ROMAN

Tanım  Roman, bir kişi ya da bir grup insanın başından geçenleri, onların iç ve dış yaşantılarını belli bir kronolojik, mantıksal, duygusal ya da sanatsal ilişkiyi gözeterek öyküleyen uzun kurgusal anlatı. Hikayeye kıyasla daha uzun bir yazı türüdür.  Japon edebiyatının başyapıtlarından Genji'nin Hikâyesi dünyanın ilk romanı kabul edilir.

Genji’nin Hikayesi

ROMANDA YAPI OLAY KAHRAMANLAR MEKAN ZAMAN ANLATICI ÜSLUP

OLAY SERİM ( giriş) DÜĞÜM (gelişme) ÇÖZÜM (sonuç) Şeklinde ifade edilmeli. Roman incelemesi yaparken bunlara dikkat edilmeli

KAHRAMANLAR  Ana kahramanlar  Yardımcı kahramanlar KARAKTER TİP KAHRAMANLAR Romanlardaki kişiler(kahramanlar) reel dünyadaki kişiler olabilir. Bunun dışında yazarın zihninde kurguladığı karakterler de olabilir

Anlatmaya bağlı metinlerde olayın merkezinde bulunan, ait olduğu toplumsal sınıfın veya zümrenin ayına özelliklerini üzerinde taşıyan kişiye "tip" denir. Tip, anlatma metinlerinde temsilcisi olduğu toplum katmanını başat özellikleriyle yansıtır. Anlatmaya bağlı metinler KARAKTER Karakter, anlatmaya bağlı metinlerde toplumsal bir tabakayı değil de sadece kendini temsil eden kahramandır. Karakter, anlatı metinlerinde kendi İç dünyası, şahsiyeti, başkalarına benzemeyen yüzü ile görülür. Karakter başka kahramanlarla benzer/ ortak davranışlar gösterse de bunları dışa vuran duygulan, tepkileri, sözleri ile diğer kahramanlardan ayrılır.anlatmaya bağlı metinler TİP Tip ile karakterin en önemli farkı temsil gücünde görülür; çünkü tip, toplumsal boyutu ile karşımıza çıkar ve ait olduğu sosyal durum, olay veya olgu onun üzerinden işlenir. Oysa karakter birey olarak ele alınır; çelişkileri, acıları, mutlulukları, çıkmazları sadece kendisine aittir ve kendisiyle sınırlandırılmıştır.

MEKAN Dar- kapalı- İç (9.H.Koğuşu) Geniş- açık- Dış (Sergüzeşt) Ütopik (H. Potter)

ZAMAN Belirli Belirsiz Dar Geniş

ANLATICI Anlatıcı Türleri Gözlemci İlahi Kahraman 3. Kişi ağzından 1. Kişi ağzından

ÜSLUP Dil Özgünlük Akıcılık Geleneğin etkisi

ESER-SANATÇI – ZİHNİYET-TOPLUM YAZAR ESERESER OKUYUCU DÖNÜTDÖNÜT TOPLUM

ROMAN TÜRLERİ 1. Akımlarına Göre Romanlar: Edebiyat akımlarına göre romanlar "romantik, realist (gerçekçi), naturalist (doğalcı), estetik, izlenimci, dışavurumcu, toplumcu, modernist, postmodernist" olarak sıralanabilir. 2. Konularına Göre Romanlar: Konularına göre romanlar ise "sosyal roman, tarihî roman, macera romanı, tahlil romanı, duygusal roman, egzotik roman, oluşum romanı, didaktik roman, köy romanı, lirik roman, pastoral roman, otobiyografik roman, aşk romanı, bilimkurgu romanı, belgesel roman" olarak isimlendirilebilir.

Romanın Çeşitleri  Üslüplarına Göre Romanlar:  Gerçekçi Roman  Romantik Roman  Doğalcı Roman  Dışavurumcu Roman  Estetik Roman  İzlenimci Roman

Gerçekçi Roman  Romantik romandan ayrı olarak kuru ve kuşkucu bir anlatım ve düşünce yapısı taşır. Balzac ve Stendhal’in romanları bu üsluptadır.

Romantik Roman  Kişilerin duygularını, arzularını,hislerini, düşüncelerini yalnızca kendilerine ait, içten gelen doğal ve gerçek olgular gibi görür.Yani aşk, duygu, hayal gibi düşünceler yer alır. Aynı zamanda acı, keder ve hüzünde bu roman türünün konularındandır.

