MS DOS VE KOMUTLARI KÜBRA SALUR 1511213011

MS-DOS NEDİR ? MS-DOS, MicroSoft Disk Operating System yani  Microsoft Disk İşletim Sistemi demektir. MS-DOS işletim sistemi tamamen Microsoft’un ürünü değildir. Sistem ilk defa Tim Peterson tarafından 1981 yılında hazırlanmış ve Microsoft ile şekillendirilerek IBM bilgisayarlarda kullanılması için sunulmuştur. MS-DOS işletim sistemi Microsoft’un ünlü bir şirket olması yolunda atılan ilk ve en önemli adımdır. MS-DOS kullanıcı grafik arayüzüne sahip olmayan ve komutlar yardımıyla kontrol edilen Microsoft’un ilk işletim sistemidir. 

MS-DOS NEDİR ?  MS-DOS bugünün işletim sistemleriyle karşılaştırılamayacak kadar ilkel bir sistemdir. Kullanıcıların MS-DOS içerisinde herhangi bir dosya açması, oluşturması ve düzenlemesi tamamen komutlar yardımıyla gerçekleştirilir. Bu nedenle bilgisayarı kullanacak olan kişinin MS-DOS komutlarına hakim olması ve bilgisayarı kullanacağı süre boyunca bu komutları aktif olarak kullanması gerekir. MS-DOS işletim sistemi günümüzde artık hiçbir bilgisayar içerisinde kullanılmıyor ve bir ürün olarak Microsoft tarafından satılmadığı gibi desteklenmiyor.

MS-DOS TARİHSEL GELİŞİMİ MS-DOS, 1980 yılında, SCP ( Seattle Computer Products) şirketinde çalışan 24 yaşındaki Tim Paterson tarafından, daha sonra 86-DOS olarak bilinecek QDOS (Quick and Dirty Operating System) ismiyle 4 ayda geliştirildi. QDOS, SCP'nin 8086 işlemcili bilgisayarına uygun bir işletim sistemi ihtiyacını karşılamak için tasarlandı. 1980'li yıllarda PC uyumlu platformlar üzerinde kullanılan en yaygın işletim sistemiydi. 1981 tarihinde Microsoft, SCP firmasından 86-DOS işletim sisteminin tüm haklarını 50.000 dolara ( ilk kişisel bilgisayarların piyasaya çıkmasından bir ay önce) satın aldı.

MS-DOS TARİHSEL GELİŞİMİ MS-DOS, ilk olarak 1981 yılında piyasaya sürüldü. MS-DOS'un tam sekiz ana sürümü vardır. MS-DOS'un en son sürümü 1994'te piyasada yer alan 6.22 sürümüdür. Microsoft firmasının bu ürünü geliştirmeyi 2000 yılında durdurdu. Microsoft MS-DOS'u geliştirmeyi durduğunu ilan ettiğinde, serbest DOS'u yaşatmak için FreeDOS projesi doğmuştur.

MS-DOS KULLANIMI MS-DOS işletim sistemi bilgisayarın zarar görmesi durumunda bir numaradır. Örneğin Windows açılmıyor, devamlı sorun veriyor ise, bu sorunları genellikle HDD’ye format atarak ve işletim sistemini tekrar yüklemekle becerirler ama hatadır. Çünkü devamlı HDD’ye format atılırsa HDD zarar görürür "bad sector" (kullanılamayan veya bozuk alan) oluşmasına "boot sector"un (HDD’nin bilgilerinin tutulduğu yer) zarar görmesine neden olur. Ama format atmadan MS-DOS’tan yine yararlanarak bilgisayarın sistemi dahil geri getirilebilir. 

MS-DOS KULLANIMI MC-DOS'u komut adı verilen talimatları kullanarak yönetiminde, iş akışının denetlenmesinde ve ek yazılımlar gerektirmeden günlük işler gerçekleştirmede yönlendirebilirsiniz. Örneğin MS-DOS metinlerden (text) oluşan dosyalar yaratmakta ve değiştirmekte kullanabileceğiniz bir program içerir. MS-DOS editör bir sözcük işlemci olmasa da, kısa yazışmalar listeler için çok kullanışlıdır.

MS-DOS KULLANIMI MS-DOS’ ta özel gereksinimlerinizi karşılamak için olan komutları birleştirerek güçlü komutlar, hatta kendi küçük uygulamalarınızı yaratabilirsiniz.  Örneğin, yalnızca MS-DOS komutları kullanarak, basit bir dosya yöneticisi ( belirli bilgiler için dosyalarda arama yapan bir program ) oluşturabilirsiniz.

