TUHAF/ EKSANTRİK KÜME 3 tanıyı içermektedir: Paranoid kişilik bozukluğu Şizoid kişilik bozukluğu Şizotipal kişilik bozukluğu

PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bu kişiler; Başkalarının kötü niyetli olduğunu düşünen Kuşkucu Güvensiz Düşmanca duygular besleyen Bağnaz düşünen Sabit düşünen Patolojik derecede kıskanç tiplerdir.

PARANOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU Ciddi anlamlar… Referans düşünceler… Ortaya çıkmasında: Genetik yakınlık Çocuklukta sıklıkla aile sorunu ve sömürüye uğramış olma öyküsü olabilir.

DSM V Kuşkucu (Paranoid) Kişilik Bozukluğu Aşağıdakilerden dördü (ya da daha çoğu) ile belirli, erken erişkinlikte başlayan ve değişik bağlamlarda ortaya çıkan, başkalarının davranışlarını kötü niyetli olarak yorumlamak gibi, başkalarına karşı duyulan genel bir güvensizlik ve kuşkuculuk: 1. Yeterli bir temele dayanmadan, başkalarının kendisini sömürdüğünden, kendisine kötülük yaptığından ya da kendisini aldattığından kuşkulanır.

2. Arkadaşlarının ya da çalışma arkadaşlarının kendisine olan bağlılıkları ya da güvenilirlikleriyle ilgili yersiz kuşkularla uğraşıp durur. 3. Söylediklerinin kendisine karşı kullanılacağı korkusuyla başkalarına açılmak istemez. 4. Sıradan sözlerden ya da olaylardan, aşağılama ya da göz korkutma anlamı çıkartır. 5. Sürekli kin besler (aşağılamaları, incitmeleri ya da saygısızlıkları bağışlayıcı değildir).

6. Ortada bir neden yokken, başkalarının kimi davranışlarını, kişiliğine ya da saygınlığına bir saldırı olarak algılar ve bunlara, birden öfkeyle karşılık verir ya da karşı saldırıya geçer. 7. Eşinin ya da cinsel birliktelik yaşadığı kişinin, kendisine bağlılığıyla (sadakatiyle) ilgili, yineleyici, yersiz kuşkuları vardır. Yalnızca şizofreni, ikiuçlu bir bozukluk ya da psikoz özellikleri gösteren depresyon bozukluğunun gidişi sırasında ortaya çıkmaz ve başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz.

ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bu kişiler; Sosyal ilişkileri istemez ya da sosyal ilişkilerden hoşlanmaz. Başkalarıyla göz ilişkisi kurmazlar. Gereksiz ciddiyetleri vardır. Olayların gülünç yanlarıyla ilgilenmezler.

ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU Ortaya çıkmasındaki etmenler: Genetik Çocukluk dönemindeki aile ilişkilerinin bozukluğu Bu kişiler; Grup içinde kişiliksiz ve çevresel Yavaş ve tekdüze konuşma İç gözlem yapamama dolayısıyla içgörü zayıflığı Düşünceli ve içe dönük Çekingen ve mesafeli

ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU Kendilerine bakış açıları: “Ben çevresine ters düşen bir insanım, bu yüzden kimseye gereksinimim yok.” “Hiçbir şeyle ilgili değilim.” Dünyaya bakış açıları: “Yaşam zor ve zarar verici olabiliyor. Hiç kimseye güvenmemeli ve başkalarından uzak durmalı böylece insan kendini korumalıdır.” Kendiliğinden açığa çıkan görüşler: “Davranış özgürlüğümü kısıtladığı için başkalarıyla ilişkiye girmemeliyim.”

ŞİZOİD KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bu hastalığın toplumun %7.5’ini etkilediği öne sürülmektedir. Bu hastalar toplumsal ketlenme içindedirler. Bu bozukluğun şizotipal, çekingen ve paranoid kişilik bozukluklarıyla birlikte görülme oranı yüksektir.

DSM V Şizogibi (Şizoid) Kişilik Bozukluğu Aşağıdakilerden dördü (ya da daha çoğu) ile belirli, erken erişkinlikte başlayan ve değişik bağlamlarda ortaya çıkan, toplumsal ilişkilerden kopma ve kişilerarası ortamlarda duygularını kısıtlı gösterme, yaygın örüntüsü: 1. Ailenin bir üyesi olmak da içinde olmak üzere, ne yakın ilişkilere girmek ister, ne de yakın ilişkilerden hoşlanır.

2. Neredeyse her zaman tek başına etkinlikte bulunmayı yeğler. 3. Bir başkasıyla cinsel yakınlaşmaya, duysa bile, çok az ilgi duyar. 4. Alsa bile, çok az etkinlikten zevk alır. 5. Birinci derece akrabaları dışında yakın arkadaşları ya da sırdaşları yoktur. 6. Başkalarının övgülerine ya da yergilerine aldırmaz. 7. Duygusal olarak soğuktur, kopuktur ya d tekdüze bir duygulanımı vardır.