Doğalcı Roman  Üslup bakımından gerçekçi romana benzer. Olanın olduğu gibi yazılmasını öngörür. Emile Zola ve Robin Sharma ve Guy de Maupassant romanları doğalcı romanlardır.

Dışavurumcu Roman  20. yüzyılda ortaya çıkmıştır. Dışavurumculuk toplumsal kimliklerin reddedilmesi ve insan yaşamını belirleyen toplum karşıtı ya da uygarlık karşıtı güçlerin öne çıkarılmasıyla belirlenir.Dostoyevski, Franz Kafka, Samuel Beckett ve Bertold Brecht’in romanları bu türün örneklerindendir.

Estetik Roman  Belli biçim ve anlatım kaygıları ile yazılmış romanlardır. Gustave Flaubert estetik romanın en önemli yazılardır.

İzlenimci Roman  Diğer üsluplardan ayrı olarak eşyanın ve dış olayların kendi nesnel gerçeklikleriyle insanların bunları algılama biçimleri arasındaki farkları ortaya çıkarmaya yönelir. Yani dış gerçeklerden çok, duyu ve duygulara, iç yaşantının betimlenmesine öncelik verir. Ford Madox Ford’un romanları izlenimciliğin en sistemli ürünleridir.

Roman Çeşitleri  Konularına Göre Romanlar:  Macera Roman  Tarihi Roman  Sosyal Roman  Psikolojik Roman  Duygusal Roman  Gotik Roman  Pikaresk Roman  Alegorik Roman

Macera Roman  Macera romanı, macera, risk alma, heyecanlı olaylar ve fiziksel tehlike gibi öğeleri konu edinen romandır. Macera edebiyatın ilk günlerinden beridir yaygın bir tema olmuştur. Orta Çağ'ın kahramanlık hikâyelerinin ana unsuru bir maceraydı. Çeşitlilik türün günümüze ulaşmasını sağladı. 19. yüzyılda edebiyatta bir büyüme olunca macera popüler bir tür hâline geldi.

Tarihi Roman  Tarihi roman veya tarihsel roman, tarihin değişik dönemindeki olayları ile ilgilidir.Konularını tarihi olaylardan ya da tarihte yaşamış kahramanlarla, onları kuşatan gerçek veya hayali kişilerin hayat ve maceralarından alan roman türüdür. Tarihi romanlarda kahramanlar gerçek ve ya düşsel olabilir. Ancak anlatılanlar tarih gerçeklerine çoğu kez uygundur. Bu roman türü aslında, Romantizmin bir ürünüdür. Tarihi romanın edebi özelliğe sahip olması demek o tarihi romanın konu olarak aldığı zamanın özelliklerin tam olarak açıklayabilmesi demektir.

Sosyal Roman  Sosyal roman, kişi ve çevre unsurlarını ön plana çıkaran roman türü. Bu romanlar bir çağı yansıtabilir, bir bölgeyi töreleriyle birlikte ele alabilir.

Psikolojik Roman  Psikolojik roman, ruh çözümlemelerine alışılagelmiş realist romanlardan çok daha fazla yer verildiği, karakterin iç bunalımlarının ve hesaplaşmalarının, içten gelen dürtü ve güdülerin göz ardı edilmediği roman türü. Psikolojik romanda yazar, sıradan realist romanlarda olduğu gibi sadece yaşanan olaylarla yetinmeyip bu olayları ortaya çıkaran nedenleri ve bu olayların ruh yapısında yol açtıklarını da açıklamaya girişir.

Duygusal Roman  İnsanın duygusal yaşamını yüksek ve özenli bir üslupla betimleyen romanlardır. Bazen bu türde yazarın kendi duygularıyla, okurun duygularını sömürmesi ön plana çıkar

Gotik Roman  Gotik roman, İngiliz ve Amerikan romancılığına özgü bir türdür. 18. yüzyılın akılcılığına karşı çıkan bir türdür. Karanlık, korkutucu, çılgınlıklarla dolu bir ortamda geçen kanlı, şeytani, büyülü olayları konu alır.

Pikaresk Roman  Pikaresk roman, ilk olarak 16. yüzyılda yazılan, "Lazarillo de Tormes" isimli eserle tam anlamıyla ortaya çıkan bir roman türüdür. Bilindiği gibi 16. yüzyıl ve öncesinde, romanlarda daha çok toplumun üst tabakasından kişiler konu edilmiş ve olağan-üstü öğelere sıkça yer verilmiştir. Ancak yine önceden beri süregelen bir değişim net olarak bu eserlerle ortaya çıkmıştır. Pikareks romanlarda kişi, çeşitli kişilerin buyruğu altına girer, çeşitli yerleri gezer.