MS-DOS DOSYA YAPISI Tüm bilgiler ve programlar ''dosya (file)'' adı verilen bilgi topluluğu olarak disk/diskete kaydedilir. DOS işletim sisteminde bir dosya iki kısımda oluşur; dosya adı ve dosya uzantısı. Genel olarak bir dosyanın yapısı DOSYA_ADI ve DOSYA_UZANTISI şeklindedir. Burada DOSYA_ADI en fazla 8, DOSYA_UZANTISI en fazla 3 karakterden oluşur.

MS-DOS DOSYA YAPISI Dosya ismi ile uzantısı arasında nokta (.) işareti bulunur. Dosya ismi ve uzantısı içerisinde boşluk karakteri bulunmaz. Dosya isimleri büyük küçük harfe duyarlı değildir. Dosya ismi ve uzantı ismi yazılırken 0-9 arası rakamları, A’ dan Z’ ye harfleri ve bazı özel karakterleri ($, %, &, #...) kullanabiliriz.  Fakat bazı özel karakterlerde (*, ., ? gibi) kullanılmaz. Örneğin;    LATS.TXT (Lats isimli yazı dosyası)                        LATS.* (İsmi Lats olan bütün dosyalar)                        *.COM (Uzantısı Com olan bütün dosyalar)

Dosya İsmi, Uzantıları ve Anlamları MS-DOS’ ta dosya isminin yazılması ile çalıştırılan 3 tane dosya türü vardır; geriye kalan dosyalar ise başka programlar yardımı ile çalıştırılır. Bunlar;     COM : Makine dilinde yazılmış program dosyalarını ifade eder. Büyüklüğü en fazla 64K olabilir.     EXE : Executive’ den gelmektedir ve hemen çalıştırılabilir program dosyalarını ifade eder.     BAT : Toplu işlem dosyasını ifade eder.

Dosya İsmi, Uzantıları ve Anlamları Genellikle Windows'un kullandığı bazı dosya türleri:      TXT : Text (metin) dosyasını ifade eder.      SYS : Sistem Dosyalarını (System File) ifade eder.      HLP : Yardım dosyasını ifade eder.      DOC : Word’ de oluşturulmuş dosyaları ifade eder.      XLS : Excel’ de oluşturulmuş dosyaları ifade eder.      PPT : Powerpoint’ de hazırlanmış dosyaları ifade eder.      WIN : Windows’ la oluşturulmuş dosyaları ifade eder.      INI : Windows’ un sistem dosyalarını ifade eder.

Dosya İsmi, Uzantıları ve Anlamları MS-DOS’ un açılması için gerekli 3 dosya vardır. Bunlar Config.sys, Autoexec.bat, Command.com’ dur.     1-) CONFIG.SYS Dosyası Bilgisayarın donanım özelliklerini değiştirmemizi sağlayan bir metin dosyasıdır.  Yani bu dosyaya eklenecek komutlar aracılığı ile fare, klavye, ekran ve bunun gibi araçların nasıl çalışacağı belirlenir.

Dosya İsmi, Uzantıları ve Anlamları  2-) AUTOEXEC.BAT Dosyası DOS çalıştığında bazı programları otomatik olarak çalıştırma olanağı verir, ekran ve dil düzenlemesini sağlar.  Bu sayede bilgisayarın her açılışı sırasında yüklemek zorunda kalacağımız klavye, fare, monitör programları yüklenmiş olur. 3-) COMMAND.COM Dosyası Bilgisayar komutlarını yazdığımız komut derleyicisini görüntüler.  COMMAND.COM bilgisayarın açılış diskinin ana dizininde bulunması gerekir. Bu olmadan bilgisayarın açılması mümkün değildir.  Direkt makine dilinde yazılmış olduğu için çok hızlıdır.

Dizin(Directory) Yapısı Bilgisayarda dosyalar içeriklerine veya özelliklerine göre dosya gruplarına ayrılabilir ve bu gruplara ''dizin'' denir.  Windows ortamında dizin ismi yerine klasör ismi kullanılır.  Üç dizin tipi vardır. Bunlar;      1-) Ana veya kök dizin (Root Directory)      2-) Dizin veya klasör (Directory)      3-) Alt dizin (Subdirectory)

Dizin(Directory) Yapısı 1-) Ana veya kök dizin (Root Directory); Bilgisayarın ana dizinidir. Kullanılan sürücüyü (a:\ , b:\ , c:\) gibi harflerle tanımlar.  Kullanıcı kök dizin yaratamaz ve silemez. 2-) Dizin veya klasör (Directory); Kök dizin altında oluşturulan klasörlerdir. 3-) Alt dizin (Subdirectory); Kullanıcıların oluşturdukları klasörlerin altında (içinde) oluşturulan klasörlerdir. Alt dizinler kök dizindeyken DIR /S ile tüm alt dizinleri gösterebilirsiniz.

