısa Dönemde Maliyetler Açık (muhasebe) maliyetler : Firmanın yaptığı doğrudan ödemeler, girdiler için kasadan çıkan para Örtük maliyetler: Firma sahiplerinin firma için kullandıkları kaynaklarının fırsat maliyetleri Ekonomik maliyet: Açık maliyetler + örtük maliyetler Ör: Karadeniz Odun Ekmeği

Örnek

Ekonomik kar, muhasebe karından daha azdır. Ekonomide toplam maliyet= ekonomik maliyet Kar= ekonomik kar

Toplam Maliyet Toplam Maliyet= Sabit maliyet + Değişken Maliyet TC=FC+VC 𝑇𝐶 𝑄 = 𝐹𝐶 𝑄 + 𝑉𝐶 𝑄 ATC=AFC+AVC Marjinal Maliyet = Sonuncu ürünün maliyeti (MC)= ∆𝑇𝐶 ∆𝑄

Uzun Dönemde Üretim Uzun dönemde bütün girdiler değişkendir.

Ölçeğe Göre Getiri Bütün girdilerde belli oranda artışın toplam üründe ne oranda bir artışa neden olacağı Ölçeğe göre getiri= 𝑇𝑜𝑝𝑙𝑎𝑚 ü𝑟ü𝑛𝑑𝑒𝑘𝑖 % 𝑎𝑟𝑡𝚤ş 𝐺𝑖𝑟𝑑𝑖𝑙𝑒𝑟𝑑𝑒𝑘𝑖 % 𝑎𝑟𝑡𝚤ş 1 den büyükse ölçeğe göre artan 1’e eşit ise ölçeğe göre sabit 1’den küçük ise ölçeğe göre azalan getiri vardır. Ör: Girdiler %10 ararken, toplam ürün %20 artıyorsa ölçeğe göre artan getiri

Uzun Dönemde Maliyetler

Ölçek Ekonomileri Fabrikanın üretim ölçeği arttıkça ortalama maliyetin azalmasına ölçek ekonomileri denir. Üretim ölçeği arttıkça ortalama malliyetlerde düşüş. Ölçek ekonomilerine göre üretim kapasitesi arttıkça birim maliyetler düşer. Fabrikanın üretim ölçeği arttıkça ortalama maliyetin artmasına ölçeğe göre eksi ekonomiler denir.

Ölçek ekonomilerinin nedenleri Uzmanlaşma Öğrenme Üstün teknikler Bölünmezlik :Sabit maliyetler Stoklarda ekonomiler: Yedek parça stokları azalacak Parasal ölçek ekonomileri: Ucuz kredi, ucuz girdi

Dışsallıklar 18. yy sanayi devrimi, sanayileşme, şehirleşme Üretim ve tüketim faaliyeti sonucu dışsallıklar Günümüzde çevre kirliliği, küresel ısınma, Bir firmanın mal ve hizmet üretiminin veya bir tüketicinin bir mal veya hizmet tüketiminin, o mal ile doğrudan ilişkisi olmayan diğer bazı firmalar veya tüketiciler üzerindeki olumlu veya olumsuz yan etkilerine dışsallıklar denir. Ekonomik faaliyetin dışında kalanlara (üçüncü şahıslara) yan etkileri Olumlu ise positif dışsallık Olumsuz ise negatif dışsallık

Örnekler Boğaz’da bir boş arazi, park, disko, gökdelen Trabzon’da çimento fabrikası, negatif Antalya’da Narenciye üretimi, pozitif dışsallık Otomobil egzozları, negatif Bahçenizi güzelleştirmek, pozitif

Piyasalarda fiyatlar belirlenirken dışsallıklar hesaba katılmaz, o yüzden bazı mal ve hizmetler gerekenden fazla, bazıları az üretilir Piyasa başarısızlığı (aksaması): Dışsallıklar Ekonomide etkinlik sağlanamaz Kaynak dağılımında piyasalar başarısız olur. Devlet piyasalara müdahale etmeli Firmalar sadece özel maliyete Tüketiciler özel faydaya bakar Dışsallıkları da hesaba katan toplumsal maliyet ve toplumsal faydaya bakılmalı

Toplumsal maliyet= Özel maliyet+ Dışsal maliyet Toplumsal fayda= Özel fayda+ Dışsal fayda

Devletin politika araçları Devlet, toplum için bazı zararlı üretim faaliyetlerini yasaklayabilir. (uyuşturucu maddelerin üretimi, alımı satımının yasaklanması) Devlet firmaların çevre kirliliğine neden olmayacak önlemler almasını zorunlu kılabilir (fabrika bacalarına filtre takılması, atık suyun arıtılması gibi) Vergiler yoluyla üretim ve tüketimi kısmak, sübvansiyonlar (teşvik primleri) yoluyla üretim ve tüketimi teşvik etmek, arttırmak.