NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ kişilik kuramlarI KAREN HORNEY NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAREN HORNEY Karen Horney’ın Yaşam Öyküsü Karen Danielsen Horney 16 Eylül 1885’te Almanya’nın Hamburg kenti yakınlarındaki küçük bir köy olan Blankenese’de dünyaya gelmiştir. Horney 1915 yılında Berlin Üniversitesi’nden tıp alanında doktora derecesini almıştır. Sonraki beş yıl boyunca Berlin Psikanaliz Enstitüsünde psikanaliz eğitimi alan ve kendisi de bu eğitimin bir parçası olan psikanalizden geçen Horney bu deneyimin kendi psikolojik sorunlarını çözmede yetersiz kaldığını fark etmiştir. Bu dönemde ciddi bir depresyon sorunu yaşayan Horney’ın giriştiği bir intihar teşebbüsünün eşi tarafından engellendiği de belirtilmektedir. Horney’ın 1950’de yayınladığı ve kuramının son halini içerdiği kabul edilen Nevrozlar ve İnsan Gelişimi isimli eserinde dile getirdiği görüşler gerçekten de Freud’un görüşlerine karşı çıkışlar olmaktan çok öte nevrozun oluşumuna ve sağaltımına ilişkin bizzat Horney’a ait yaratıcı ve özgün bir kuram niteliği taşımaktadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAREN HORNEY Nevrozlar ve İnsan Gelişimi: Temel Kavramlar ve İlkeler Horney’a göre kişiliğin biçimlenmesinde sosyal ve kültürel koşullar, özellikle de çocukluktaki deneyimler oldukça önemli bir role sahiptir. Çocukluklarında sevgi ve şefkat ihtiyacı karşılanmayan insanlar ebeveynlerine karşı temel düşmanlık duyguları geliştirirler. Bunun sonucu olarak temel kaygı yaşarlar. Horney insanların temel kaygı ile mücadele etmek için diğer insanlarla ilişkilerinde üç temel tarzdan birini benimseyip kullandıklarını öne sürmüştür. Bunlar; insanlara yönelme, insanlara karşı olma ve insanlardan uzaklaşmadır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAREN HORNEY İnsanın Doğası Horney, Adler’in insanların yapıcı ve olumlu bir içsel doğaya sahip oldukları ve kişiliğin biçimlenmesinde kültürün ve çevrenin önemli etkenler olduğu yönündeki görüşlerine katılmaktadır (Ewen, 1998). Horney’a göre insanlar kendilerine özgü potansiyellerini geliştirmek için çabalarlar. Doğal olarak bizde var olan bu güç dış sosyal güçler tarafından engellendiğinde patolojik davranış ortaya çıkar. Bu nedenle pozitif yönde gelişmemiz ve kendimizi gerçekleştirmemiz engellenmiş olur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAREN HORNEY Kişiliğin Yapısı ve Gelişimi Horney kuramında kişiliğin yapısı ve gelişimi ile ilgili fikirlere pek fazla yer vermemiş daha çok nevroz, psikoterapi ve kadın cinselliği üzerinde durmuştur. Bununla birlikte Freud’un psişik determinizm ilkesini ve bilinçdışı süreçlerin önemini kabul etmektedir. Nevrozun bir derece sorunu olduğunu savunan Horney’ın çocuğun yaşadığı temel kaygıyı dindirmek için geliştirdiği savunmalar ve iç çatışmalarını dindirmek için geliştirdiği gurur sistemi bir anlamda onun kişiliğin gelişimi konusundaki görüşleri olarak kabul edilebilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © KAREN HORNEY Temel Düşmanlık ve Temel Kaygı Horney (1950) her insanın yaşama sağlıklı bir gelişim potansiyeli ile başladığını ancak sağlıklı gelişimlerini sürdürebilmek için diğer tüm canlılar gibi olumlu koşullara ihtiyaç duyduğunu belirtmiştir. Bu koşullar sıcak ve sevgi dolu ancak aşırı derecede müsaadeci olmayan bir sosyal çevreyi içermektedir. Çocukların içten sevgiye ve sağlıklı disipline ihtiyacı vardır. Böylesi koşullar onların güvenlik ve doyum duyguları yaşamalarını ve kendi gerçeklikleri ile tutarlı bir şekilde gelişmelerini sağlar. Ancak bu olumlu koşulların oluşmasını engelleyecek birçok olası olumsuz etki söz konusudur. Bunlar içinde en önemlisi ebeveynlerin çocuklarını sevme konusundaki beceriksizlikleri ya da isteksizlikleridir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © kaynaklar Yazgan İnanç, Banu; Yerlikaya, Esef Ercüment. (2012), Kişilik Kuramları, 9.Basım, Pegem Akademi, Ankara. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©