MS-DOS  KOMUTLARI MS-DOS işletim sistemi bugün kullandığımız Windows ve birçok popüler Linux dağıtımının aksine kullanıcı grafik arayüzüne sahip değildir. Yani, bilgisayarı kullanmak için UNIX komutlarını bilmemiz ve bu komutları doğru şekilde kullanmamız gerekiyordu. Komut isminin büyük veya küçük yazılması hiçbir şey değiştirmemektedir, büyük ya da küçük yazmak aynı komuta karşılık gelmektedir. Komutlar iç komutlar ve dışsal komutlar olmak üzere ikiye ayrılır.

İç Komutlar DOS’ ta çalıştırılan komutun, çalışması için herhangi bir dosyaya ihtiyaç duymadan çalışan komutlara ''iç komutlar'' denir. COMMAND.COM dosyası içinde bulunan temel komutlardır ve çalıştırılması ile belleğe yüklenerek çalıştırılan komutlardır. Bunlar;    CLS komutu: Ekranı temizler.     Örnek: C:\> CLS <ENTER> DIR komutu: Disk veya disket üzerindeki dosyaları görüntüler.  Örnek: C:\> DIR <ENTER>

İç Komutlar VOL komutu: Disk veya disketin etiketini ve seri numarasını görüntülemeyi sağlar.     Örnek: C:\> VOL <ENTER> VER komutu: MS-DOS’ un versiyonunu görüntülemeyi sağlar.    Örnek: C:\> VER <ENTER> DATE komutu: Bilgisayarın sistem tarihini görüntülemeyi sağlar.    Örnek: C:\> DATE <ENTER> TIME komutu: Bilgisayarın sistem saatini görüntülemeyi sağlar.     Örnek: C:\> TIME <ENTER>

İç Komutlar PROMT komutu: Komut satırı uyarısını değiştirmeyi sağlar, bulunduğumuz yeri gösterir. Örnek: C:\> PROMPT <ENTER> (sürücüyü ilkel PROMT’ a dönüştürür.) C> (ilkel PROMT) TYPE komutu: Dosya içeriğini görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> TYPE LATS.TXT <ENTER> C:\> TYPE LATS.TXT | MORE <ENTER> (LATS.TXT dosyasını sayfa sayfa görüntüler) REN komutu: Dosya adının veya uzantısının değiştirilmesini sağlar. Örnek: C:\> REN LATS.TXT TUFAN.DOC <ENTER> (LATS.TXT dosyasının ismini TUFAN.DOC yapar)

İç Komutlar CD komutu: Dizin değiştirmeyi sağlar. Örnek: C:\> CD LATS <ENTER> (LATS adlı dizine girer)              C:\LATS> CD.. <ENTER> (LATS adlı dizinden çıkar) (Aktif olan dizinden bir önceki dizine çıkışı sağlar)              C:\LATS\DENEME> CD\ <ENTER> (LATS ve DENEME dizinlerinden çıkar) RD komutu: Dizinleri silmeyi sağlar. Örnek: C:\> RD LATS <ENTER> COPY komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortama kopyalamayı sağlar. Örnek: C:\> COPY C:\LATS.TXT C:\DOS <ENTER>  (C Root’unda bulunan LATS.TXT dosyasını C’nin altındaki DOS dizinine kopyalar)

İç Komutlar MD komutu: Dizin oluşturmayı sağlar.     Örnek: C:\> MD LATS <ENTER> (LATS adlı dizin açar) DEL komutu: Dosya veya dosyaları silmeyi sağlar      Örnek: C:\> DEL LATS.TXT <ENTER> (LATS dosyasını siler)                   C:\> DEL *.* <ENTER> (Tüm dosyaları siler)                  C:\> DEL *.EXE <ENTER> (EXE uzantılı dosyaları siler)

Dışsal Komutlar Örnek: C:\> FORMAT A: <ENTER> Bilgisayarda dosyalar halinde bulunması gereken komutlardır. Kullanılacak komuta ait dosyanın çalışılan sürücüdeki disk veya diskette bulunması gerekmektedir. Aksi takdirde komut ile ilgili çalışma gerçekleştirilemez.Bunlar; FORMAT komutu: Yeni alınan disk veya disketi biçimlendirir ve kullanılır hale getirir yanı sıra dolu olan bir disk veya diskete uygulandığında içindeki tüm bilgileri siler, disk veya disketteki bozuk olan sektörleri düzeltir virüslü olan disk veya disketteki virüsleri temizlemeyi sağlar .      Örnek: C:\> FORMAT A: <ENTER>    disketini biçimler, kullanılır hale getirir.