Alegorik Roman Kahramanların sembollerle ifade edildiği roman türüdür.  Türk edebiyatı'nda ilk alegorik eser olarak Yusuf Has Hacip' in Kutadgu Bilig adlı eserini örnek verebiliriz.

Roman ve Hikaye Arasındaki Farklar l Hikaye kısa ve orta uzunlukta bir yazı türüdür. l Hikaye de kişi sayısı romana göre daha azdır. l Hikaye de genellikle bir tek olay anlatılırken, romanda birbirine l bağlı olaylar anlatılır. l Hikaye de olaylar kısa bir zamanı kapsar, l romanda ise uzun bir zaman söz konusudur. l Romanlarda olayın geçtiği dönemin siyasi, sosyal, l tarih durumu hakkında bilgi edinilir.Bu durum hikayelerde pek yoktur. l Hikayeler de sınırlı bir mekan söz konusudur l.Romanlar da ise olaylar daha geniş coğrafyada meydana gelir.

Türk Edebiyatında Roman  Türk edebiyatında roman 19. yüzyılda ortaya çıkan bir yazım türüdür. Roman, Tanzimat'la başlayan batılılaşma sürecinin bir parçası olarak, kültürel birikimin doğal bir sonucu değil, bir çeşit sanat ithali şeklinde Türk yazınına girmiştir. Romanın tür olarak Türk edebiyatında görülmesi, Telamak'ı Fransızca'dan çeviren Tahtaví'nın, Arapça tercümesinden Yusuf Kamil Paşa’nın yaptığı,Fenelon’un Telemak adlı eserinin çevirisi Terceme-i Telemak ile olmuştur.

Edebiyatımızda ilk çeviri roman, Kamil Paşa'nın yaptığı Telemak'tır. Edebiyatımızda ilk roman,Taaşşuk-u Talat-ı Fitnat'tır. Edebiyatımızda ilk köy romanı, Nabizade Nazım'ın "Karabibik"adlı eseridir. Edebiyatımızdaki ilk realist romancı Recaizade Mahmut Ekrem'dir. Edebiyatımızdaki ilk realist roman Araba Sevdası'dır yazarı Recaizade Mahmut Ekrem'dir. Edebiyatımızda ilk edebi roman, Namık Kemal'in "İntibah" adlı eseridir. Edebiyatımızda ilk psikolojik roman, Eylül'dür. (Mehmet Rauf) Edebiyatımızda ilk tarihi roman, Namık Kemal'in "Cezmi" adlı eseridir.

Edebiyatımızda ilk kadın romancı Fatma Aliye'dir. Edebiyatımızdaki ilk psikolojik roman denemesi Nabizade Nazım'ın Zehra adlı eseridir. Türk Edebiyatı'nda iç monolog tarzı yazılmış ilk roman Bir Düğün Gecesi'dir. (Adalet Ağaoğlu) İlk yerli çizgi roman, Türk Kahramanı Köroğlu'dur. (1953) Ülkemizde ilk çocuk çizgi roman türü Kara Maske'dir. (1943) İlk yerli çizgi roman Türk Kahramanı Köroğlu'dur. Batılı tekniğe uygun ilk roman Aşk-ı Memnu'dur. Edebiyatımızdaki ilk çağdaş roman Mai ve Siyah'tır. (Halit Ziya Uşaklıgil)

Türk Edebiyatında İlkler  İlk Yerli Roman:Şemsettin Sami / Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat

 Batılı tekniğe uygun ilk roman: Halit Ziya Uşaklıgil/Aşk-ı Memnu

 İlk çeviri roman : Yusuf Kamil Paşa/ Fenelon’dan Telemak

 İlk köy romanı : Nabizade Nazım / Karabibik

 İlk psikolojik roman: Mehmet Rauf / Eylül

 İlk realist roman : Recaizade Mahmut Ekrem / Araba Sevdası

 İlk edebî roman: Namık Kemal / İntibah

 İlk tarihi roman : Namık Kemal / Cezmi

 İlk kadın romancımız : Fatma Aliye Hanım

 Kurtuluş savaşımızı doğrudan işleyen roman :H.E.Adıvar/Ateşten Gömlek

 En başarılı psikolojik roman yazarımız: Peyami Safa / 9.Hariciye Koğuşu