NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ Uçuş teorisi Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © İktisadi, İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi iisbf.nisantasi.edu.tr

Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri Esas olarak bir gaz türbini motoru beş ana bölümden meydana gelir; hava giriş alığı, kompresör, yanma odası, türbin, egzoz. Genel olarak bir gaz türbininde, atmosfer havası motorun ön tarafından içeri alınır. Motora gelen bu hava kompresör tarafından çok yüksek miktarlarda basınçlandırılır. Yüksek basınçlı havanın üzerine yanma odasında yakıt püskürtülerek yakılır. Uygun karışım oranında kendi kendine devam eden yanma işlemi için motora giren havanın yaklaşık %25’i kullanılır. Geri kalan hava ise soğutma amacıyla kullanılır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri Gaz akımındaki enerjinin asıl kısmı türbin tarafından sağlanır. Bu enerji aynı zamanda kompresör ve motorun diğer aksesuar bölümlerinin ihtiyaç duyduğu gücü oluşturur. Egzoz ve lüle bölümünde ise yanma odasından gelen gazlar yüksek hızlarla atmosfere gönderilir. Böylece uçağın ileri hareketi için ihtiyaç duyulan itki oluşturulur. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri Motorun tepkisi; hava alığından alınan büyük hava kütlesinin, egzozdan çok yüksek hızlarla dışarı atılmasıyla meydana gelir. En genel haliyle tepki, motora giren hava debisiyle gazların hızındaki değişimin çarpımı olarak tanımlanır. Hava giriş alığı; Motorun en önde bulunan bölümüdür. Uygun şartlarda havayı kompresöre sağlamakla görevlidir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri Kompresörler; sıkıştırılabilir bir akışkanın basıncını artırmak için kullanılan makinelerin genel adıdır. Basınç artış miktarı, kompresörlerin çalıştığı sistemlere göre değişmektedir. Bir gaz türbinli motorda kompresörün görevi, yanma odasına mümkün olan en yüksek basınçta havayı temin etmektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri Yakıt bileşenlerinden oksitlenmeye temayülü olanların oksijenle birleşmeleri neticesinde kimyasal enerjinin ısıl enerjiye dönüştüğü işleme yanma denir. Gaz türbinli motorlarda yanma odaları; kompresörden gelen yüksek basınçlı hava ile yakıt lülelerinden püskürtülen yüksek miktarda yakıtın karıştırılarak yakıldığı bölümdür. Yanma odasından çıkan yüksek basınç ve sıcaklıktaki gazlar motorun türbin bölümüne geçerler. Tepkili uçak motorlarında türbinin temel görevi; bağlı olduğu mil vasıtasıyla kompresörü ve aksesuarları döndürmektir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

Gaz Türbinli Uçak Motorlarının Parçaları Ve Görevleri Uçakta bulunan hidrolik ve elektrik güçle çalışan sistemlerin ihtiyaç duyduğu enerji türbinden sağlanmaktadır. Ayrıca turboprop motorlarda pervane de türbin tarafından döndürülür. Gaz türbinli uçak motorları, türbinden gelen gazları istenen hız ve doğrultuda atmosfere çıkararak bileşke tepkiyi üreten egzoz sistemine sahiptir. En genel ifade ile egzozun görevi; egzoz gazlarının hız ve sıcaklıklarını kontrol etmektir. Bu sayede, türbinden gelen sıcak gazların enerjisinden azami ölçüde tepki sağlanır ve tepki yönü kontrol edilir. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©

NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ © Kaynakça Bu ders notunun oluşturulmasında, Prof.Dr.M.Adil YÜKSELEN hazırlanan vev açık kaynak olarak kullanıma sunulan Aerodinamik Ders Notları ve Yrd.Doç.Dr. Evren ÖZŞAHİN tarafından kaleme alınıp Nisan Kitabevi aracılığı ile basılan “Uçak Ana Elemanları” kitaplarından yararlanılmıştır. NİŞANTAŞI ÜNİVERSİTESİ ©