Dışsal Komutlar FORMAT Komutunun Parametreleri  /s : Disk veya diskete bilgisayarı açmayı sağlayan sistem dosyalarının yüklenmesini sağlar.      Örnek: C:\> FORMAT a:/s <ENTER>  /q : Disk veya disketin hızlı bir şekilde Formatlanmasını sağlar. Q parametresi ile Formatlanan disk veya disketin bozuk olan sektörleri düzeltilmez.      Örnek: C:\> FORMAT a:/q <ENTER>  /v: : Disk veya diskete Formatlama sırasında isim vermeyi sağlar. Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır.       Örnek: C:\> FORMAT a:/v:ÇALIŞMA <ENTER>  /F: : Formatlanacak DD bir disketin kapasitesini tanımlamayı sağlar.       Örnek: C:\> FORMAT A:/F:720 <ENTER>  /u : Disketi kurtarılmayacak şekilde Formatlamayı sağlar.        Örnek: C:\> FORMAT A:/U <ENTER>

Dışsal Komutlar UNFORMAT komutu: Yanlışlıkla formatlanmış bir disk/disketi eski haline getirmeyi sağlar. U parametresi ile formatlanmış kayıt ortamı UNFORMAT ile kurtarılamaz.      Örnek: C:\> UNFORMAT A: <ENTER> LABEL komutu: Disk veya disketin ismini değiştirmeyi sağlar. Verilecek isim 11 karakteri aşmamalıdır.      Örnek: C:\> LABEL EĞİTİM <ENTER> MEM komutu: Bilgisayarın hafızası (MEMORY) ile ilgili bilgilerin ve bellek bilgilerinin görüntülenmesini sağlar.      Örnek: C:\> MEM <ENTER> ATTRIB komutu: Dosyalara özellik vermeyi veya iptal etmeyi sağlar. 

Dışsal Komutlar TREE komutu: Dizinleri, altdizinleri ve dosyaları ağaç yapısında görüntülemeyi sağlar. Örnek: C:\> TREE <ENTER> (Sadece dizinleri ve altdizinleri) MOVE komutu: Dosya veya dosyaları belirtilen ortamlara taşımayı sağlar. MORE komutu : /P parametresi olmayan komutlar için sayfa sayfa döküm almayı sağlar. SYS komutu: Disk ve veya disket içersine sadece bilgisayarı açmaya yarayan sistem dosyalarını yüklemeyi sağlar.      Örnek: C:\> SYS A: <ENTER>

Dışsal Komutlar DELTREE komutu: Dizinleri içlerindeki altdizinler ve dosyalarla beraber silmeyi sağlar. Örnek: C:\> DELTREE DENEME <ENTER> C:\> DELTREE/Y DENEME <ENTER> XCOPY komutu: Dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber belirtilen ortamlara kopyalamayı sağlar. UNDELETE komutu: Del komutu ile silinen dosyaları, kurtarmayı sağlar.  DOSKEY Komutu: Komut satırına yazılan tanımlamaları, belleğe yükleyerek tekrar kullanma olanağı sağlar. Örnek: C:\> DOSKEY <ENTER>

Dışsal Komutlar BACKUP komutu: Hard Disk’ teki dosyaları diskete yedeklemeyi sağlar. Örnek: C:\> BACKUP C:\WINDOWS\*.* A: <ENTER> C:\> BACKUP C:\WINDOWS A:/S <ENTER> /S : dizinleri içlerindeki altdizin ve dosyalarla beraber yedekler. RESTORE komutu: Backup ile diskete yedeklenmiş dosyaları harddiske geri yüklemeyi sağlar.  Örnek: C:\> RESTORE A: C: <ENTER> C:\> RESTORE A: C:/S <ENTER> ARJ komutu: Dosyaları sıkıştırmak veya sıkıştırılan dosyaları açmayı sağlar.

KAYNAKÇA https://www.wikizero.pro/index.php?q=aHR0cHM6Ly90ci53aWtpcGVkaWEub3JnL3dpa2kvTVMtRE9TI01TLURPU19UYXJpaGk https://wmaraci.com/nedir/ms-dos http://www.pcnet.com.tr/forum/threads/78902-ms-dos-komutlari-ve-aciklamalari https://www.youtube.com/watch?v=WmqR3b0cPss https://www.youtube.com/watch?v=jJ-y4HoRL0w http://www.bilgisayardershanesi.com/Y7079-ms-dos-komutlari-2.html http://msdos.uzerine.com/index.jsp?objid=2982