Yalnızca şizofreni, ikiuçlu bir bozukluk ya da psikoz özellikleri gösteren depresyon bozukluğunun gidişi sırasında ortaya çıkmaz ve başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz. Not: Şizofreninin başlangıcı öncesinde tanı ölçütleri karşılanıyorsa, “hastalık öncesi” deyişini ekleyin, “şizogibi kişilik bozukluğu (hastalık öncesi)”.

ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bu kişiler; Davranışlarında, düşüncelerinde,duygulanımlarında, konuşmalarında ve görünümlerinde sıradışılıklar gösterirler. Garip olarak tanımlanırlar.

Ayırt edici konuşma özellikleri vardır. Birçoğunun batıl inançları vardır.

ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Kendilerine bakışları: “Ben başkalarına göre başka bir dalga boyundayım.” Dünyaya bakışları: “Yaşam acayip ve olağandışı ve başkalarının büyüsel istek ve düşünceleri var. Bunlar benim bir yandan merakımı uyandırırken, diğer yandan kendimi sakınarak bunları gözlemeliyim.”

ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Kendiliğinden ortaya çıkan dört türlü düşünce: -kuşkuculuk ya da paranoid düşünceler: “O kişi bana mı bakıyor?” -başkalarına odaklı düşünceler (referans düşünceler): “Biliyorum beni sevmeyecekler.” -büyüsel düşünme ve yanılsamalar: “Kendimi onun içinde bir şeytanmışım gibi hissediyorum.”

ŞİZOTİPAL KİŞİLİK BOZUKLUĞU Bu hastalık toplumun %3’ünde görünmektedir. DSM III-R ölçütlerine göre şizotipal kişilik tanısı olan kişilerin %33 sınır kişilik bozukluğu %33 narsistik kişilik bozukluğu %59 çekingen kişilik bozukluğu %59 paranoid kişilik bozukluğu %44 şizoid kişilik bozukluğu tanı ölçütlerini de karşıladığı bulunmuştur.

TUHAF/EKSANTRİK KÜMENİN ETİYOLOJİSİ Yapılan aile çalışmaları tutarlı olarak şizofrenik hastaların akrabalarının şizotipal kişilik bozukluğu olma risklerinin arttığını göstermektedir. Bu durum şizotipal kişilik bozukluğunun şizofreniden başka diğer bozukluklarla da ilişkili olduğu fikrini doğurmaktadır. Paranoid kişilik bozukluğu ile ilgili aile çalışmaları, şizofreni veya sanrısal bozukluğu olan hastaların akrabalarında bu bozkluğun görülme oranının normalden fazla olduğunu göstermiştir. Şizoid kişilik bozukluğu üzerindeki davranış genetiği araştırmalarından net bir sonuç çıkmamıştır.

DSM V Şizotürü (Şizotipal) Kişilik Bozukluğu Aşağıdakilerden beşi (ya da daha çoğu) ile belirli, erken erişkinlikte başlayan ve değişik bağlamlarda ortaya çıkan, yakın ilişkilerde birden bir rahatsızlık duyma ve yakın ilişkiye girme yeterliliğinin düşük olması ile kendini gösteren toplumsal ve kişilerarası eksikliklerin yanı sıra bilişsel ve algısal çarpıtmalar ve sıradışı davranışlar ile giden yaygın bir örüntü: 1. Alınma düşünceleri (alınma sanrılarını kapsamaz).

2. Alt-kültürel değerlerle uyumlu olmayan ve davranışları etkileyen, alışılagelmişin çok dışında inançlar ya da büyüsel düşünme (örn. boş inançlar, geleceği görebilme gücü olduğuna inanma, uzaduyum [telepati] ya da “altıncı his”; çocuklarda ve gençlerde, olabilirliği olmayan düşlemler ya da düşünsel olmayan uğraşlar). 3. Olağandışı algısal yaşantılar, bunun içinde bedensel yanılsamalar da vardır. 4. Yadırganacak denli olağana aykırı düşünce ya da konuşma (örn. belirsiz, çevresel, eğretilemeli [matoforik], çok ayrıntılı ya da basmakalıp).

5. Kuşkuculuk ya da kuşkulu düşünceler. 6. Uygunsuz ya da kısıtlı duygulanım. 7. Yadırganacak denli olağana aykırı, alışagelmişin dışında ya da sıradışı davranış ya da görünüm. 8. Birinci derece akrabalarının dışında yakın arkadaşlarının ya da sırdaşlarının olmaması. 9. Yakınlaşmayla azalmayan aşırı bir toplumsal kaygıya, kendisiyle ilgili olumsuz değerlendirmelerden çok kuşkucu korkular eşlik eder.

Kişilik Bozuklukları Yalnızca şizofreni, ikiuçlu bir bozukluk ya da psikoz özellikleri gösteren depresyon bozukluğunun gidişi sırasında ortaya çıkmaz ve başka bir sağlık durumunun fizyolojiyle ilgili etkilerine bağlanamaz. Not: Şizofreninin başlangıcı öncesinde tanı ölçütleri karşılanıyorsa, “hastalık öncesi” deyişini ekleyin, “şizotürü kişilik bozukluğu (hastalık öncesi)”.